Η Αρχαία Δεκέλεια ήταν δήμος των Μεσογείων της αρχαίας Αθήνας. Σήμερα η περιοχή είναι γνωστή ως Tατόι.
Η Δεκέλεια βρισκόταν στις πλαγιές της Πάρνηθας, στην αρχαία οδό μεταξύ Αθήνας και Ωρωπού. Σήμερα εκεί βρίσκεται η παλαιά θερινή κατοικία της πρώην βασιλικής οικογένειας, η οποία είναι γνωστή ως ανάκτορο του Τατοΐου. Από τα υψηλότερα σημεία της Δεκέλειας το βλέμμα έφτανε μέχρι τη θάλασσα.
Τατόι, ένα οθωμανικό τσιφλίκι
Για αιώνες υπήρξε αρβανίτικη παρουσία στα Μεσόγεια. Το Τατόι ήταν οθωμανικό τσιφλίκι. Το τοπωνύμιο προέρχεται από το όνομα του αλβανοβλάχου φύλαρχου Τατόη. Ο Τατόης έδωσε δηλαδή το όνομά του όχι μόνο στη φάρα του, αλλά και στην περιοχή, που επί Τουρκοκρατίας αποτέλεσε ένα τεράστιο τσιφλίκι.
Τα δύο μεγαλύτερα τσιφλίκια της βορειοανατολικής Αττικής, το Τατόι και το Λιόπεσι (Παιανία), μετά την ελληνική ανεξαρτησία τα απέκτησαν Φαναριώτες, καταβάλλοντας μικρό τίμημα στο ελληνικό κράτος. Το Τατόι το πήρε ο Αλέξανδρος Καντακουζηνός και το Λιόπεσι ο Σκαρλάτος Σούτσος. Ο δεύτερος ενοποίησε τα δύο τσιφλίκια, καθώς παντρεύτηκε την Ελπίδα, κόρη του Καντακουζηνού, κι έτσι έγινε κύριος μιας έκτασης μεγαλύτερης από 150.000 στρέμματα.
Το Τατόι και η βασιλική οικογένεια
Το 1871 ο Βασιλιάς Γεώργιος Α΄ αγόρασε το κτήμα, συνολικής έκτασης 20.000 στρεμμάτων, από την οικογένεια Σούτσου καταβάλλοντας το ποσό των 300.000 δραχμών. Επιθυμία του Γεώργιου Α’ ήταν ουσιαστικά να έχει ένα κτήμα για αναψυχή και όχι ένα ανάκτορο. Ήθελε να κυριαρχεί η φύση και όχι ένα μεγαλοπρεπές παλάτι.
Έτσι, ο Τσίλλερ σχεδίασε ένα διώροφο σπίτι ελληνοελβετικού ρυθμού. Το κτίριο ολοκληρώθηκε το 1874 και ήταν η πρώτη εξοχική κατοικία της βασιλικής οικογένειας. Ωστόσο, αργότερα επειδή η οικογένεια μεγάλωσε δημιουργήθηκε μια νέα εξοχική κατοικία αγγλικού τύπου. Η διαδικασία ανέγερσης ξεκίνησε το 1880 με την αποστολή του νεαρού αρχιτέκτονα Σάββα Μπούκη στην Αγία Πετρούπολη, με εντολή να αντιγράψει μία από τις επαύλεις του πάρκου και του ανακτόρου του Πέτερχοφ, στη νότια ακτή του Φιννικού κόλπου. Επρόκειτο για την έπαυλη Ferme (Αγροικία), στην οποία αρέσκονταν να κατοικεί ο τσάρος Αλέξανδρος Β’, αδερφός του πατέρα της βασίλισσας Όλγας. Είχε αποφασιστεί επίσης να δημιουργηθεί ένας αγροτικός οικισμός δυτικού τύπου.
Η έπαυλη χρησίμευε ως κύρια θερινή κατοικία της βασιλικής οικογένειας, η οποία κατοικούσε σε αυτήν από τον Μάιο έως το φθινόπωρο. Το Ανάκτορο λεηλατήθηκε, μαζί με το υπόλοιπο κτήμα, την περίοδο των Δεκεμβριανών. Από τα τέλη του 1948 και μετά χρησιμοποιήθηκε πλέον ως μόνιμη κατοικία από την βασιλική οικογένεια…
Οι καταστροφικές πυρκαγιές
Το 1916 και το 1945 το Τατόι έζησε δύο μεγάλες πυρκαγιές. Το 2021 όμως υπέστη τη μεγαλύτερη καταστροφή στην ιστορία του. Κάηκε το Παλαιόκαστρο, όπου βρίσκεται το βασιλικό κοιμητήριο, η θέση Κιθάρα με την τεχνητή λίμνη και άλλα τοπόσημα, όπως η Δρίζα και η Κιάφα.
Ήξερες ότι…
– Η 13η Δεκεμβρίου 1967, ημέρα της εκδήλωσης του βασιλικού αντι-κινήματος εναντίον της στρατιωτικής χούντας, ήταν και η τελευταία ημέρα που το Τατόι χρησιμοποιήθηκε ως βασιλική κατοικία.
– Μετά την αποκατάσταση της δημοκρατίας στην Ελλάδα το Τατόι αναγνωρίστηκε ως ιδιωτική περιουσία της τέως βασιλικής οικογένειας και της επιστράφηκαν οι τίτλοι ιδιοκτησίας, όπως και φορητά κειμήλια.
– Από το 1984 ως το 1993 έγιναν διαπραγματεύσεις για την τύχη του κτήματος. Η συμφωνία που έκλεισε επί πρωθυπουργίας Κωνσταντίνου Μητσοτάκη προέβλεπε ότι η τέως βασιλική οικογένεια διατηρούσε μια έκταση περίπου 4.000 στεμμάτων, στην οποία περιλαμβάνονταν όλα τα κτίρια, όπως και το κοιμητήριο.
Πηγή φωτογραφιών: www.tatoi.org
