Το ζήτημα που μας απασχολεί είναι κρίσιμο και πρέπει να πάρουμε την καλύτερη δυνατή απόφαση. Τι κάνουμε, λοιπόν; Ψάχνουμε όσες περισσότερες πληροφορίες γίνεται… Είναι όμως αυτή η ιδανική στρατηγική;
Ας αναθεωρήσουμε…
Μια νέα επιστημονική μελέτη, που δημοσιεύθηκε στο Cognitive Research: Principles and Implications, αποκαλύπτει ότι η εξαντλητική έρευνα δεν θα μας οδηγήσει στο να πάρουμε την καλύτερη απόφαση! Πού βασίζει αυτό το συμπέρασμα; Στο ότι οι δεξιότητες λήψης αποφάσεων τείνουν στους περισσότερους από μας να μειώνονται όσο περισσότερα μαθαίνουμε…
Το περισσότερο δεν είναι το καλύτερο!
Μπορεί να νιώθουμε πιο σίγουροι και πιο ασφαλείς όταν για να καταλήξουμε σε μια απόφαση λαμβάνουμε υπόψη μας πάρα πολλά δεδομένα και πληροφορίες… αλλά οι ερευνητές είναι σαφείς: “Όταν πρόκειται για πληροφορίες, το περισσότερο δεν είναι απαραίτητα καλύτερο”.
Οι ερευνητές δημιούργησαν απλά διαγράμματα, τα λεγόμενα αιτιολογικά μοντέλα, που δείχνουν πώς αλληλεπιδρούν διαφορετικοί παράγοντες για να αποδώσουν τα επιθυμητά αποτελέσματα.
Σε όσους συμμετείχαν στην έρευνα, οι ερευνητές περιέγραψαν ένα υποθετικό μη ρεαλιστικό σενάριο. Οι περισσότεροι έχουμε τη δυνατότητα να συλλογιστούμε ικανοποιητικά για τέτοια μοντέλα, καθώς δεν έχουμε προκαταλήψεις σχετικά με ένα υποθετικό μη ρεαλιστικό σενάριο. Αυτό είναι που μας οδηγεί σε σωστές αποφάσεις. Από την άλλη, σε καθημερινά σενάρια, η ικανότητά μας να κάνουμε αποτελεσματικούς συλλογισμούς παρουσιάζει μείωση… Οι ερευνητές θεωρούν πως οι προηγούμενες γνώσεις και οι πεποιθήσεις μας αποσπούν την προσοχή από το αιτιολογικό μοντέλο. Οι προκαταλήψεις μας σχετικά με διάφορα καθημερινά θέματα, όπως η διατροφή, γίνονται εμπόδιο στη λήψη αποφάσεων.
Οι επιστήμονες διερεύνησαν πώς οι δεξιότητες λήψης αποφάσεων ποικίλουν όταν παρουσιάζονται με διαφορετικά είδη αιτιακών μοντέλων για διάφορα θέματα της πραγματικής ζωής, όπως είναι η αγορά ενός σπιτιού και η επιλογή σχολείου. Τα πειράματα έδειξαν ότι γνωρίζουμε πώς να χρησιμοποιούμε αιτιολογικά μοντέλα, αλλά ακόμη και ένα πολύ απλό μοντέλο δεν είναι χρήσιμο όταν προστίθενται μη ουσιώδεις λεπτομέρειες στα γεγονότα. Είναι αξιοσημείωτο ότι “ακόμη και ένας μικρός αριθμός πλεονασματικών πληροφοριών έχει μεγάλη αρνητική επίδραση στη λήψη των αποφάσεών μας”.
Όταν η ομάδα των ερευνητών αφαίρεσε τις άσχετες λεπτομέρειες και έδωσε έμφαση στις σημαντικές πληροφορίες, οι συμμετέχοντες ανέκτησαν γρήγορα την ικανότητά τους να παίρνουν καλές αποφάσεις. Οι ερευνητές, τέλος, πιστεύουν πως μπορεί να χρειαστεί να επανεξεταστεί η διαδικασία της κριτικής σκέψης και της εκπαίδευσης γενικότερα.
