Η ιδέα ότι ορισμένες ψυχικές διαταραχές, όπως η κατάθλιψη, μπορούν να έχουν κοινωνικά μεταδοτικό χαρακτήρα είναι ενδιαφέρουσα και έχει μελετηθεί σε διάφορες έρευνες.
Οι κοινωνικές αλληλεπιδράσεις και οι σχέσεις μας με τους άλλους μπορούν να επηρεάσουν την ψυχική μας υγεία. Οπότε, η κατάθλιψη μπορεί να «μεταδοθεί» μέσω της ενσυναίσθησης, των κοινωνικών δεσμών και των κοινών εμπειριών. Όταν κάποιος κοντινός μας έχει κατάθλιψη, μπορεί να επηρεάσει τη διάθεση και την ψυχολογική μας κατάσταση. Επιπλέον, οι κοινωνικές συνθήκες, όπως η απομόνωση ή η έλλειψη υποστήριξης, ενισχύουν τον κίνδυνο ανάπτυξης ψυχικών διαταραχών σε άτομα, που βρίσκονται κοντά σε ανθρώπους με προβλήματα ψυχικής υγείας.
Η κοινωνική μετάδοση της κατάθλιψης
Φυσικά και οι ψυχικές διαταραχές δεν μεταδίδονται όπως οι ιοί. Η «κοινωνικά μεταδοτική» φύση τους αναφέρεται κυρίως στη σύνδεση και την αλληλεπίδραση μεταξύ των ανθρώπων. Δηλαδή, όταν ένα άτομο βιώνει κατάθλιψη ή άλλες ψυχικές διαταραχές, οι συναισθηματικές καταστάσεις και οι συμπεριφορές του μπορεί να επηρεάσουν τους γύρω του, δημιουργώντας μια αλυσιδωτή αντίδραση.
Αυτό συμβαίνει κυρίως μέσω μη λεκτικών σημάτων, όπως η γλώσσα του σώματος, οι εκφράσεις του προσώπου και οι συναισθηματικές αντιδράσεις. Οι άνθρωποι είναι φυσικά ικανοί να κατανοούν και να ανταγωνίζονται τα συναισθήματα των άλλων, γεγονός που μπορεί να οδηγήσει σε αύξηση της κατάθλιψης, ή του άγχους σε κοντινά άτομα, αλλά δεν μιλάμε για «μετάδοση» με την ίδια έννοια, όπως συμβαίνει με μια ιογενής λοίμωξη.
Μία από τις πιο σημαίνουσες μελέτες στον τομέα της ψυχικής υγείας είναι η πρόσφατη δημοσίευση στο JAMA Psychiatry. Ερευνητές από το Πανεπιστήμιο του Ελσίνκι, σε συνεργασία με άλλα ακαδημαϊκά ιδρύματα, ανέλυσαν δεδομένα από τα εθνικά μητρώα της Φινλανδίας, με δείγμα 713.809 ατόμων που γεννήθηκαν μεταξύ 1985 και 1997. Η έρευνα επικεντρώθηκε στο πώς η ψυχική κατάσταση των συνομηλίκων επηρεάζει τις πιθανότητες διάγνωσης ψυχικών διαταραχών σε νεαρή ηλικία.
Οι επιστήμονες παρακολούθησαν μαθητές που είχαν διαγνωστεί με ψυχικές διαταραχές μέχρι την ενάτη τάξη και συνέκριναν τους υπόλοιπους μαθητές για αρκετά χρόνια. Τα αποτελέσματα δείχνουν ότι υπάρχει σαφής συσχέτιση μεταξύ της ψυχικής υγείας των συνομηλίκων και του αυξημένου κινδύνου εμφάνισης διαταραχών στους άλλους μαθητές. Οι ερευνητές συμπέραναν ότι η «κοινωνική μετάδοση» μπορεί να είναι κρίσιμη κατά την εφηβεία, ωστόσο η παρατηρητική φύση της μελέτης δεν επιτρέπει την απόδειξη άμεσης αιτιότητας. Επίσης, οι ερευνητές σημείωσαν ότι ενδέχεται να μην έχουν λάβει υπόψη όλους τους παράγοντες που επηρεάζουν το περιβάλλον.
Κατάθλιψη και διαδίκτυο
Οι γρήγορες συμβουλές και τα «life hacks» για την ψυχική υγεία που προτείνονται από influencers στο διαδίκτυο μπορεί να είναι ελκυστικά, αλλά κρύβουν αρκετούς κινδύνους. Πρώτον, συχνά δεν υποστηρίζονται από επιστημονική έρευνα και μπορεί να βασίζονται απλώς και μόνο σε προσωπικές εμπειρίες. Αυτό μπορεί να οδηγήσει σε παραπλανητικές πληροφορίες, με αποτέλεσμα οι άνθρωποι να μην λαμβάνουν την κατάλληλη βοήθεια.
Επιπλέον, αυτές οι συμβουλές μπορεί να προάγουν την ιδέα ότι η ψυχική υγεία μπορεί να επιλυθεί με απλές λύσεις ή γρήγορες τεχνικές, παραβλέποντας την πολυπλοκότητα των ψυχικών διαταραχών. Αυτό μπορεί να δημιουργήσει απογοήτευση σε άτομα που δεν βλέπουν βελτίωση, οδηγώντας σε μεγαλύτερα προβλήματα.
Τέλος, η αναζήτηση λύσεων μέσω κοινωνικών μέσων μπορεί να ενισχύσει την απομόνωση, καθώς οι χρήστες μπορεί να νιώθουν ότι οι άλλοι έχουν καλύτερα αποτελέσματα ή τρόπους να διαχειρίζονται τις προκλήσεις της ζωής.
Γι’ αυτό είναι σημαντικό να αναζητούμε αξιόπιστες πηγές και επαγγελματική βοήθεια, όταν χρειαζόμαστε υποστήριξη!
