Φανταστείτε πώς θα ήταν αν μεταδίδαμε και κληρονομούσαμε την εμπιστοσύνη ή την ενσυναίσθηση… Πώς θα ήταν αν μπορούσαμε η εμπειρία ζωής μας να μεταφερόταν στις επόμενες γενιές… Ας μιλήσουμε για την επιστήμη της επιγενετικής!
Τα γονίδιά μας είναι η απάντηση σε πολλές ερωτήσεις. Τώρα οι έρευνες μας λένε ότι ακόμα και οι ιδεολογικές τάσεις σε κάποιο βαθμό μπορεί να μεταφέρονται στους απογόνους μας, στους απογόνους των απογόνων μας και πάει λέγοντας… Οι προσωπικές μας εμπειρίες, ο τρόπος που μεγαλώνουμε αλληλεπιδρούν με γενετικούς παράγοντες και αυτό που… προκύπτει έχει μεγάλο ενδιαφέρον. Γιατί μπορεί να μας φαινόταν σενάριο ταινίας φαντασίας να μεταδίδεται το τραύμα ή η ιδιοσυγκρασία σε επόμενες γενιές, αλλά όλο αυτό είναι… πολύ πραγματικό! Τα πράγματα είναι πιο πολύπλοκα, λοιπόν, από όσο νομίζαμε. Η γενετική κληρονομικότητα ανοίγει νέα παράθυρα στη σκέψη και γεννά προβληματισμούς.
Οι επιστήμονες ανακάλυψαν τον μηχανισμό χάρη στον οποίο “επιτρέπεται” η μεταβίβαση της βιωμένης εμπειρίας και της γνώσης μιας γενιάς, μεταβάλλοντας το σχήμα ενός γονιδίου. Είναι συναρπαστικό να ξέρουμε ότι η εμπειρία ζωής κάποιου συνεχίζει να υπάρχει και μετά τον θάνατό του, καθώς διατηρείται σε γενετική μορφή. Σκεφτείτε ότι το τραύμα της προσφυγιάς των προγόνων μας, μπορεί να μας ακολουθεί, να πέρασε δηλαδή από γενιά σε γενιά αφήνοντας το στίγμα του, τον αντίκτυπό του ζωντανό.
Μελέτη που πραγματοποιήθηκε στο παρελθόν σε ποντίκια έδειξε ότι οι τραυματικές αναμνήσεις κατάφεραν να μεταφερθούν από γενιά σε γενιά. Τι συμβαίνει στους ανθρώπους;
Πραγματοποιήθηκαν μελέτες σε επιζώντες του Ολοκαυτώματος, καθώς και στα παιδιά τους, και φάνηκε ότι οι επιπτώσεις του γονικού τραύματος μπορούν να μεταδοθούν. Συγκεκριμένα, στην πρώτη μελέτη διαπιστώθηκε ότι οι συμμετέχοντες έφεραν αλλαγές σε ένα γονίδιο το οποίο συνδέεται με τα επίπεδα της κορτιζόλης, που εμπλέκεται στην αντίδραση απέναντι στο στρες. Στη συνέχεια οι επιστήμονες προσπάθησαν να εντοπίσουν αλλαγές στην έκφραση γονιδίων που συνδέονται με τη λειτουργία του ανοσοποιητικού συστήματος. Οι αλλαγές αυτές αποδυναμώνουν τον φραγμό των λευκών αιμοσφαιρίων, και αυτό επιτρέπει στο ανοσοποιητικό σύστημα να εμπλέκεται ακατάλληλα στο κεντρικό νευρικό σύστημα. Η συγκεκριμένη παρέμβαση συνδέεται με την κατάθλιψη, το άγχος, την ψύχωση και τον αυτισμό. Μετά, οι ερευνητές είχαν ως στόχο τους να αποκαλύψουν επιγενετικές ετικέτες σε μαχητές που έχουν εκτεθεί σε εμπόλεμες ζώνες και πάσχουν από διαταραχή μετατραυματικού στρες. Αισιοδοξούν πως ότι οι πληροφορίες που συνέλεξαν μπορεί να φανούν πολύτιμες στη διάγνωση της διαταραχή μετατραυματικού στρες.
Ήξερες ότι…
Το άγχος και ο ύπνος επηρεάζουν τη μνήμη μας
Έχει συμβεί σε όλους μας. Ξεχνάμε μια λέξη, ένα όνομα, μια σημαντική πληροφορία και μετά αναρωτιόμαστε γιατί να μας συμβαίνει αυτό. Ο νευροεπιστήμονας Charan Ranganath λέει ότι ως επιστήμονα αυτό που τον ενδιαφέρει περισσότερο είναι τι θυμόμαστε, παρά τι ξεχνάμε.
Το άγχος μάλλον είναι υποτιμημένο ως προς την επίδραση που έχει στη μνήμη. Στην πραγματικότητα το άγχος παίζει σημαντικό ρόλο στις αναμνήσεις μας. Αν έχουμε βιώσει μία στρεσογόνα εμπειρία, είναι πιθανό να θυμόμαστε αυτή την εμπειρία πολύ καλύτερα, ενώ αν δεν ήταν τόσο έντονη να μην τη θυμόμασταν καλά ή καθόλου. Στο βιβλίο του αναφέρεται σε ένα πολύ ενδιαφέρον φαινόμενο, στο «φαινόμενο με τη λέξη στην άκρη της γλώσσας». Το έχετε ακούσει; Ενώ προσπαθούμε να βρούμε μια λέξη σε κάποια συζήτηση π.χ. μια διεύθυνση ή ένα όνομα, στο μυαλό μας καμιά φορά έρχεται μόνο ένα γράμμα! Ο Ranganath επισημαίνει ότι αυτό μας συμβαίνει επειδή οι αναμνήσεις μας “συναγωνίζονται” μεταξύ τους! Τι σημαίνει αυτό; Ξέρουμε π.χ. πολλές τοποθεσίες από Λ αλλά αυτή τη μία που ψάχνουμε δεν μπορούμε να τη θυμηθούμε τη στιγμή που τη χρειαζόμαστε. Ουσιαστικά, επειδή μας έρχονται όλα όσα ξέρουμε μαζί, δυσκολευόμαστε να βρούμε αυτό το ένα που ψάχνουμε! Επομένως, οδηγούμαστε πολλές φορές σε λάθος κατεύθυνση – λόγω συναγωνισμού αναμνήσεων και απλώς μπλοκάρουμε!
