Με αφορμή το νέο μυθιστόρημα της Αφροδίτης Βακάλη «Χαρακιές πάνω στον χρόνο» κάναμε μια ενδιαφέρουσα συζήτηση μαζί της ξεκινώντας από την Αλήθεια και καταλήγοντας στην Αλήθεια της.
«Χαρακιές πάνω στον χρόνο»: Αν έπρεπε να χωρέσει η πεμπτουσία του νέου σας μυθιστορήματος μέσα σε μία πρόταση, ποια θα ήταν αυτή;
Η Αλήθεια μάς λυτρώνει και μας ισορροπεί. Κι όπως γράφω στο οπισθόφυλλο, «Τίποτα χωρίς αυτήν. Τίποτα πέρα από αυτήν…».
Στο μυθιστόρημα γίνεται λόγος για κοινωνικές «ρετσινιές» και ό,τι αυτές επιφέρουν στις ζωές των ηρώων… Αν κάποτε καταφέρναμε να εκλείψουν, πιστεύετε πως η διαδρομή μας στον κόσμο θα άλλαζε ριζικά;
Ναι, πιστεύω ακράδαντα ότι αν καταφέρναμε να αποβάλλουμε τις κοινωνικές «ρετσινιές», θα άλλαζε ριζικά ο κόσμος. Κι αυτό διότι, στην ουσία, θα είχαμε αλλάξει εμείς οι ίδιοι. Το διαφορετικό, το ανοίκειο θα γινόταν αποδεκτό, πράγμα που σημαίνει ότι θα είχε ευρυνθεί ο οπτικός μας ορίζοντας, θα είχε «ανοίξει» η σκέψη μας και θα είχαμε απαλλαγεί από στερεότυπα και προκαταλήψεις. Συνεπώς, θα τρέφαμε περισσότερο σεβασμό για τον συνάνθρωπο, όποιος κι αν είναι, αντιμετωπίζοντάς τον σαν ισότιμο μέλος της κοινωνίας μας, χωρίς ταμπέλες και χαρακτηρισμούς. Και ο σεβασμός αναμφίβολα βελτιώνει τις διαπροσωπικές σχέσεις των ανθρώπων και αποτελεί τη βάση για μια υγιή και πολιτισμένη κοινωνία με όλη την έννοια της λέξης.
Η Αλήθεια είναι τελικά υποτιμημένη ή υπερτιμημένη στις μέρες μας; Θεωρείτε πως είναι λύτρωση ή αναγκαίο κακό στις διαπροσωπικές μας σχέσεις;
Πιστεύω ότι η Αλήθεια είναι πέρα και πάνω από μας. Ο καθένας, όμως, την κοιτά με τα δικά του μάτια και συνεπώς την ερμηνεύει σύμφωνα με τις δυνατότητές του και την οπτική του γωνία. Αυτό δημιουργεί σύγχυση στους ανθρώπους κι ακόμη πιο συχνά εντάσεις και παρεξηγήσεις. Συγχρόνως, αυτήν την Αλήθεια, έτσι όπως μπορεί να την αντιληφθεί ο καθένας μας, άλλοι τη θεωρούν το «παν», ανάμεσα τους κι εγώ, και άλλοι παίζουν ασύστολα μαζί της και την διαστρεβλώνουν με ευκολία είτε προς ίδιον όφελος, είτε από δειλία. Για αυτό και το «υποτιμημένη ή υπερτιμημένη» εξαρτάται αποκλειστικά από το άτομο, δεν ξέρω αν χωρούν γενικεύσεις. Προσωπικά, τη θεωρώ, όχι μόνο λυτρωτική, αλλά και τη βάση για την αυτογνωσία και τον αυτοσεβασμό. Αν δεν μπορούμε να την κοιτάξουμε κατάματα και να την αντιμετωπίσουμε, τότε δεν έχουμε το σθένος να αντιμετωπίσουμε τον εαυτό μας και τη ζωή μας. Και καθώς κάθε ψέμα αφαιρεί κι ένα μικρό κομμάτι από τον αυτοσεβασμό μας, τον οποίο θεωρώ ό,τι σημαντικότερο έχουμε, τότε δεν ξέρω τι μας μένει στο τέλος. Ποιοι μπορούμε να ισχυριστούμε ότι είμαστε και αν πραγματικά ξέρουμε, έτσι ώστε να δημιουργήσουμε υγιείς και εποικοδομητικές διαπροσωπικές σχέσεις με τους γύρω μας.
Αυτό είναι το τρίτο σας βιβλίο… Τι σας ώθησε στη συγγραφή και τι σας προσφέρει;
Δεν ξέρω αν μπορεί κάποιος να προσδιορίσει απόλυτα τι είναι αυτό που τον ωθεί να δημιουργήσει. Μια εσωτερική ανάγκη, θα έλεγα, μια έντονη παρόρμηση να εκφραστεί μέσα από την τέχνη. Την τέχνη του λόγου, στην περίπτωση του συγγραφέα. Από μικρή ηλικία έγραφα, έγραφα σκέψεις συναισθήματα, ιστορίες. Με ανακούφιζε, με βοηθούσε να συγκροτήσω τη σκέψη μου, να αποτυπώσω όσα ένιωθα και να τα επεξεργαστώ. Για μένα, η συγγραφή λειτουργεί σαν ένα είδος ψυχανάλυσης, με βοηθά να δω τον εαυτό μου σε βάθος, τις ιδέες μου, τις απόψεις μου, την προσωπική μου αλήθεια και συχνά να προβληματιστώ. Συγχρόνως, αποτελεί διέξοδο για τη φαντασία μου, κάτι απίστευτα λυτρωτικό. Είναι ο τόπος όπου μπορώ να είμαι «εγώ», χωρίς να δίνω εξηγήσεις, να ακολουθώ κανόνες ή κοινωνικές συμβάσεις. Η συγγραφή είναι η απόλυτη ελευθερία∙ ελευθερία έκφρασης αλλά και ύπαρξης. Και αυτή η αίσθηση είναι γοητευτική, εθιστική και αναντικατάστατη.
Της Βένιας Αντωνίου
