Υπάρχουν μέρη στον κόσμο που δεν είναι απλώς γεωγραφικά σημεία στον χάρτη. Είναι σύμβολα. Είναι καρδιές που χτυπούν εδώ και αιώνες, φορτισμένες με ιστορία, πίστη και πολιτισμό. Το Όρος Σινά είναι ένας τέτοιος τόπος. Εκεί όπου, σύμφωνα με την Παλαιά Διαθήκη, ο Μωυσής παρέλαβε τις Δέκα Εντολές. Εκεί όπου στέκει εδώ και 15 αιώνες, αδιάλειπτα, η Ιερά Μονή της Αγίας Αικατερίνης. Ένα μοναστήρι που δεν είναι απλώς ένα κτήριο. Είναι ένα ζωντανό μουσείο. Ένα φρούριο πνευματικότητας. Κι όμως, σήμερα, αυτός ο ιερός χώρος βρίσκεται αντιμέτωπος με ένα πρωτοφανές κύμα αμφισβήτησης.
Η ιστορική σημασία
Η Ιερά Μονή της Αγίας Αικατερίνης χτίστηκε τον 6ο αιώνα μ.Χ., κατόπιν εντολής του Βυζαντινού Αυτοκράτορα Ιουστινιανού. Από τότε λειτουργεί ασταμάτητα, φιλοξενώντας ορθόδοξους μοναχούς και προσκυνητές από όλο τον κόσμο. Είναι αναγνωρισμένη από την UNESCO ως Μνημείο Παγκόσμιας Κληρονομιάς και διαθέτει μία από τις παλαιότερες και πιο πολύτιμες βιβλιοθήκες στον κόσμο, με χειρόγραφα που χρονολογούνται από τον 4ο αιώνα.
Το συγκλονιστικό είναι πως η Μονή επιβίωσε ανά τους αιώνες όχι μόνο χάρη στη θρησκευτική της σημασία, αλλά και εξαιτίας της ικανότητάς της να χτίζει γέφυρες: ανάμεσα σε θρησκείες, πολιτισμούς και κατακτητές. Χριστιανοί, μουσουλμάνοι και Εβραίοι την σέβονται ως ιερό τόπο.
Τι συμβαίνει σήμερα
Κι όμως, αυτή η ιστορική συνέχεια φαίνεται να απειλείται. Πρόσφατα, αιγυπτιακό δικαστήριο έλαβε απόφαση που μεταβιβάζει την κυριότητα της Μονής και της περιουσίας της στο αιγυπτιακό κράτος. Επίσημη πρόθεση είναι να “αναδειχθεί ως μουσείο πολιτιστικής κληρονομιάς”, με τρόπο που, κατά την κυβέρνηση, θα προσελκύσει τουρισμό και θα προστατεύσει τα ιστορικά της κειμήλια.
Η Ιερά Μονή όμως, δεν είναι απλώς ένα μουσείο. Δεν είναι έκθεμα. Είναι ένας ζωντανός, ενεργός μοναστικός χώρος με μοναχούς, λατρευτική ζωή και πνευματική αποστολή. Η απόφαση αυτή έχει προκαλέσει έντονες αντιδράσεις από την Ελληνορθόδοξη Εκκλησία, τη διεθνή θρησκευτική κοινότητα και οργανισμούς που ασχολούνται με την προστασία πολιτιστικής κληρονομιάς.
Η Αρχιεπισκοπή Σινά κάνει λόγο για «ιστορική αλλοίωση και έμμεση απαξίωση του μοναστικού καθεστώτος». Η Ελληνική Πολιτεία έχει ήδη κινητοποιηθεί διπλωματικά, ζητώντας διευκρινίσεις και διασφαλίσεις.
Το παγκόσμιο διακύβευμα
Το θέμα δεν είναι στενά ελληνικό ή ορθόδοξο. Είναι βαθιά παγκόσμιο. Γιατί αν σήμερα αποδυναμωθεί η θρησκευτική αυτονομία της Μονής Σινά, αύριο μπορεί να χαθεί η πολιτιστική αυτονομία άλλων αντίστοιχων τόπων. Και η γραμμή είναι λεπτή ανάμεσα στην “ανάδειξη” και την “κατάληψη”.
Η αιγυπτιακή κυβέρνηση έχει διαβεβαιώσει ότι η Μονή δεν θα σταματήσει να λειτουργεί και ότι οι μοναχοί θα παραμείνουν στον χώρο. Ωστόσο, δεν είναι λίγοι αυτοί που ανησυχούν πως η διαχείριση από κρατικό μηχανισμό μπορεί μελλοντικά να περιορίσει το πνευματικό της έργο, να επιβάλει γραφειοκρατικά φίλτρα ή να προχωρήσει σε “τουριστικού τύπου” αξιοποίηση.
Γιατί πρέπει να μας νοιάζει
Αυτό που κρίνεται δεν είναι μόνο η τύχη ενός μοναστηριού στην έρημο του Σινά. Είναι η αξία που δίνουμε, ως παγκόσμια κοινότητα, στην ιστορική συνέχεια. Είναι το κατά πόσο σεβόμαστε το δικαίωμα των θρησκευτικών κοινοτήτων να διατηρούν τους ιερούς τους τόπους, χωρίς παρεμβάσεις που αλλοιώνουν τον χαρακτήρα τους.
Το Όρος Σινά δεν είναι μονάχα ένα βουνό. Είναι ένα σύμβολο. Κι η Ιερά Μονή της Αγίας Αικατερίνης δεν είναι μονάχα ένα παλιό κτήριο. Είναι μία διαρκής υπενθύμιση ότι πίστη και ιστορία, όταν συμβαδίζουν με σεβασμό, μπορούν να γίνουν πυλώνες πολιτισμού.
Ήξερες ότι… η Βιβλιοθήκη της Μονής Αγίας Αικατερίνης είναι η δεύτερη παλαιότερη στον κόσμο (μετά του Βατικανού), με περισσότερα από 3.300 χειρόγραφα και περισσότερα από 8.000 σπάνια βιβλία;
Ήξερες ότι… ο Προφήτης Μωυσής, σύμφωνα με την Παλαιά Διαθήκη, ανέβηκε στο Όρος Σινά δύο φορές για να λάβει τις Δέκα Εντολές – και τις έσπασε*** την πρώτη φορά λόγω της ειδωλολατρίας των Ισραηλιτών;
Ήξερες ότι… η Μονή της Αγίας Αικατερίνης δεν έχει ποτέ κλείσει τις πόρτες της από την ίδρυσή της τον 6ο αιώνα, ούτε καν σε περιόδους πολέμου ή κατοχής;
Ήξερες ότι… οι μουσουλμάνοι Bedouin της περιοχής θεωρούν τη Μονή ιερή και την προστατεύουν εδώ και αιώνες, βασιζόμενοι σε ειδικό “διάταγμα προστασίας” που λέγεται πως έδωσε ο ίδιος ο Μωάμεθ;
Ήξερες ότι… το μοναστήρι είναι αυτόνομο και αυτοδιοικούμενο εκκλησιαστικό ίδρυμα, που υπάγεται απευθείας στο Πατριαρχείο Ιεροσολύμων αλλά θεωρείται “Αυτόνομη Αρχιεπισκοπή Σινά, Φαράν και Ραϊθώ”;
Ήξερες ότι… στο ψηφιδωτό του 6ου αιώνα που κοσμεί το Καθολικό της Μονής, ο Χριστός απεικονίζεται με τρία διαφορετικά βλέμματα – συμβολίζοντας τη θεία και ανθρώπινη φύση Του;
*** Ο Μωυσής ανέβηκε στο Όρος Σινά για να συναντήσει τον Θεό, ο οποίος του έδωσε τις Δέκα Εντολές γραμμένες σε πέτρινες πλάκες από το ίδιο το χέρι του Θεού. Όμως, όταν κατέβηκε από το βουνό μετά από 40 ημέρες και νύχτες, βρήκε τον λαό του να έχει δημιουργήσει και προσκυνήσει το Χρυσό Μοσχάρι, παραβιάζοντας τις εντολές του Θεού.
Ο Μωυσής, οργισμένος, έσπασε τις πέτρινες πλάκες πετώντας τις στο έδαφος. Στη συνέχεια τιμώρησε τους ειδωλολάτρες και ανέβηκε ξανά στο βουνό, όπου ο Θεός του έδωσε νέες πλάκες με τις ίδιες εντολές.
Άρα ναι, ανέβηκε δύο φορές για να παραλάβει τις Δέκα Εντολές — η πρώτη αποτυχημένη, λόγω της αμαρτίας του λαού, και η δεύτερη επιτυχημένη, αφού πρώτα αποκαταστάθηκε η τάξη.
