Υπάρχει μια δημογραφική αλλαγή που σαρώνει την Ευρώπη: οι άνθρωποι ζουν περισσότερο – επιπλέον 3,1 χρόνια σε σύγκριση με το 2002 – και εργάζονται περισσότερο – κατά μέσο όρο 36,5 χρόνια το 2022 σε σύγκριση με 34,9 χρόνια το 2015.
Ενώ βλέπουμε έναν αυξανόμενο αριθμό ατόμων ηλικίας 55 και άνω που αποτελούν εργατικό δυναμικό, η έρευνα δείχνει ότι οι εργαζόμενοι μεγαλύτερης ηλικίας αντιμετωπίζουν σημαντικά εμπόδια στην αγορά εργασίας. Προκειμένου να αξιοποιήσουμε τις δυνατότητες αυτής της δημογραφικής αλλαγής, πρέπει να βελτιώσουμε τις συνθήκες εργασίας των εργαζόμενων μεγαλύτερης ηλικίας στην Ευρώπη.
Έτσι, ενώ παρατηρούμε μια αύξηση των εργαζόμενων μεγαλύτερης ηλικίας, υπάρχουν ορισμένα εμπόδια που πρέπει να τα υπερβούμε.
Η έρευνα τoυ Eurofound (European Foundation for the Improvement of Living and Working Conditions) δείχνει ότι οι εργαζόμενοι μεγαλύτερης ηλικίας αντιμετωπίζουν σημαντικές προκλήσεις, συμπεριλαμβανομένων των ανισοτήτων μεταξύ των φύλων και της συνεχιζόμενης ανάγκης για αναβάθμιση δεξιοτήτων. Εάν η πολιτική της ΕΕ μπορεί να κάνει περισσότερα για να βελτιώσει τις συνθήκες εργασίας για τους μεγαλύτερους σε ηλικία εργαζόμενους, τότε θα μπορέσουμε να εκμεταλλευτούμε καλύτερα τις δυνατότητες της δημογραφικής αλλαγής της Ευρώπης.
Η Σουηδία θέτει πρότυπα
Οι υποδειγματικές προσεγγίσεις που εφαρμόζονται σε κράτη μέλη όπως η Σουηδία έχουν τη δυνατότητα να εμπνεύσουν ευρύτερες βελτιώσεις στις συνθήκες εργασίας των εργαζόμενων μεγαλύτερης ηλικίας. Η Σουηδία ξεχωρίζει για την υψηλή συμμετοχή της στην απασχόληση αυτής της ηλικιακής ομάδας, με ποσοστό απασχόλησης 77,3% μεταξύ των ατόμων ηλικίας 55–64 ετών, αφήνοντας πολύ πίσω τον μέσο όρο της ΕΕ 56,2% για τις γυναίκες και 68,7% για τους άνδρες.
Γιατί οι άνθρωποι στη Σουηδία εργάζονται πολύ περισσότερο;
Η “επιτυχία” αποδίδεται σε παράγοντες όπως είναι τα υψηλά επίπεδα ικανοποίησης από την εργασία, η εκτίμηση των δεξιοτήτων των εργαζομένων μεγαλύτερης ηλικίας και τα ευέλικτα συνταξιοδοτικά συστήματα.
Οι γυναίκες είναι πιο πιθανό να σταματήσουν την εργασία πρόωρα
Αν και βρισκόμαστε στο 2024, οι ανισότητες μεταξύ των φύλων εξακολουθούν να υφίστανται. Οι μεγαλύτερες γυναίκες συχνά εγκαταλείπουν πρόωρα την εργασία τους, με αποτέλεσμα 25,2% χαμηλότερη μέση καταβολή σύνταξης για γυναίκες άνω των 65 ετών το 2022 σε σύγκριση με τους άνδρες στην ΕΕ. Οι λόγοι πίσω από τις πρόωρες αποχωρήσεις από την αγορά εργασίας των γυναικών περιλαμβάνουν ασυνεχή σταδιοδρομία, λιγότερες ευκαιρίες για επαγγελματική εξέλιξη και οικογενειακές υποχρεώσεις.
Ανεξάρτητα από το φύλο, τα άτομα άνω των 50 ετών μπορεί να βιώσουν μεγάλες δυσκολίες όταν προσπαθούν να εισέλθουν ξανά στην αγορά εργασίας μετά από μια περίοδο απουσίας ή όταν προσπαθούν να αλλάξουν δουλειά. Οι συμπεριφορές της διοίκησης και των συναδέλφων, η εταιρική κουλτούρα και τα στερεότυπα ηλικίας παίζουν ρόλο.
Η καινοτομία στον χώρο εργασίας τείνει επίσης να ωθεί τους μεγαλύτερους σε ηλικία εργαζόμενους εκτός απασχόλησης λόγω των μεταβαλλόμενων απαιτήσεων δεξιοτήτων, όπως οι ψηφιακές ικανότητες.
Οι ευκαιρίες μάθησης είναι ζωτικής σημασίας
Οι καλές πρακτικές από τη Σουηδία δίνουν έμφαση στη βιώσιμη εργασία, προωθώντας τις συνθήκες διαβίωσης και εργασίας που παρακινούν τους ανθρώπους να ασχοληθούν και να παραμείνουν στην απασχόληση. Ένα από τα πιο θετικά αποτελέσματα της COVID-19 ήταν ότι η τηλεργασία έγινε πιο προσιτή το 2020 και το 2021. Αυτό, όπως και η αύξηση του αριθμού των εταιρειών που διευκολύνουν την εκπαίδευση των εργαζόμενων, είναι θετικές τάσεις που ενθαρρύνουν την αυξημένη συμμετοχή των ανθρώπων μεγαλύτερης ηλικίας στην αγορά εργασίας.
Η Ευρωπαϊκή Ατζέντα Δεξιοτήτων, μέρος του Ευρωπαϊκού Πυλώνα Κοινωνικών Δικαιωμάτων, έχει στόχο την αύξηση κατά 32% των μαθησιακών δραστηριοτήτων για ενήλικες ηλικίας 25 έως 64 ετών. Η Ελλάδα και η Ιταλία εργάζονται για την επίτευξη αυτού του στόχου διευκολύνοντας ευκαιρίες κατάρτισης για εργαζόμενους μεγαλύτερης ηλικίας.
Αγκαλιάζοντας τη δημογραφική αλλαγή
Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή εγκαινίασε μια “δημογραφική εργαλειοθήκη” τον Οκτώβριο του 2023, η οποία περιγράφει τις επιλογές πολιτικής για τα κράτη μέλη που σχετίζονται με τη δικαιοσύνη μεταξύ των γενεών, τη μη διάκριση και την ισότητα των φύλων.
Αν και η Ευρώπη έχει δει μια σταθερή αύξηση του αριθμού των ανθρώπων μεγαλύτερης ηλικίας που δραστηριοποιούνται στην αγορά εργασίας, μπορούν να επιτευχθούν περισσότερα. Η διατήρηση αυτών των δημογραφικών στοιχείων στο εργατικό δυναμικό είναι μια πολύπλευρη και πολυδιάστατη προσπάθεια. Η εταιρική κουλτούρα, οι στάσεις, οι πρακτικές στον χώρο εργασίας και η ποιότητα της εργασίας είναι βασικοί παράγοντες. Τα κράτη μέλη έχουν αναπτύξει πρωτοβουλίες σε εθνικό, περιφερειακό και τοπικό επίπεδο με στόχο να εξοπλίσουν τους μεγάλους σε ηλικία εργαζόμενους για τις μεταβαλλόμενες απαιτήσεις στον χώρο εργασίας. Επομένως, ενώ θα πρέπει να γιορτάσουμε τη μεγαλύτερη και υγιέστερη ζωή, είναι σημαντικό να δίνονται ευκαιρίες μάθησης και να προάγεται η αλληλεγγύη μεταξύ των γενεών εντός του χώρου εργασίας.
