Αν και είναι άβολο να το παραδεχτούμε, αρκετοί γονείς ξεχωρίζουν κάποιο από τα παιδιά τους. Το να έχεις αδυναμία σε κάποιο παιδί σου περισσότερο όμως σε κάνει κακό γονιό;
Η ευνοιοκρατία των περισσότερων γονιών είναι ανεπαίσθητη και δεν συζητείται. Το να έχεις ένα αγαπημένο παιδί μπορεί να είναι το μεγαλύτερο ταμπού της γονεϊκότητας, ωστόσο έρευνα δείχνει ότι η πλειοψηφία των γονέων έχει πράγματι ένα αγαπημένο.
Με πολλά στοιχεία που υποδηλώνουν ότι το να είσαι το λιγότερο ευνοημένο παιδί μπορεί να διαμορφώσει θεμελιωδώς την προσωπικότητα και να οδηγήσει σε έντονους ανταγωνισμούς μεταξύ των αδελφών, δεν είναι περίεργο ότι οι γονείς πράγματι έχουν λόγους να ανησυχούν μήπως αφήσουν τις προτιμήσεις τους να ξεφύγουν. Ωστόσο, η έρευνα δείχνει επίσης ότι τα περισσότερα παιδιά δεν μπορούν να πουν ποιο είναι πραγματικά το αγαπημένο παιδί των γονιών τους. Το πραγματικό ζήτημα, λοιπόν, είναι πώς οι γονείς διαχειρίζονται την αντίληψη των παιδιών τους για την ευνοιοκρατία.
«Δεν έχει κάθε γονέας ένα αγαπημένο παιδί, αλλά σε πολλές περιπτώσεις ισχύει», λέει η Jessica Griffin, αναπληρώτρια καθηγήτρια ψυχιατρικής και παιδιατρικής στην Ιατρική Σχολή του Πανεπιστημίου της Μασαχουσέτης στις ΗΠΑ. «Τα δεδομένα υποδεικνύουν ότι οι μητέρες, ειδικότερα, δείχνουν την εύνοιά τους στο παιδί που ασχολείται περισσότερο με την οικογένεια, σε σχέση με τα παιδιά τους που είναι ιδιαίτερα φιλόδοξα και τα απασχολεί περισσότερο η καριέρα τους».
Ανεξάρτητα από τον λόγο, ορισμένες έρευνες δείχνουν ότι πολλοί γονείς σχεδόν πάντα έχουν αγαπημένα παιδιά – είτε το παραδέχονται είτε όχι. Σε μια μελέτη, έως και το 74% των μαμάδων και το 70% των μπαμπάδων στο Ηνωμένο Βασίλειο, έχει αποδειχθεί ότι επιδεικνύουν προνομιακή μεταχείριση έναντι ενός παιδιού.
Σε άλλη έρευνα, όταν ρωτήθηκαν οι γονείς, μόλις το 10% παραδέχτηκε ότι είχε ένα αγαπημένο παιδί, υποδηλώνοντας ότι για τους περισσότερους γονείς, τα αισθήματα ως προς την εύνοια παραμένουν αυστηρά κρυμμένο οικογενειακό μυστικό.
Όταν οι γονείς παραδέχονται ότι έχουν ένα προτιμώμενο παιδί, η έρευνα δείχνει ότι η σειρά γέννησης παίζει σημαντικό ρόλο στο ποιο προτιμούν. Σύμφωνα με την ίδια έρευνα του YouGov, οι γονείς που παραδέχτηκαν ότι έχουν ένα αγαπημένο παιδί έδειξαν συντριπτική προτίμηση στο μωρό της οικογένειας, με το 62% των γονέων που έχουν δύο παιδιά να επιλέγουν το μικρότερο. Το 43% των γονέων με τρία ή περισσότερα παιδιά προτιμούν το τελευταίο τους παιδί, με ένα τρίτο να επιλέγει ένα μεσαίο παιδί και μόλις το 19% να κλίνει προς το μεγαλύτερο.
Ο Δρ Vijayeti Sinh είναι κλινικός ψυχολόγος στο Mount Sinai Hospital στη Νέα Υόρκη. Λέει ότι η ευνοιοκρατία προς ένα μικρότερο παιδί συχνά έχει να κάνει με τις κοινωνικές και συναισθηματικές δεξιότητες που σχετίζονται με τη σειρά γέννησης – καθώς οι γονείς αποκτούν περισσότερη εξάσκηση στην ανατροφή των παιδιών, έχουν καλύτερη ιδέα για το πώς θέλουν να διαμορφώσουν την παιδική ηλικία των απογόνων τους και ποια χαρακτηριστικά είναι πιο σημαντικά να μεταβιβαστούν.
Αυτό οδηγεί στην κακή ανατροφή των παιδιών;
Αν και οι γονείς έχουν συχνά ένα αγαπημένο παιδί, γνωρίζοντας ότι το να δείξουν μια προτίμηση θα έχει μακροχρόνιο αντίκτυπο στην αίσθηση της αυτοεκτίμησης του παιδιού τους, βασανίζονται από τύψεις και ενοχές. Η ανησυχία τους αυτή λοιπόν δεν είναι εντελώς αβάσιμη.
«Τα παιδιά που μεγαλώνουν σε οικογένειες όπου αισθάνονται ότι τους φέρονται άδικα μπορεί να βιώσουν μια βαθιά αίσθηση αναξιότητας», λέει ο Sinh. «Μπορεί να αισθάνονται ότι δεν είναι αξιαγάπητοι με κάποιο τρόπο ή ότι δεν διαθέτουν τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά που χρειάζονται για να αγαπηθούν από τους άλλους. Το να νιώθετε σαν το μαύρο πρόβατο της οικογένειας μπορεί να οδηγήσει σε φόβους και ανασφάλειες – τα παιδιά μπορεί να γίνουν αυτοπροστατευτικά και να προσπαθήσουν να είναι υπερβολικά ευγενικά και ευχάριστα με τους άλλους».
Αλλά για τους περισσότερους γονείς, οι ανησυχίες τους είναι άστοχες. Τα στοιχεία δείχνουν ότι εκτός εάν η προνομιακή μεταχείριση είναι πολύ ακραία, τα περισσότερα παιδιά δεν επηρεάζονται από το να είναι το λιγότερο αγαπημένο παιδί.
«Μερικές φορές οι γονείς είναι κατάφωρα εμφανείς στην επίδειξη αγάπης και στοργής τους», λέει ο Sinh. «Αλλά όταν οι γονείς είναι προσεκτικοί και στοχαστικοί και κάνουν ό,τι μπορούν για να διασφαλίσουν ότι τυχόν αισθήματα εγγύτητας ή συμπάθειας δεν είναι ξεκάθαρα, τότε τα παιδιά δεν αισθάνονται ανάξια της αγάπης και της υποστήριξης των γονιών τους».
Στην πραγματικότητα, στις περισσότερες περιπτώσεις τα παιδιά μπορεί να μην ξέρουν καν ότι οι γονείς τους προτιμούν εξαρχής τον αδερφό τους. Σε μια μελέτη, όταν άτομα που δήλωσαν ότι οι γονείς τους είχαν ένα αγαπημένο παιδί υποβλήθηκαν σε έρευνα, ένα εντυπωσιακό τέσσερις στους πέντε ισχυρίστηκαν ότι το αδερφάκι τους ήταν ευνοημένο από αυτά – ένα φαινομενικά απίθανο στατιστικό. Άλλες μελέτες έχουν δείξει ότι τα παιδιά αναγνωρίζουν λανθασμένα ποιο είναι το αγαπημένο παιδί, περισσότερο από το 60% των περιπτώσεων.
Αν και μπορεί να πιστεύετε ότι τα παιδιά γνωρίζουν ενστικτωδώς αν ο γονέας τους έχει ένα αγαπημένο παιδί και ποιο είναι αυτό το παιδί, τα πραγματικά αποτελέσματα από τα δεδομένα είναι εκπληκτικά. Τα παιδιά μπορεί να υποθέσουν ότι το πρωτότοκο ή το «μωρό» της οικογένειας είναι το αγαπημένο τους ή ακόμα και το παιδί που υπερτερεί στην οικογένεια και προκαλεί λιγότερο άγχος για τους γονείς. Ενώ στην πραγματικότητα, ο γονέας μπορεί να έχει διαφορετικούς και ποικίλους λόγους για την ευνοιοκρατία – όπως να ευνοεί το παιδί που παλεύει περισσότερο ή το παιδί που του μοιάζει περισσότερο.
Στην πλειονότητα των περιπτώσεων, τα παιδιά δεν έχουν ιδέα ποιον αδερφό προτιμούν οι γονείς τους.
Είναι απολύτως εντάξει -και μάλιστα αναμενόμενο- για τους γονείς να έχουν αγαπημένα παιδιά και δεν θα πρέπει να αισθάνονται ένοχοι εάν αισθάνονται πιο κοντά στο ένα παιδί σε σχέση με το άλλο. Αν και τα παιδιά που πιστεύουν ότι είναι το λιγότερο ευνοημένα τείνουν να έχουν χαμηλότερη αυτοεκτίμηση και υψηλότερα ποσοστά κατάθλιψης, στην πλειονότητα των περιπτώσεων, τα παιδιά στην πραγματικότητα δεν έχουν ιδέα ποιον αδερφό προτιμούν οι γονείς τους.
Ίσως τελικά ποιο είναι το αγαπημένο παιδί να μην είναι τόσο σημαντικό.
