Τα τελευταία χρόνια, έχει δοθεί μεγάλη προσοχή στο πεδίο της χημείας των ελεύθερων ριζών.
Κατά τη διάρκεια της διαδικασίας παραγωγής ενέργειας ο άνθρωπος χρησιμοποιεί οξυγόνο με αποτέλεσμα να δημιουργούνται σταθερά πολύ δραστικά μόρια και υποπροϊόντα της οξείδωσης, οι γνωστές ελεύθερες ρίζες οξυγόνου.
Οι ελεύθερες ρίζες σχηματίζονται κατά τις απαραίτητες για την επιβίωση διαδικασίες (αναπνοή και μεταβολισμό) αλλά επηρεάζονται και από εξωγενείς παράγοντες όπως
υπεριώδης ή ραδιενεργός ακτινοβολία, όζον, μόλυνση του περιβάλλοντος, λοιμώξεις του οργανισμού, φάρμακα και κάπνισμα.
Μέρος των ελεύθερων ριζών είναι απαραίτητο σε διάφορες λειτουργίες του οργανισμού όπως στη διαδικασία της φαγοκυττάρωσης για την καταστροφή μικροοργανισμών (λοιμώξεις) των γερασμένων ή καρκινικών κυττάρων και την απόπτωση (κυτταρικός θάνατος). Υπό φυσιολογικές συνθήκες, ο οργανισμός διατηρεί αυτές τις ρίζες σε ισορροπία.
Ωστόσο, όταν η αυτή η ισορροπία διαταραχθεί, ο οργανισμός εμφανίζει το οξειδωτικό στρες.
Ποια είναι τα αίτια εμφάνισης του οξειδωτικού στρες;
-Υπερβολική κατανάλωση αλκοόλ
-Ρύπανση του περιβάλλοντος και των τροφίμων από διάφορα χημικά ή λιπάσματα
-Άγχος και στρες
-Λήψη τροφών φτωχών σε αντιοξειδωτικά
-Διαταραχές ύπνου
-Κάπνισμα
-Καθιστική ζωή ή υπερβολική άθληση
-Ορμονικές διαταραχές
Τι συμβαίνει στον οργανισμό όταν εμφανίζεται το οξειδωτικό στρες;
Κατά το οξειδωτικό στρες, οι ελεύθερες ρίζες οξειδώνουν τα λειτουργικά μόρια των κυττάρων (λιπίδια, πρωτεΐνες, DNA) και μεταβάλλουν τη δομή τους με αποτέλεσμα να προκαλούν οξειδωτικές βλάβες στο κύτταρο (εκφυλιστική διαδικασία). Μέσω της κυκλοφορίας του αίματος, οι ελεύθερες ρίζες έρχονται σε επαφή με όλα τα όργανα και
τους ιστούς του οργανισμού. Καθώς «επιτίθενται» στα κύτταρα, ενεργοποιούν μια σειρά αντιδράσεων που οδηγούν σε διάφορες ασθένειες.
Με ποια νοσήματα σχετίζεται το οξειδωτικό στρες;
Το οξειδωτικό στρες σχετίζεται με περισσότερα από 100 νοσήματα ή επιπλοκές όπως:
Πρόωρη Γήρανση: Παρόλο που η γήρανση αποτελεί φυσιολογική διαδικασία του οργανισμού, οι ελεύθερες ρίζες επιταχύνουν την πορεία της.
Εμφάνιση αρτηριοσκλήρυνσης, θρομβώσεων ή καρδιακών προβλημάτων: Το οξειδωτικό στρες παίζει σημαντικό ρόλο στην ενδοθηλιακή δυσλειτουργία με αποτέλεσμα την αρτηριοσκλήρωση. Συνέπεια αυτής είναι η υπέρταση, η ισχαιμική καρδιακή ανεπάρκεια και η
καρδιακή ανεπάρκεια.
Χρόνιες φλεγμονές
Ασθένειες ήπατος, νεφρών ή πνευμόνων
Νευροεκφυλιστικά νοσήματα (Alzheimer, Parkinson)
Σύνδροµο Χρόνιας Κόπωσης
Καρκίνος
Αυτοάνοσα νοσήματα
Ποιος ο ρόλος των αντιοξειδωτικών αμυντικών συστημάτων του οργανισμού;
Η διατήρηση της ισορροπίας (παραγωγή – καταστροφή) των ελεύθερων ριζών, επιτυγχάνεται με τα αντιοξειδωτικά αμυντικά συστήματα του οργανισμού.
Οι μηχανισμοί αυτοί περιλαμβάνουν: αντιοξειδωτικά ένζυμα (δισμουτάση, καταλάση κ.α.) αντιοξειδωτικά μη-ενζυμικά συστήματα (βιταμίνες C, Α και Ε, γλουταθειόνη, καροτενοειδή, ιχνοστοιχεία μετάλλων κ.λπ.).
Τόσο ενζυματικά όσο και μη ενζυματικά αντιοξειδωτικά υπάρχουν στο ενδοκυτταρικό και εξωκυτταρικό περιβάλλον για την αποτοξίνωση των ελεύθερων ριζών. Όταν τα αποθέματα των αντιοξειδωτικών αμυντικών συστημάτων εξαντληθούν τότε ο οργανισμός εμφανίζει
επιπλοκές.
Πρόσφατα αναφέρεται ότι τα συνθετικά αντιοξειδωτικά είναι επικίνδυνα για την ανθρώπινη υγεία.
Έτσι η αναζήτηση αποτελεσματικών, μη τοξικών φυσικών ενώσεων με αντιοξειδωτική δράση έχει ενταθεί τα τελευταία χρόνια.
Εκτός από τα ενδογενή συστήματα αντιοξειδωτικής άμυνας, η κατανάλωση διαιτητικών και φυτικών αντιοξειδωτικών φαίνεται να είναι μια κατάλληλη εναλλακτική λύση. Τα διαιτητικά και άλλα συστατικά των φυτών αποτελούν κύρια πηγή αντιοξειδωτικών.
Οι μηχανισμοί αντιοξειδωτικής άμυνας είναι λιγότερο αποτελεσματικοί μετά την ηλικία των 40 ετών.
ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΙΚΑ
Οι ελεύθερες ρίζες είναι ασταθή στοιχεία- που μπορούν να βλάψουν τα κύτταρα, προκαλώντας πολλά χρόνια προβλήματα υγείας (καρδιαγγειακές και φλεγμονώδεις
νόσους) και γήρανση.
Τα αντιοξειδωτικά προλαμβάνουν τη βλάβη των ιστών που προκαλούνται από τις ελεύθερες ρίζες αποτρέποντας τον σχηματισμό ριζών, καθαρίζοντας τις ή προάγοντας την αποσύνθεσή τους.
