Θυμάστε τη μαμά σας που σας έλεγε όταν τρώτε να μην ασχολείστε παράλληλα με άλλα πράγματα; Πόσες φορές έχετε πει στο παιδί σας, στον σύντροφό σας ή σε κάποιο φίλο σας να μην έχει συνέχεια το μυαλό του στο κινητό του την ώρα του φαγητού…
Η αλήθεια είναι ότι αν ενώ τρώμε συχνά αποσπάται η προσοχή μας από το φαγητό, υπάρχει κίνδυνος να οδηγηθούμε σε υπερκατανάλωση άλλων υλικών αγαθών! Γιατί συμβαίνει αυτό; Επειδή η απόσπαση της προσοχής μας στερεί την απόλαυση από το φαγητό!
Σε μια νέα έρευνα, επιστήμονες μελέτησαν πώς επηρεάζει η απόσπαση της προσοχής την «ηδονική κατανάλωση» ή την αγορά και χρήση προϊόντων και εμπειριών, επειδή μας φέρνουν πρόσκαιρη χαρά και ικανοποίηση και όχι επειδή τα χρειαζόμαστε. Σύμφωνα με τον Stephen Lee Murphy από το Πανεπιστήμιο της Γάνδης, καθημερινά πολλοί άνθρωποι καταναλώνουν περισσότερα αγαθά από όσα θέλουν, από όσα χρειάζονται και από όσα τους ωφελούν.
Αυτή η υπερκατανάλωση είναι πιθανό να οφείλεται στην απόσπαση της προσοχής, σύμφωνα με τον Murphy. Ειδικότερα, κάθε φορά που αποσπάται η προσοχή μας ενώ ασχολούμαστε με μια δραστηριότητα που μας προσφέρει απόλαυση, δηλαδή με το φαγητό, μπορεί να βιώσουμε λιγότερη απόλαυση από αυτήν από ό,τι αν ήμασταν πλήρως συγκεντρωμένοι. Αυτό μας προκαλεί δυσαρέσκεια και έτσι οδηγούμαστε συχνά σε μεγαλύτερη κατανάλωση αποσκοπώντας να αντισταθμίσουμε αυτό το έλλειμμα που εμείς δημιουργήσαμε!
Η απόσπαση της προσοχής οδηγεί σε υπερκατανάλωση
Οι ερευνητές διεξήγαγαν σε πρώτη φάση ένα πείραμα με 122 συμμετέχοντες (κυρίως γυναίκες ηλικίας 18 έως 24 ετών). Όλοι είπαν ότι περίμεναν να απολαύσουν το γεύμα τους πριν το φάνε. Στη συνέχεια τους ζητήθηκε να καταναλώσουν το γεύμα τους σε μία από τις παρακάτω συνθήκες:
1 – Χωρίς απόσπαση της προσοχής
2 – Με μέτρια απόσπαση της προσοχής (παρακολούθηση βίντεο)
3 – Με υψηλή απόσπαση της προσοχής (παιχνίδι Tetris).
Μετά το γεύμα τους, οι συμμετέχοντες ανέφεραν τον βαθμό απόλαυσης, την ικανοποίηση, αλλά και την επιθυμία τους για περισσότερη ικανοποίηση και την ποσότητα φαγητού που κατανάλωσαν. Επιπλέον, ανέφεραν το σνακ που επέλεξαν να καταναλώσουν αργότερα μέσα στην ημέρα.
Τα αποτελέσματα
Οι συμμετέχοντες που ενώ έτρωγαν είχαν την προσοχή τους αλλού, έκαναν λόγο για χαμηλότερη ευχαρίστηση και ικανοποίηση. Αυτή μάλιστα συνδέθηκε με αρκετό τσιμπολόγημα αργότερα καθώς και με επιθυμία για περαιτέρω ικανοποίηση. Αυτό ακριβώς είναι η «ηδονική αντιστάθμιση», και σύμφωνα με τους ερευνητές δεν περιορίζεται στο φαγητό, αλλά ισχύει και για άλλες δραστηριότητες. Επομένως, αν μια ταινία που παρακολουθούμε δεν μας προσφέρει την επιθυμητή ικανοποίηση, πάλι έχουμε την τάση να αντισταθμίσουμε την λίγη ευχαρίστηση που λάβαμε. Αυτό μπορεί να συμβεί όταν παίζουμε ένα παιχνίδι κ.α.
Οι ερευνητές αφού παρακολούθησαν 220 συμμετέχοντες ηλικίας 18 έως 71 ετών (κυρίως γυναίκες) για μια εβδομάδα ανέλυσαν την επίδραση, πέρα από το φαγητό. Τα άτομα συμπλήρωσαν επτά σύντομες έρευνες/ημέρα μέσω των smartphones τους αναφορικά με την ηδονική κατανάλωση, την απόσπαση της προσοχής και την ικανοποίησή τους. Διαπιστώθηκε, λοιπόν, ότι κάθε φορά που αποσπάται η προσοχή των ανθρώπων κατά τη διάρκεια της κατανάλωσης, υπάρχει πιθανότητα να απολαύσουν ένα προϊόν λιγότερο από ό,τι ήθελαν. Ακόμη, είναι πιθανό να νιώθουν λιγότερο ικανοποιημένοι αλλά και να αισθάνονται έντονη την ανάγκη για περαιτέρω ικανοποίηση.
info
Τα ευρήματα δημοσιεύτηκαν στην επιστημονική επιθεώρηση Journal of Personality and Social Psychology.
