Σήμερα, πολλοί άνθρωποι ισχυρίζονται πως η τεχνητή νοημοσύνη και γενικότερα η τεχνολογική πρόοδος είναι σε θέση να δώσει λύσεις σε πάρα πολλά πράγματα, ακόμα και να εξαλείψει ανισότητες. Είναι όμως έτσι;
Ας γυρίσουμε τον χρόνο πίσω… Το Διαδίκτυο είχε θεωρηθεί παράγοντας εκδημοκρατισμού, κάνοντας εύκολη την πρόσβαση σε πληροφορίες και γνώση. Επίσης, ο ηλεκτρονικός υπολογιστής σε συνδυασμό με τη συνδεσιμότητα διευκολύνει από τη στιγμή που μπήκε στη ζωή μας την καθημερινότητά μας.
Η αλήθεια είναι ότι ιστορικά οι καινοτομίες έφεραν επανάσταση στον κόσμο, αλλά απλώς άλλαξαν τους διαύλους μέσω των οποίων έρεε η ανισότητα. Οι “νικητές” και οι “ηττημένοι” από αυτές τις αλλαγές μετατοπίστηκαν αρκετά, αλλά συχνά μια νέα ελίτ ή τμήματα της ελίτ επωφελήθηκαν ακόμη περισσότερο.
Ας σκεφτούμε αυτό: Αν η τεχνολογική καινοτομία μπορούσε να προχωρήσει τόσο πολύ που να εξαφάνιζε αποτελεσματικά τις περισσότερες υλικές ανισότητες, θα εξάλειφε την ανισότητα από παντού και θα αποτελούσε παρελθόν;
Ήδη ο κόσμος μας έχει δει μια αύξηση στον υλικό πλούτο από τα τέλη του 1700, έτσι ώστε η συντριπτική πλειονότητα της γης δεν έχει πλέον προβλήματα όπως το να παρέχει επαρκή τροφή για να ζήσουν οι άνθρωποι, αλλά πια εστιάζει στη φύση και την ποιότητα της τροφής που παρέχεται. Ας μην ξεχνάμε πως ακόμα και όταν υπάρχει αφθονία, οι ανισότητες παραμένουν και δεν μπορούμε εύκολα να τις εξαλείψουμε.
Οι δείκτες ανισότητας αλλάζουν…
Κάποτε η διαθεσιμότητα αλατιού και κοινών μπαχαρικών όπως πιπέρι ή κανέλα, ή ροφημάτων όπως ο καφές ή η σοκολάτα, ήταν τόσο περιορισμένη… Το αλάτι και άλλα βασικά είδη συχνά φορολογούνταν βαριά και αυτό οδηγούσε σε αναταραχές, διαμάχες και επαναστάσεις. Σήμερα όμως αυτά τα είδη δεν τα βλέπουμε ως δείκτη ανισότητας, ούτε αισθανόμαστε πλούσιοι επειδή τα έχουμε σε αφθονία. Δηλαδή, κανείς δεν πανηγυρίζει επειδή έχει αλάτι και μπαχαρικά στο σπίτι του! Αυτό όμως δεν σημαίνει πως δεν υπάρχουν ακόμα υλικές ανισότητες… Απλώς τα πράγματα αλλάζουν… Όσον αφορά τα βασικά τρόφιμα, φάρμακα και εκατοντάδες ή και χιλιάδες αγαθά και υπηρεσίες, οι ανισότητες έχουν περιοριστεί.
Η τεχνολογία θα μπορούσε να κάνει πολλά για να αυξήσει την υλική μας ισότητα, αλλά ίσως στην πραγματικότητα να κάνει την αντίληψή μας για την ανισότητα ακόμη πιο έντονη. Υπάρχει ένα όριο στο τι μπορούν να κάνουν οι βελτιώσεις στην τεχνολογία.
Το πρόβλημα της στέγασης
Θα βοηθούσε η τεχνολογική πρόοδος στην επίλυση του προβλήματος της στέγασης στις πιο επιθυμητές περιοχές; Στην πραγματικότητα, όχι μόνο δεν θα μείωνε το πρόβλημα αλλά, με τόσους πολλούς ανθρώπους τώρα που είναι πιο πλούσιοι επιδεινώνονται ουσιαστικά τα προβλήματα του προσιτού κόστους στέγασης στον κόσμο. Ακόμη και χωρίς τα προβλήματα των υφιστάμενων κανόνων και κανονισμών, απλά δεν θα ήταν δυνατό να αυξηθεί ο χώρος στέγασης της ίδιας ποιότητας με αυτόν που ήδη υπάρχει για να καλύψει την αυξημένη ζήτηση, χωρίς να αυξηθούν δραστικά οι τιμές των νέων και των υφιστάμενων κατοικιών, είτε πρόκειται για πώληση είτε για ενοικίαση.
Ζούμε σε έναν κόσμο που έχει επιδείξει πολύ μεγάλη πρόοδο στη μείωση της υλικής φτώχειας σε απόλυτη κλίμακα και στη βελτίωση της πρόσβασης σε πολλά αγαθά και υπηρεσίες που κάποτε θεωρούνταν προνόμιο των πλουσίων. Τώρα η κατάσταση έχει μετατοπιστεί αρκετά και μιλάμε πια για πρόβλημα με τα αγαθά θέσης. Τι σημαίνει αυτό; Με τον όρο αγαθά (κοινωνικής) θέσης αναφερόμαστε σε ένα υποσύνολο οικονομικών αγαθών των οποίων η κατανάλωση και η χρησιμότητα εξαρτάται αρνητικά από την κατανάλωσή τους από άλλους. Η αξία τους καθορίζεται σε μεγάλο βαθμό από μια συνάρτηση του πόσο επιθυμητά είναι από άλλους σε σχέση με άλλα υποκατάστατα…
