Η Δώρα Χρυσικού, γνωστή για την κοινωνική της δράση εκτός από το καλλιτεχνικό της έργο, μαζί με τον σκηνοθέτη Κοραή Δαμάτη και τη Μαρία Λούκα, επιστρέφει στη δολοφονία του Παύλου Φύσσα μέσα από τον μονόλογο «18/9», που θα δούμε από τις 10 Οκτωβρίου στο Ίδρυμα Μιχάλης Κακογιάννης.
Τι θα δούμε στο «18/9» και ποια είναι η Δάφνη, που υποδύεσαι;
Η Δάφνη είναι η ηρωίδα που πλάσανε ο Κοραής Δαμάτης και η Μαρία Λούκα, ένα νέο κορίτσι που υπήρξε αυτόπτης μάρτυρας στη δολοφονία του Παύλου Φύσσα. Τη βρίσκουμε το πρωινό που έχει κληθεί στο δικαστήριο να καταθέσει για όσα είδε το βράδυ της 18ης Σεπτεμβρίου, όπου ο Γιώργος Ρουπακιάς, κατ’ εντολήν της ηγετικής ομάδας της Χρυσής Αυγής, μαχαίρωσε τον Παύλο Φύσσα. Η ηρωίδα μας είναι ένα κράμα μυθοπλασίας και πραγματικών περιστατικών. Είναι εμπνευσμένη από τις καταθέσεις των πραγματικών αυτόπτων μαρτύρων στη δολοφονία του Παύλου, τη Δήμητρα Ζώρζου και την Παρασκευή Καραγιαννίδου μαζί με αρκετά στοιχεία μυθοπλασίας φυσικά. Ο μονόλογος ανήκει στο είδος του θεάτρου ντοκουμέντο, όπου χρησιμοποιεί πραγματικά περιστατικά μαζί με φανταστικές καταστάσεις.
Πώς άλλαξε η ζωή αυτού του κοριτσιού από τη δολοφονία του Παύλου Φύσσα και πώς η δική σου;
Η Δάφνη μετά από τη δολοφονία γίνεται μια άλλη. Απεκδύεται ό,τι γνώριζε ως ζωή και πραγματικότητα. Σπάει τα στεγανά της μέχρι τότε ζωής της, λυτρώνεται από το «λίγο» και τον φόβο της, και ακούει την εσωτερική φωνή της. Με μεγάλο κόστος και κόπο. Είναι ένα βήμα προς την εσωτερική ελευθερία η απόφαση να καταθέσει. Κερδίζει αυτοσεβασμό και αυταξία. Η Δάφνη είναι ένα κορίτσι, που βρίσκεται σε ένα συνεχές εκκρεμές σε σχέση με αυτό που νιώθει πως πρέπει να πράξει και όσα έχει μάθει, όσα της έχουν φορεθεί από το περιβάλλον. Και όταν σπάει το απόστημα του φόβου, κάνει μια γενναία έξοδο προς το φως. Τη δική μου ζωή, όπως και πολλών ανθρώπων της γενιάς μου, η δολοφονία του Παύλου τη στιγμάτισε πολλαπλά. Συναισθηματικά, αλλά και με όρους κοινωνικοπολιτικής συνειδητότητας, γιατί μας έδωσε έναν πολύ σαφή ορίζοντα δράσης και στόχο για αγώνα. Συναισθηματικά όμως, η επαφή με την οικογένεια του Παύλου και όλο αυτό τον κόσμο που ήταν γύρω του, επανανοηματοδότησε την ύπαρξή μου ολόκληρη, χωρίς ίχνος υπερβολής.
Τι σε κινητοποίησε να ανεβάσεις αυτό το κείμενο;
Η αγάπη μου για αυτή την οικογένεια. Ξεκάθαρα. Ο θαυμασμός μου γι’ αυτό το πλάσμα που υπήρξε ο Παύλος, η ευθύνη που νιώθω να μην ξεχάσουμε, η επιθυμία μου να τιμήσω αυτά τα δύο κορίτσια και η βαθιά αποστροφή μου, η απόλυτη δυσανεξία μου για τον φασισμό. Όλα αυτά μαζί και άλλα τόσα.
Γιατί τελικά έπρεπε να συμβούν όλα αυτά για να αντιδράσει ο κόσμος;
Γιατί το να αντιδράς έχει κόστος. Ξεβολεύεσαι. Είναι πιο εύκολο και ανώδυνο να συνεχίζεις τη ζωή σου, αδιαφορώντας. Αν και σ’ αυτό το «ο κόσμος» δεν ξέρω ακριβώς τι να πω. Αλήθεια, ποιος κόσμος αντέδρασε; Ο υποψιασμένος κόσμος, που είχε δει τον κίνδυνο, που προειδοποιούσε, που κατάλαβε τι ήταν η είσοδος της Χρυσής Αυγής στο ελληνικό κοινοβούλιο το 2012. Γιατί ο υπόλοιπος κόσμος συνέχισε να αναμασάει το αφήγημα των καλών παιδιών, που βοηθάνε τις γιαγιάδες να πάνε στα ATM, να δέχεται τη βία και τα πογκρόμ στις γειτονιές, θεωρώντας πως αυτά συμβαίνουν σε κάποιους άλλους και ότι δεν τον αφορούν· ή ότι δεν ήταν αρκούντως ανησυχητικά. Είναι φρικτό, αλλά είναι μια επώδυνη αλήθεια πως για πολύ κόσμο οι επιθέσεις της Χρυσής Αυγής σε μετανάστες ή ιδεολογικούς εχθρούς ήταν ανεκτές, έως και δικαιολογημένες. Αυτό που θέλω να πω είναι πως για πολύ καιρό η Χρυσή Αυγή αντιμετωπιζόταν με μετριοπάθεια και συγκαταβατικότητα και από τον απλό λαό αλλά και από τα επίσημα κέντρα εξουσίας. Η δολοφονία του Παύλου άλλαξε την ατζέντα. Γιατί ήταν Έλληνας, λευκός, «δικός μας».
Photo: Μάριος Λώλος
Πώς προέκυψε το κείμενο της παράστασης; Οι καταθέσεις της Δήμητρας Ζώρζου και της Παρασκευής Καραγιαννίδου πώς λειτούργησαν σε εσάς;
Το κείμενο πέρασε από πολλά στάδια μέχρι την τωρινή του, τελική μορφή. Στην αρχή η ιδέα ήταν να γίνουν δύο παράλληλοι μονόλογοι του φασίστα και της αντιφασίστριας, αλλά για λόγους οικονομικούς και budget, οι δύο ρόλοι έγιναν ένας. Κι εκεί σκεφτήκαμε ότι θέλουμε να βάλουμε στο επίκεντρο τον μέσο άνθρωπο, που γίνεται ακούσια υποκείμενο Ιστορίας· και να φωτίσουμε, να ιχνηλατήσουμε την εύθραυστη ψυχολογία του, τα διλήμματα που αντιμετωπίζει, τον φόβο, τα ερωτηματικά που ενσκήπτουν, το βάρος που έχει η αλήθεια. Το κόστος, αλλά και τη λύτρωση που περικλείουν. Θέλαμε να σκιαγραφήσουμε τα όρια της ανθρώπινης ψυχοσύνθεσης, που εκτείνεται από τη συρρίκνωση μέχρι το μεγαλείο.
Η Μάγδα Φύσσα έχει κάποια συμμετοχή στην όλη παράσταση;
Η Μάγδα είναι φάρος και η αρχή των πάντων. Εκπορεύονται όλα από τη δύναμη και την αξιοπρέπειά της. Κι η αγάπη μου, ο θαυμασμός και η βαθιά εκτίμησή μου για την ίδια και την οικογένειά της είναι η πυξίδα μου. Ο λόγος που έκανα την παράσταση. Άρα είναι η παράσταση.
Τι θέλετε εσείς να πετύχετε με αυτή την παράσταση;
Μακάρι ο καθένας που θα δει την παράσταση να ακουμπήσει κάτι δικό του πάνω της· να δει τον εαυτό του, τον φίλο, τον γείτονα, να καταλάβει την κοινή μοίρα των ανθρώπων. Μακάρι να δει το παρόν και αυτά για τα οποία παλεύουμε, να συνειδητοποιήσει ότι «το κακό δεν έχει τελειώσει», όπως λέει η Δάφνη. Και μακάρι να αποτελέσει η παράσταση έναν συλλογικό αναστεναγμό λύτρωσης. Βάλσαμο στο ανοιχτό συλλογικό τραύμα του πένθους. Μια ματιά ψηλά για τα δολοφονημένα αδέρφια μας. Και μακάρι να δώσει λίγη δύναμη και έμπνευση να συνεχίσουμε να αγωνιζόμαστε για τα μεγάλα και τα σπουδαία.
Η Χρυσή Αυγή καταδικάστηκε, όμως η άνοδος της ακροδεξιάς στην Ευρώπη είναι γεγονός: τι την προκαλεί κατά τη δική σου γνώμη;
Μα σαφέστατα, η αποτυχία του καπιταλιστικού συστήματος. Ο φασισμός πάει χεράκι χεράκι με τον καπιταλισμό, που σε θέλει μόνο καταναλωτή και όχι ενεργό πολίτη. Όταν βγάζεις από το κέντρο της προσοχής σου τον άνθρωπο και μεταθέτεις την ευθύνη στον άλλον, στον ξένο, όταν σου γίνεται πλύση εγκεφάλου ότι η ζωή σου μπορεί να είναι μόνο επιβίωση, όταν σου πουλάνε συνεχώς τον φόβο της ανασφάλειας και του κινδύνου από έναν άγνωστο εχθρό, τότε αρχίζεις να αναμασάς κάθε ακροδεξιό αφήγημα, που στοχεύει στο να επιρρίπτεις συνεχώς τις ευθύνες στον συνάνθρωπο, και όχι στις επίσημες πολιτικές αποφάσεις. Ζεις με δάνεια και κουπόνια, αλλά γι’ αυτό φταίει ο μετανάστης που σου παίρνει τη δουλειά κι όχι τα κέντρα εξουσίας, που ρυθμίζουν το χρηματοοικονομικό σύστημα. Δεν έχεις περίθαλψη και αξιοπρεπή δωρεάν παιδεία, αλλά γι’ αυτό φταίει ο δάσκαλος, ο γιατρός κι όχι όσοι χαράσσουν πολιτικές, που σε θεωρούν αναλώσιμο. Και πάει λέγοντας.
Πιστεύεις πώς υπάρχει τρόπος αναχαίτισης;
Πιστεύω πως αν είναι να πέσουμε, θα πρέπει να πέσουμε μαχόμενοι. Πιστεύω στην προσωπική συνειδητότητα, επαγρύπνηση, στη διαρκή αντίσταση της μονάδας. Πιστεύω στις μικρές νίκες της καθημερινότητας, να μην συνηθίσουμε το «τέρας» που έλεγε κι ο Χατζιδάκις, να μην συνηθίσουμε την κανονικοποίηση της βίας και της φρίκης. Εμείς δώσαμε και εξακολουθούμε να δίνουμε τη μάχη μας. Κι οι επόμενες γενιές θα δώσουν τη δική τους. Πάντα θα υπάρχουν άνθρωποι που αρνούνται να υποκύψουν κι αυτό φέρει ελπίδα και φως. Το μέλλον δεν είναι μόνο ζοφερό, κυοφορεί και ομορφιά. Αλλά θέλει υπομονή και πίστη πως μπορούμε καλύτερα.
Mέρος των εσόδων θα διατεθούν για την ενίσχυση του Συλλόγου Πολιτισμού «Παύλος Killah P Φύσσας». Ποια είναι η δράση του συλλόγου;
Ο σύλλογος φτιάχτηκε ως φυσική συνέχεια των δράσεων και όσων οραματίστηκε ο Παύλος. Ο Παύλος ήταν ένας πολύ ενεργός κοινωνικά άνθρωπος, που διακατεχόταν από βαθιά αλληλεγγύη και αγάπη για τους συνανθρώπους του. Και στη σύντομη ζωή του κατόρθωσε να υλοποιήσει πολλά από τα σχέδια του. Από μουσικά φεστιβάλ μέχρι μια γενικότερη προσφορά και στήριξη στους πιο ευάλωτους. Ο σύλλογος “Παύλος Killah P, Φύσσας” συνεχίζει όσα ξεκίνησε ο Παύλος από πλευράς δράσεων, συμμετέχει ενεργά σε όλα τα κοινωνικοπολιτικά δρώμενα, στηρίζει τον δίκαιο αγώνα όσων αδικούνται, δημιουργεί μια αλυσίδα στήριξης των θυμάτων και των οικογενειών τους, είτε οργανώνοντας ομιλίες, παρεμβάσεις, εκδηλώσεις, καλλιτεχνικά δρώμενα, είτε βγάζοντας ανακοινώσεις. Επίσης, έχει επιφορτιστεί με το να οργανώνει κάθε χρόνο τη μεγάλη συναυλία μνήμης στις 17 Σεπτεμβρίου στα Λιπάσματα και την πορεία την επομένη, αλλά και το Rap Monsters, ένα φεστιβάλ που είχε ξεκινήσει ο Παύλος και που τώρα ο σύλλογος, κάθε χρόνο στις 10 Απριλίου -μέρα των γενεθλίων του- αναβιώνει. Απαρτίζεται από την οικογένεια, φίλους και συνοδοιπόρους του Παύλου, που προσφέρουν τον χρόνο και την εργασία τους με μεγάλη αγάπη και αίσθημα ευθύνης. Και φυσικά εντελώς αφιλοκερδώς. Νιώθω πολύ τυχερή που έχω γνωρίσει τα μέλη του και που μπορώ με τις μικρές μου δυνάμεις να προσφέρω κι εγώ κάτι σε αυτούς τους ανθρώπους που διατηρούν τη μνήμη και την ευαισθησία του Παύλου ζωντανές.
Είσαι πάντα στις επάλξεις και ενεργή κοινωνικά, παρά τις δυσκολίες που αντιμετωπίζεις και έχεις μιλήσει ανοιχτά και με θάρρος γι’ αυτές. Πώς κρατάς μέσα σου ζωντανή τη φλόγα;
Είναι το μόνο που με κάνει να σηκώνομαι το πρωί από το κρεβάτι. Η κάθε μέρα, που μια καλύτερη εκδοχή του εαυτού και του κόσμου γύρω μας είναι εφικτή.
Μια ευχή για το μέλλον…
Να αντέχουμε….
Επόμενα πλάνα…
Όλη μου η ενέργεια είναι δοσμένη στην πρεμιέρα του μονολόγου 18/9 στις 10 Οκτωβρίου στο Ίδρυμα Μιχάλης Κακογιάννης. Μετά όλα τα άλλα θα έρθουν, θέλοντας και μη. Αλλά προς το παρόν είμαι απόλυτα εστιασμένη εκεί και δεν χωράει τίποτα άλλο στο 24ωρό μου. Εκτός από τα γυρίσματα της «Γης της Ελιάς» φυσικά!
