Αν υπάρχει μια μουσική που μπορεί να ενώσει τους ανθρώπους – από τη Νέα Ορλεάνη μέχρι το Παρίσι, από το Χάρλεμ μέχρι τη Λισαβόνα – αυτή είναι η jazz. Μια μουσική γεννημένη από τις πληγές, την ελπίδα, το πάθος και την επιθυμία για ελευθερία. Κάθε 30 Απριλίου, όλος ο κόσμος γιορτάζει την International Jazz Day. Ένας φόρος τιμής στο είδος που έμαθε στον άνθρωπο να αυτοσχεδιάζει, να εκφράζεται, να επικοινωνεί πέρα από λέξεις.
Πώς ξεκίνησε η jazz;
Η jazz γεννήθηκε στις αρχές του 20ού αιώνα στη Νέα Ορλεάνη, μέσα σε μια εκρηκτική μίξη πολιτισμών: αφρικανικοί ρυθμοί, gospel, blues, ragtime, παραδοσιακά εμβατήρια και ευρωπαϊκές μελωδίες. Στην ουσία, η jazz είναι η απόδειξη ότι η μουσική δεν έχει όρια. Είναι το αποτέλεσμα της συνάντησης, της αλληλεπίδρασης και της ανατροπής.
Τα πρώτα “βήματα” της jazz έγιναν στα saloons και στα clubs του αμερικανικού Νότου, από μουσικούς που είχαν συχνά μόνο το ταλέντο τους για αποσκευή. Οι πρώτες ηχογραφήσεις ήρθαν το 1917 (Original Dixieland Jass Band), αλλά το πραγματικό “μπαμ” έγινε με τους Louis Armstrong, Duke Ellington, Count Basie, Ella Fitzgerald, Billie Holiday, και αργότερα με τους Miles Davis, John Coltrane, Thelonious Monk και πολλούς ακόμα.
Γιατί γιορτάζουμε την Παγκόσμια Ημέρα Τζαζ;
Η International Jazz Day καθιερώθηκε το 2011 από την UNESCO, με πρωτοβουλία του πιανίστα και “πρεσβευτή της ειρήνης” Herbie Hancock. Στόχος; Να τονίσει τη δύναμη της jazz να φέρνει κοντά διαφορετικούς λαούς, να γκρεμίζει διακρίσεις, να ενθαρρύνει τη δημιουργικότητα και να προωθεί το διάλογο, την ελευθερία και την ανθρώπινη αξιοπρέπεια.
Τι κάνει τη jazz τόσο ξεχωριστή;
-
Αυτοσχεδιασμός: Η καρδιά της jazz! Κάθε παράσταση, κάθε κομμάτι, κάθε σόλο είναι διαφορετικό. Ο μουσικός εκφράζεται ελεύθερα, δημιουργεί τη στιγμή, “μιλάει” με το όργανό του και συνομιλεί με το κοινό.
-
Ελευθερία: Δεν υπάρχουν κανόνες, μόνο “πλαίσια”. Η jazz αγαπά τους πειραματισμούς, τα λάθη, τις εκπλήξεις.
-
Ρυθμός: Swing, bebop, bossa nova, cool jazz… κάθε υποείδος και μια διαφορετική αίσθηση.
-
Συναίσθημα: Από τα βαθιά μπλουζ μέχρι το ξέφρενο scat, η jazz “λέει” ιστορίες χωρίς να χρειάζεται λόγια.
-
Συνεργασία: Είναι ομαδική τέχνη. Ακόμα και τα σόλο χτίζονται πάνω στη συνεννόηση και τη διάδραση των μουσικών.
Fun Facts & Trivia για τη Jazz
-
Η λέξη “jazz” δεν έχει ξεκάθαρη προέλευση. Πιθανότατα προέρχεται από μια λέξη αργκό για τον ενθουσιασμό (“jasm”) ή από μουσικούς του baseball!
-
Η Ella Fitzgerald κέρδισε 13 Grammy και ήταν η πρώτη γυναίκα που πήρε το βραβείο για καλύτερη jazz ερμηνεία.
-
Ο Miles Davis άλλαξε το πρόσωπο της μουσικής πέντε φορές (!) στη διάρκεια της καριέρας του – με κάθε του άλμπουμ, γκρέμιζε και ένα “πρέπει”.
-
Η jazz είναι… ελληνική! Ο Μάνος Χατζιδάκις, ο Μίμης Πλέσσας και σύγχρονοι Έλληνες μουσικοί έχουν βάλει την ελληνική σφραγίδα τους στη jazz σκηνή.
Πώς να γιορτάσεις την International Jazz Day;
-
Βάλε ένα playlist με Ella, Miles, Coltrane, Nina Simone ή Billie Holiday και απόλαυσε ένα χαλαρό βράδυ με κρασί.
-
Ψάξε για live jazz events στην πόλη σου – ή διαδικτυακά. Τα περισσότερα μαγαζιά διοργανώνουν ειδικές βραδιές.
-
Πάρε το αγαπημένο σου μουσικό όργανο και… αυτοσχεδίασε! Δεν χρειάζεται να είσαι επαγγελματίας.
-
Δες ένα ντοκιμαντέρ ή μια ταινία για τη jazz: “Whiplash”, “La La Land”, “Miles Ahead”, “Bird” ή το εκπληκτικό “Jazz” του Ken Burns.
Jazz σήμερα: Μια παγκόσμια γιορτή ελευθερίας
Η jazz δεν είναι απλά μουσική, είναι φιλοσοφία. Μας θυμίζει να ακούμε ο ένας τον άλλον, να μην φοβόμαστε να δημιουργήσουμε, να μην κλεινόμαστε σε κουτιά. Σε κάθε γωνιά του πλανήτη, χιλιάδες μουσικοί και φίλοι της jazz γιορτάζουν σήμερα την παγκόσμια γλώσσα που δεν έχει σύνορα, φύλο, ηλικία ή εθνικότητα.
Γιατί, όπως είπε και ο Louis Armstrong:
“If you have to ask what jazz is, you’ll never know…”
Χρόνια πολλά, λοιπόν, στην τζαζ! Άνοιξε τα ηχεία, άφησε το swing να σε συνεπάρει – και θυμήσου, κάποιες φορές η μαγεία της ζωής βρίσκεται στον αυτοσχεδιασμό!
