Για να γνωρίσουμε καλύτερα τα παιδιά με αυτισμό, είναι σημαντικό να καταλάβουμε πώς σκέφτονται, τι τους αρέσει και τι τους ενοχλεί. Έτσι, μπορούμε να τα βοηθήσουμε να αντιμετωπίζουν καλύτερα τις δυσκολίες που έχουν και να μάθουν να ζουν ανάμεσα μας με τον δικό μας τρόπο, όσο μπορούν.
Τι σημαίνει αυτισμός;
Ο αυτισμός αποτελεί μια σύνθετη – ως προς την αιτιολογία και την αντιμετώπιση – νευροαναπτυξιακή διαταραχή η οποία έγκειται στη μη τυπική ανάπτυξη των γνωσιακών, κοινωνικο-συναισθηματικών και αισθητηριακών μηχανισμών του παιδιού. Οι δυσκολίες που υφίστανται στο παιδί από τη γέννησή του δεν είναι πάντα άμεσα αντιληπτές, αλλά επιμένουν καθ’ όλη τη διάρκεια της ζωής του.
Ποιες είναι οι πιο σημαντικές δυσκολίες που αντιμετωπίζουν τα παιδιά με αυτισμό;
Τα παιδιά με αυτισμό έχουν σημαντικές δυσκολίες:
- α. Στην επικοινωνία με τους άλλους:
- Δυσκολεύονται να καταλάβουν αυτά που λέμε.
- Δυσκολεύονται να εκφράσουν στους άλλους αυτά που σκέφτονται ή νιώθουν.
- Πολλά παιδιά που ανήκουν στο φάσμα του αυτισμού μας παίρνουν από το χέρι, για να μας δείξουν πού θέλουν να πάνε ή τι θέλουν να πάρουν.
- Συνήθως αποφεύγουν τη βλεμματική επαφή με τους άλλους.
- β. Στις κοινωνικές τους σχέσεις:
- Τα περισσότερα παιδιά δεν πλησιάζουν από μόνα τους άλλα παιδιά προκειμένου να αναπτύξουν μία φιλία.
- Δεν μπορούν εύκολα να μοιραστούν τα δικά τους αγαπημένα πράγματα ή να παίξουν όπως τα άλλα παιδιά.
- Δυσκολία των ατόμων με αυτισμό να κατανοήσουν νοητικές αναπαραστάσεις όπως για παράδειγμα αντιλήψεις, επιθυμίες, σκέψεις και συναισθήματα των άλλων καθιστά τα παιδιά με αυτισμό εγωκεντρικά, αδιάφορα ή/και εκκεντρικά στα μάτια των τρίτων.
- γ. Δημιουργική φαντασία:
- Έχουν πολύ φτωχή φαντασία στην καθημερινή ζωή και στο παιχνίδι γι’ αυτό δεν δέχονται εύκολα αλλαγές στο πρόγραμμά τους αλλά και στον δικό τους χώρο.
- Τα προβλήματα στην κοινωνική επικοινωνία και αλληλεπίδραση συνοδεύονται από περιοριστικές – στερεοτυπικές και επαναλαμβανόμενες συμπεριφορές ακόμη κι από επανάληψη ίδιων λέξεων (“εμμονές”) χωρίς τα παιδιά να βαριούνται ή να κουράζονται.
- δ. Τα αισθητηριακά τους κριτήρια:
Τα παιδιά με αυτισμό καταλαβαίνουν τα αισθητηριακά ερεθίσματα με διαφορετικό τρόπο, και πολλές φορές μας δείχνουν με τη συμπεριφορά τους πώς νιώθουν.
- Μπορεί να έχουν πολύ καλή ακοή και να αντιλαμβάνονται πολύ χαμηλούς ήχους. Κάποιοι συνηθισμένοι θόρυβοι στο σπίτι (π.χ. ο θόρυβος του πλυντηρίου ή του μίξερ) μπορεί να τους ενοχλούν ή να τους τρομάζουν και γι’ αυτό κλείνουν τα αυτιά τους με τα χέρια τους. Κάποια παιδιά δεν αντέχουν τους δυνατούς θορύβους, ενώ άλλα παιδιά θέλουν να ακούν μουσική σε πολύ δυνατή ένταση.
- Κάποια παιδιά μπορεί να ακουμπάνε ή να πατάνε με τα δάχτυλα τους συνεχώς κάποια πράγματα, γιατί τους αρέσει να νιώθουν έντονη πίεση στα χέρια τους.
- Κάποια παιδιά χαίρονται, όταν κοιτάζουν λαμπερά αντικείμενα ή κινούμενα σχέδια και διαφημίσεις στην τηλεόραση.
- Τους αρέσει πολύ να στριφογυρίζουν ή να βλέπουν αντικείμενα να στριφογυρίζουν, όπως οι ρόδες από τα αυτοκινητάκια, οι κορδέλες κλπ.
Τα παιδιά με αυτισμό κάνουν στερεοτυπίες ;
Πολλά παιδιά με αυτισμό κάνουν στερεοτυπίες, δηλαδή κουνάνε τα χέρια τους, “τινάζουν” το σώμα τους, πηδάνε πάνω-κάτω, περπατάνε στις μύτες των ποδιών τους. Αυτό μπορεί να συμβαίνει όταν χαίρονται, όταν θυμώνουν, όταν έχουν άγχος ή όταν κοιτάζουν κάτι που τους ενδιαφέρει πολύ.
Γιατί μερικά παιδιά με αυτισμό δε μιλάνε;
Μερικά παιδιά με αυτισμό δε μιλάνε καθόλου. Οι επιστήμονες δεν γνωρίζουν την αιτία γι’ αυτό. Τα παιδιά που δε μιλάνε μπορεί να καταλαβαίνουν αρκετά πράγματα. Όμως, μπορούν να μάθουν άλλους τρόπους επικοινωνίας, όπως να χρησιμοποιούν εικόνες, για να μας δείξουν τι θέλουν και να καταλαβαίνουν, τι θέλουν οι άλλοι.
Γιατί πετάνε ή σπάνε πράγματα; Γιατί χτυπάει τον εαυτό του ή τους άλλους;
Τα παιδιά με αυτισμό πολλές φορές δεν καταλαβαίνουν ότι κάτι που έσπασε δεν ξαναφτιάχνεται ή ότι οι άλλοι μπορεί να νιώθουν άσχημα ή να πονούν. Κάποιες φορές τα παιδιά με αυτισμό δεν νιώθουν τον πόνο. Υπάρχουν πολλοί λόγοι γι’ αυτές τις συμπεριφορές:
- Μπορεί να τους ζητάμε να κάνουν κάτι που δεν το καταλαβαίνουν ή τους φαίνεται δύσκολο.
- Ίσως, να προσπαθούν να μας πουν ότι δε θέλουν κάτι.
- Μπορεί να θέλουν να εκφράσουν το θυμό τους.
- Μπορεί να χαίρονται με το θόρυβο που κάνει ένα αντικείμενο, όταν πέφτει ή να ενθουσιάζονται, καθώς το βλέπουν να διαλύεται.
