Όπως έχουμε ξαναπεί μέσα από αυτή τη στήλη το μεγαλύτερο πλεονέκτημα που έχουμε ως
καταναλωτές είναι ότι οι εταιρείες δεν μπορούν να γράφουν ό,τι θέλουν στις ετικέτες των
τροφίμων, αφού υπάρχουν κανόνες τους οποίους και ακολουθούν. Πάντα, υπάρχει, όμως,
τρόπος για να «παρακάμψουν» τους κανόνες και να γράψουν κάτι που ένας καταναλωτής
που δεν είναι υποψιασμένος ή δεν διαβάζει ολοκληρωμένες τις ετικέτες δεν πρόκειται να
παρατηρήσει.
Το marketing στα τρόφιμα είναι ένα μεγάλο κομμάτι στην αγορά. Κάθε συσκευασία φτάνει
στο ράφι του σούπερ μάρκετ, αφού έχει εξεταστεί προσεκτικά το μέγεθος της συσκευασίας,
τα χρώματα, η γραμματοσειρά ή ο τρόπος που γράφονται οι ετικέτες. Σκοπός της
βιομηχανίας τροφίμων είναι να πουλήσει τα προϊόντα της και για αυτόν τον λόγο
επιστρατεύει κάθε μέσο που διαθέτει, ώστε να «εκμεταλλευτεί» όσο μπορεί την ψυχολογία
του καταναλωτή.
Πάμε να δούμε μερικά παραδείγματα αυτού του marketing:
Χωρίς ζάχαρη
Η ετικέτα «χωρίς ζάχαρη» είναι ίσως η μεγαλύτερη παγίδα στα τρόφιμα. Πραγματικά, τα
τρόφιμα που έχουν τη συγκεκριμένη ετικέτα δεν περιέχουν ζάχαρη με τη στενή σημασία
της λέξης. Περιέχουν, όμως, συχνά, άλλες γλυκαντικές ουσίες, όπως η σουκρόζη, η μαλιτόζη
κλπ. Είναι πρόσθετες γλυκαντικές ουσίες, οι οποίες ουσιαστικά είναι ένα άλλο όνομα για τη ζάχαρη.
Παστέλι μελάτο/ με μέλι
Μία συνηθισμένη παγίδα είναι το παστέλι. Αν και δεν γράφουν όλες οι συσκευασίες
«μελάτο» ή «με μέλι» συχνά οι συσκευασίες έχουν μία εικόνα από μέλι έξω, δίνοντας την
εντύπωση ότι το γλυκό αυτό που φτιάχνεται από σουσάμι έχει μόνο μέλι ή κυρίως μέλι,
ενώ στην πραγματικότητα έχει και ζάχαρη. Για την ακρίβεια, όλα τα παστέλια της αγοράς τα
οποία είναι σκληρά και τραγανά, περιέχουν μέσα ζάχαρη.
Παξιμάδια/ κουλουράκια/ ψωμί με χαρουπάλευρο
Τον τελευταίο καιρό, όλο και περισσότερα προϊόντα που έχουν χαρουπάλευρο
εμφανίζονται στα ράφια των σούπερ μάρκετ και των παντοπωλείων. Παρ’ ολα αυτά, αν
παρατηρήσετε καλά την ετικέτα των προϊόντων αυτών θα διαπιστώσετε ότι το ποσοστό
χαρουπάλευρου που περιέχουν είναι στην πραγματικότητα πολύ μικρό, συχνά γύρω στο
15% και το υπόλοιπο είναι κανονικό αλεύρι από σιτάρι. Οπότε, μη σας ξεγελά το έντονο
καφέ χρώμα!
Ολικής άλεσης
Στο ίδιο πλαίσιο λειτουργούν και κάποια από τα προϊόντα ολικής άλεσης. Πάλι στην ίδια
λογική, πολλές είναι οι ετικέτες που αναγράφουν «ολικής άλεσης», αλλά στην
πραγματικότητα ένα μικρό ποσοστό από το αλεύρι που έχει χρησιμοποιηθεί είναι ολικής
άλεσης και το υπόλοιπο είναι κανονικό λευκό αλεύρι.
Μέγεθος μερίδας
Σύµφωνα µε πρόσφατη έρευνα, ένας στους δυο Έλληνες δεν διαβάζει ποτέ τη συνιστώµενη
µερίδα στις συσκευασίες τροφίµων, ενώ αυτοί που τη διαβάζουν χρειάζονται… χαρτί και
µολύβι για να την υπολογίσουν. Και αυτό γιατί στις διατροφικές ετικέτες, δεν είναι πάντα
σαφές το ποια είναι η συνιστώµενη µερίδα. Μάλιστα, σε πολλά τρόφιµα, προκειµένου να
είναι ελκυστικά, η αναγραφόµενη ως µερίδα στη συσκευασία αντιστοιχεί σε µικρότερη
ποσότητα από αυτήν που τρώµε συνήθως, ώστε να φαίνεται ότι το προϊόν έχει λιγότερες
θερµίδες και λιπαρά. Σε αυτά, πρέπει να συνεκτιµήσουµε ότι οι συσκευασίες τροφίµων τα
τελευταία 30 χρόνια έχουν σχεδόν διπλασιαστεί και ότι πλέον αγοράζουµε µεγαλύτερες
συσκευασίες γιατί είναι οικονοµικά συµφέρουσες, µε αποτέλεσµα συχνά να παρασυρόµαστε και να καταναλώνουµε µεγαλύτερες µερίδες.
Light τρόφιμα
Αντίθετα µε την κοινή εντύπωση ότι τα light τρόφιµα δεν έχουν πολλές θερµίδες, η ένδειξη
light δεν σηµαίνει απαραίτητα ότι το τρόφιµο έχει λίγες θερµίδες και λιπαρά και ότι µπορεί
να καταναλώνεται άφοβα. Αυτό εξηγεί και τις επιδηµιολογικές παρατηρήσεις στην Αµερική,
ότι τις τελευταίες δύο δεκαετίες, τα ποσοστά παχυσαρκίας αυξάνονται παράλληλα µε τη
διαθεσιµότητα light προϊόντων. Σύµφωνα µε τους ευρωπαϊκούς κανόνες σήµανσης των
τροφίµων, ένα προϊόν για να χαρακτηριστεί light θα πρέπει να έχει θερµιδικό περιεχόµενο
τουλάχιστον κατά 30% µικρότερο συγκριτικά µε το προϊόν αναφοράς (πλήρες). Αν, για
παράδειγµα, µια µαγιονέζα έχει φυσιολογικά 80% λιπαρά, η light έχει 40%. Συνεπώς, ένα
θερµιδοφόρο τρόφιµο, εξακολουθεί να έχει πολλές θερµίδες, ακόµη και στη light εκδοχή
του, γι’ αυτό και θα πρέπει να καταναλώνεται µε µέτρο.
