Στις 6 Μαρτίου, η Ευρώπη τιμά τους Δίκαιους, εκείνους που στάθηκαν απέναντι στον ολοκληρωτισμό και την αδικία, διακινδυνεύοντας τη ζωή τους για να σώσουν άλλους. Δεν μιλάμε για στρατηγούς ή ηγέτες, αλλά για απλούς ανθρώπους που, σε κρίσιμες στιγμές, επέλεξαν να μη σιωπήσουν.
Η έμπνευση για αυτή την ημέρα προέρχεται από τον Μοσέ Μπέισκι, έναν επιζώντα του Ολοκαυτώματος που ίδρυσε τον «Κήπο των Δικαίων» στο Γιαντ Βασέμ (Ισραήλ), όπου τιμώνται μη Εβραίοι που βοήθησαν Εβραίους κατά τη διάρκεια του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου. Από εκεί, η Ευρωπαϊκή Ένωση επέκτεινε την ιδέα, συμπεριλαμβάνοντας όλους όσοι αγωνίστηκαν ενάντια σε γενοκτονίες, τυραννικά καθεστώτα και διώξεις.
Οι «Δίκαιοι» που άλλαξαν την Ιστορία
- Δημήτριος και Λουκάς Καρτάνος (Ελλάδα): Έκρυψαν 27 Εβραίους στη Λάρισα, διακινδυνεύοντας την εκτέλεση από τους ναζί.
- Τσούνεσουκε και Γιούκι Σουγκιχάρα (Ιαπωνία): Ένας Ιάπωνας διπλωμάτης στη Λιθουανία, που έδωσε χιλιάδες βίζες διαφυγής σε Εβραίους, αγνοώντας τις εντολές της κυβέρνησής του.
- Αρτεμίσι Καρδιτσιώτη (Ελλάδα): Μια βοσκοπούλα από την Καρδίτσα, που έσωσε μια Εβραία και το παιδί της κρύβοντάς τους στο στάβλο της για μήνες.
- Γκιόργκι Πετρόφ (Βουλγαρία): Διπλωμάτης που παραποίησε έγγραφα για να αποτρέψει τη μεταφορά Εβραίων σε στρατόπεδα συγκέντρωσης.
- Ο Όσκαρ Σίντλερ, ο Γερμανός επιχειρηματίας που έσωσε περισσότερους από 1.200 Εβραίους, εξαπατώντας τους ναζί.
• Η Ιρένα Σέντλερ, η Πολωνή νοσοκόμα που έβγαλε λαθραία 2.500 παιδιά από το γκέτο της Βαρσοβίας, κρύβοντάς τα σε βαλίτσες και κάρα.
• Ο Γκιόργκι Ντζαουσάντζε, Γεωργιανός διπλωμάτης, που εξέδωσε ψεύτικα διαβατήρια σε διωκόμενους από τους ναζί.
• Ο Δημήτρης Καλλιγιάννης, ένας Έλληνας ιερέας από τη Ζάκυνθο, που μαζί με τον δήμαρχο του νησιού αρνήθηκαν να παραδώσουν τους Εβραίους στους Γερμανούς, με αποτέλεσμα να σωθούν όλοι.
Γιατί μας αφορά σήμερα;
Οι «Δίκαιοι» δεν ήταν απλά ήρωες του παρελθόντος. Ήταν καθημερινοί άνθρωποι που πήραν τη σωστή απόφαση τη λάθος εποχή. Η ιστορία τους μάς θυμίζει ότι το θάρρος είναι επιλογή. Και πως, πολλές φορές, η διαφορά ανάμεσα στη ζωή και τον θάνατο, στην ελευθερία και την καταπίεση, κρίνεται από μία μόνο πράξη.
***Οι ήρωες δεν γεννιούνται – γίνονται. Και, τις περισσότερες φορές, δεν το μαθαίνει ποτέ κανείς. Και όπως είπε ο Μοσέ Μπέισκι, ένας άνθρωπος μπορεί να κάνει τη διαφορά κι αυτός ο άνθρωπος μπορεί να είσαι εσύ.
