Η 18η Ιουνίου δεν είναι απλώς άλλη μια ημέρα στο ημερολόγιο του ΟΗΕ. Είναι η Παγκόσμια Ημέρα Βιώσιμης Γαστρονομίας και ήρθε για να μας θυμίσει κάτι που κάπου το ξεχάσαμε: το φαγητό δεν είναι απλώς κατανάλωση. Είναι πράξη ευθύνης.
Κάθε φορά που γεμίζεις το πιάτο σου, κάνεις μια επιλογή. Επιλέγεις τι στηρίζεις, από πού προέρχεται αυτό που τρως, ποιον επηρεάζει η παραγωγή του και τι αποτύπωμα αφήνει πίσω του. Η βιώσιμη γαστρονομία είναι η απάντηση σε μια εποχή που η γη διψά, οι πόροι μειώνονται και η συνείδηση (ευτυχώς) ξυπνά.
Αν θες να καταλάβεις τι είναι αυτή η έννοια – και γιατί είναι πολύ πιο νόστιμη απ’ ό,τι ακούγεται – συνέχισε να διαβάζεις. Δεν πρόκειται για διατροφή «χωρίς γλουτένη», «χωρίς λιπαρά» ή άλλη μία μόδα του Instagram. Είναι γεύση με αξία, και αυτό είναι το μέλλον.
Τι είναι, λοιπόν, η βιώσιμη γαστρονομία;
Με απλά λόγια, είναι ο τρόπος να επιλέγουμε, να μαγειρεύουμε και να καταναλώνουμε το φαγητό μας χωρίς να εξαντλούμε τη φύση, χωρίς να δημιουργούμε σπατάλη και χωρίς να παραβλέπουμε τον άνθρωπο.
Βιώσιμη γαστρονομία σημαίνει:
-
Να προτιμάς εποχικά και τοπικά προϊόντα
-
Να σέβεσαι την πρώτη ύλη και να τη χρησιμοποιείς όσο πιο πλήρως γίνεται (π.χ. όχι να πετάς τα κοτσάνια από τα λαχανικά)
-
Να μαγειρεύεις με συνείδηση και όχι με υπερβολή
-
Να γνωρίζεις από πού προέρχεται η τροφή σου και ποιος την παρήγαγε
-
Να αποφεύγεις τα περιττά υλικά, τις πλαστικές συσκευασίες και την υπερκατανάλωση
Πρόκειται δηλαδή για ένα είδος επιστροφής στην ουσία: εκεί που το φαγητό ήταν σχέση, όχι προϊόν. Μια πράξη φροντίδας και σύνδεσης.
Τοπικότητα = γεύση με ρίζες
Αν έχεις δοκιμάσει ντομάτα από την αυλή της γιαγιάς και ντομάτα του σούπερ μάρκετ τον Γενάρη, ξέρεις τι σημαίνει τοπικότητα. Η βιώσιμη γαστρονομία μάς καλεί να τιμήσουμε την εποχικότητα και τη γη μας.
Μια ντομάτα από την Ιεράπετρα έχει μικρότερο αποτύπωμα άνθρακα από μία που έχει ταξιδέψει από την Ολλανδία. Ένα τυρί από μικρό παραγωγό στην Πίνδο ενισχύει μια κοινότητα. Ένα αυγό από αυλή και όχι από μπαταρία είναι προϊόν σεβασμού.
Η Ελλάδα είναι ευλογημένη με ποικιλίες, μικρές παραγωγές, ήλιους και βροχές που γεννούν αυθεντική γεύση. Η στροφή στη βιωσιμότητα δεν είναι έξοδος από την παράδοση – είναι επιστροφή σε αυτήν.
Food waste: το φάντασμα του πολιτισμένου κόσμου
Κάθε χρόνο, 1/3 της παραγόμενης τροφής παγκοσμίως καταλήγει στα σκουπίδια. Την ίδια ώρα, εκατομμύρια άνθρωποι υποσιτίζονται. Πόσο οξύμωρο, έτσι;
Η βιώσιμη γαστρονομία έχει βασικό στόχο να μειώσει τη σπατάλη. Πώς;
-
Με συνειδητό προγραμματισμό γευμάτων
-
Με επαναχρησιμοποίηση leftovers
-
Με δημιουργική χρήση υλικών που συνήθως πετάμε (π.χ. φλούδες, κοτσάνια, ψίχα από λαχανικά)
Δεν είναι τσιγκουνιά. Είναι σεβασμός προς τη φύση και τον κόπο που κρύβεται πίσω από κάθε μπουκιά.
Ο νέος ρόλος των σεφ: από καλλιτέχνες σε ακτιβιστές
Σήμερα, κορυφαίοι σεφ παγκοσμίως λειτουργούν όχι μόνο ως δημιουργοί γεύσεων αλλά και ως οραματιστές ενός νέου τρόπου κατανάλωσης. Οι περισσότεροι πλέον:
-
Προτιμούν τοπικούς παραγωγούς
-
Εντάσσουν vegetarian ή vegan πιάτα στο μενού τους
-
Υιοθετούν την πολιτική zero waste kitchen
-
Προωθούν menus με «άγνωστα» υλικά (όπως άγρια χόρτα, όσπρια, ζυμώσεις)
-
Διδάσκουν πως η γεύση δεν έχει ανάγκη από υπερβολές
Αντίστοιχα και στην Ελλάδα, νέα εστιατόρια αλλά και παραδοσιακές ταβέρνες πειραματίζονται με βιώσιμες πρακτικές. Και το κοινό ανταποκρίνεται.
Τι μπορώ να κάνω εγώ;
Η βιώσιμη γαστρονομία δεν είναι μόνο για τους σεφ. Ξεκινά από την κουζίνα του σπιτιού μας. Ορίστε μερικές ιδέες:
✔ Πριν πας σούπερ μάρκετ, φτιάξε λίστα με βάση τι ήδη έχεις στο σπίτι.
✔ Αγόραζε τοπικά, από παραγωγούς ή λαϊκές αγορές.
✔ Μάθε τι είναι εποχικό. Ναι, υπάρχουν ημερολόγια φρούτων και λαχανικών.
✔ Απόφυγε τα πλαστικά τυλίγματα. Επίλεξε συσκευασίες χάρτινες ή γυάλινες.
✔ Δώσε δεύτερη ζωή στα περισσεύματα. Το ρύζι μπορεί να γίνει γεμιστό πιπεριάς. Το κοτόπουλο της Κυριακής μπορεί να γίνει πίτα της Δευτέρας.
✔ Μείωσε το κρέας. Όχι για πάντα, απλώς λιγότερο. Δοκίμασε όσπρια, λαδερά, συνταγές με μανιτάρια.
✔ Στήριξε επιχειρήσεις που λειτουργούν υπεύθυνα. Μάθε ποιοι εστιάζουν σε βιωσιμότητα.
Το φαγητό είναι πολιτισμός, όχι μόνο διατροφή
Η βιώσιμη γαστρονομία δεν μας ζητά να κάνουμε “δίαιτα” ή να στερηθούμε. Μας καλεί να θυμηθούμε ποιοι είμαστε μέσα από τη γεύση. Να φάμε με σεβασμό, να επιλέξουμε με σκέψη, να ζήσουμε με λιγότερα αλλά ουσιαστικότερα.
Γιατί στο τέλος της ημέρας, το τραπέζι είναι εκεί όπου συναντιούνται η φύση, η μνήμη, η κοινωνία και το μέλλον.
Say Yes στην επόμενη σου μπουκιά
Την επόμενη φορά που θα καθίσεις στο τραπέζι, μην δεις μόνο τι έχεις μπροστά σου. Αναρωτήσου:
Από πού ήρθε; Ποιον στήριξα; Τι αφήνω πίσω μου;
Γιατί η πιο γευστική επανάσταση, ξεκινά από το πιάτο σου.
Η βιώσιμη γαστρονομία δεν είναι ελιτίστικη. Είναι προσωπική υπόθεση. Και αν υπάρχει ένας τρόπος να αγαπήσουμε ξανά το φαγητό μας – είναι αυτός.
