Κόπωση και Αυτοάνοσα Νοσήματα

Σύμφωνα με τα Εθνικά Ινστιτούτα Υγείας, τα αυτοάνοσα νοσήματα υπολογίζεται ότι ταλαιπωρούν πάνω από 20 εκατομμύρια άτομα στις Ηνωμένες Πολιτείες. Επί του παρόντος, υπάρχουν πάνω από 100 αναγνωρισμένα αυτοάνοσα νοσήματα, και ο επιπολασμός
πολλών αυτοάνοσων νοσημάτων συνεχίζει να αυξάνεται.

Η κόπωση είναι ένα φυσιολογικό αίσθημα που εκδηλώνεται μετά από σημαντική σωματική
δραστηριότητα, συνήθως κατά το τέλος της ημέρας. Η κούραση, σηματοδοτεί ότι ο οργανισμός χρειάζεται να ξεκουραστεί, να διορθώσει βλάβες που συνέβησαν κατά τη διάρκεια της ημέρας και να ανακτήσει τις δυνάμεις του.

Όλο και περισσότεροι ασθενείς με αυτοάνοσο νόσημα διαπιστώνουν ωστόσο ότι δεν αρκεί να ξεκουραστούν για να ανακτήσουν τα επίπεδα ενέργειας που χρειάζονται και να ανταπεξέλθουν στις απαιτήσεις της ζωής. Ξυπνούν κουρασμένοι, νιώθουν υπνηλία, δυσκολία
συγκέντρωσης, μειωμένη πνευματική διαύγεια και εκνευρισμό, που πηγάζει από την εξάντληση του οργανισμού και την προσπάθεια που καταβάλλουν για να τα καταφέρουν με τις υποχρεώσεις τους.

Σχεδόν το 98% των ατόμων με αυτοάνοση νόσο αναφέρει ότι υποφέρει από κόπωση.
Η κόπωση μπορεί να προκαλέσει δραματικές διαταραχές στη διάθεση, να μειώσει τις κοινωνικές δραστηριότητες της ζωής, να οδηγήσει σε αδυναμία εκτέλεσης καθημερινών δραστηριοτήτων ρουτίνας και να περιορίσει τη σωματική δραστηριότητα και την εργασία. Κατά συνέπεια, η κόπωση μπορεί να επηρεάσει σοβαρά την ευημερία και να έχει οικονομική επιβάρυνση για το άτομο, την οικογένεια και την κοινωνία.

Ο Κύκλος Κούρασης – Ανάπαυσης
Το 90% της ενέργειας που χρειάζεται το ανθρώπινο σώμα παράγεται σε οργανίδια που βρίσκονται στο εσωτερικό των κυττάρων, τα μιτοχόνδρια. Κάθε κύτταρο στο σώμα,
περιέχει αρκετές χιλιάδες μιτοχόνδρια.

Ο ρόλος τους είναι να μετατρέπουν συστατικά από τις τροφές που τρώμε σε ενέργεια. Ένα σύστημα αλυσιδωτών χημικών αντιδράσεων που συμβαίνουν στα μιτοχόνδρια,
παράγει σταθερά ενέργεια στο εσωτερικό των κυττάρων.

Η δυσλειτουργία των διαδικασιών παραγωγής ενέργειας στα κύτταρα εκδηλώνεται με αίσθημα σταδιακά αυξανόμενης κούρασης και εξάντλησης που δεν ανακουφίζεται μετά από ξεκούραση.
Η χαμηλή απόδοση του οργανισμού σε ενέργεια που οφείλεται σε μιτοχονδριακή δυσλειτουργία, είναι σημαντικός παράγοντας στην εκδήλωση χρόνιων ασθενειών όπως είναι τα αυτοάνοσα νοσήματα, οι καρδιοπάθειες, ο καρκίνος, η παχυσαρκία και ο διαβήτης κ.ά.

Οι κύριοι παράγοντες που προκαλούν μιτοχονδριακή δυσλειτουργία είναι οι ακόλουθοι:
– Η έλλειψη μικροθρεπτικών συστατικών όπως βιταμίνες, μεταλλικά στοιχεία και αντιοξειδωτικά.
– Η χαμηλή σωματική δραστηριότητα.
– Η κατανάλωση κενών θερμίδων: υψηλά επεξεργασμένες τροφές με χαμηλή θρεπτική αξία.
– Γενετική προδιάθεση.
– Παραγωγή ελεύθερων ριζών που προκαλούν βλάβη στα κύτταρα (οξείδωση), με μεγαλύτερο ρυθμό από αυτόν που ο οργανισμός προλαβαίνει να διορθώσει (αντιοξειδωτικοί μηχανισμοί).

Aσθενείς με αυτοανοσία, έχουν κοινές ελλείψεις μικροθρεπτικών συστατικών και μεταβολικές διαταραχές μεταξύ τους, ανεξάρτητα από το είδος αυτοάνοσου νοσήματος που έχουν εκδηλώσει.
Οι ελλείψεις αυτές αποτελούν τον κύριο παράγοντα ανάπτυξης αυτοάνοσων και χρόνιων ασθενειών και έχουν τις εξής επιπτώσεις:

– Απορυθμίζουν τη λειτουργία του ανοσοποιητικού συστήματος
– Επιδεινώνουν τις φλεγμονές
– Αυξάνουν την ευπάθεια σε λοιμώξεις
– Επιδεινώνουν την πορεία χρόνιων ασθενειών, όπως τα αυτοάνοσα, τα καρδιαγγειακά, ο
διαβήτης, η παχυσαρκία και τα νοσήματα του αναπνευστικού.

Ο τύπος της κόπωσης που παρουσιάζεται στην αυτοάνοση νόσο είναι μεταβλητός και πιθανόν σχετίζονται με τους συγκεκριμένους ιστούς/όργανα, τους τύπους κυττάρων, τις περιοχές του εγκεφάλου και τους μοριακούς και φυσιολογικούς μηχανισμούς που επηρεάζονται από την πάθηση.

ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΙΚΑ
Για την αποτελεσματική αντιμετώπιση των αυτοάνοσων νοσημάτων και τη βελτίωση της πορείας της υγείας τους, δεν αρκεί η μόνη λήψη φαρμακευτικής αγωγής και η βελτίωση (αποκατάσταση της λειτουργίας) του ανοσοποιητικού συστήματος. Χρειάζεται παράλληλα με
τη φαρμακευτική αγωγή, να εντοπιστούν και να αντιμετωπιστούν αποτελεσματικά και στοχευμένα – οι ελλείψεις του οργανισμού και οι μεταβολικές διαταραχές που οδηγούν στην εκδήλωσή τους και επηρεάζουν την πορεία της νόσου.

Ελένη Κομνηνού
Ειδική Ρευματολόγος, Clinical Assistant Professor of University of Nicosia, Επιστημονικά Υπεύθυνη Ρευματολογικού Τμήματος Metropolitan General, Διευθύντρια Κλινικής “Αυτοάνοσων Ρευματικών Νοσημάτων" Metropolitan General, Υπεύθυνη Τμήματος “Αυτοάνοσων Ρευματικών Νοσημάτων και Κύησης" ΜΗΤΕΡΑ