Γιατί ο χρόνος περνάει πιο γρήγορα όσο μεγαλώνουμε;

Θυμάσαι τότε που ένα καλοκαίρι κρατούσε “για πάντα”; Που η μέρα στο σχολείο φαινόταν σαν 12 επεισόδια, και το Σαββατοκύριακο ήταν μια μικρή αιωνιότητα; Θυμάσαι όταν η αναμονή για τα γενέθλιά σου ήταν βασανιστική, λες και ο χρόνος καθόταν σε ένα παγκάκι και χάζευε; Τώρα; Ο χρόνος τρέχει σαν να τον κυνηγάει κάτι. Κλείνεις τα μάτια και ξαφνικά είναι ήδη Παρασκευή. Ανοίγεις το ημερολόγιο και το Πάσχα έχει γίνει καλοκαίρι. Πότε ήταν το 2020; Ειλικρινά τώρα… πριν έναν χρόνο; Όχι, ήταν πριν πέντε. Και παρόλα αυτά, έχεις ακόμα την αίσθηση πως «ήταν χθες».

Δεν είναι ιδέα σου. Είναι αληθινό – ή, τουλάχιστον, έτσι το βιώνει ο εγκέφαλός σου. Γιατί, ναι, ο χρόνος μετριέται το ίδιο για όλους. Αλλά η αντίληψη του χρόνου; Εκεί τα πράγματα αλλάζουν.

Η αίσθηση του χρόνου: μια ψευδαίσθηση πολυτελείας

Ο χρόνος είναι ίσως η πιο αυταρχική και ταυτόχρονα ελαστική έννοια. Δεν σταματά ποτέ. Δεν επιταχύνει. Δεν κάνει εξαιρέσεις. Κι όμως, τον νιώθουμε αλλιώς. Γιατί;

Η απάντηση είναι κάπου ανάμεσα στην επιστήμη, στην ψυχολογία και στην προσωπική εμπειρία. Η κυριότερη θεωρία λέει ότι όσο μεγαλώνουμε, ο εγκέφαλός μας καταγράφει λιγότερα «νέα» δεδομένα. Όταν είσαι παιδί, όλα είναι φρέσκα: οι πρώτες φορές, τα πρώτα λάθη, οι πρώτες λέξεις, τα πρώτα ταξίδια. Ο εγκέφαλος κατακλύζεται από πρωτόγνωρα ερεθίσματα – και για να τα καταγράψει, δουλεύει εντατικά. Άρα, κάθε στιγμή αποκτά βαρύτητα. Κάθε ημέρα έχει βάθος.

Όταν μεγαλώνεις, πέφτεις σε ρουτίνα. Ξυπνάς, τρέχεις, δουλεύεις, επιστρέφεις, βλέπεις τα ίδια πρόσωπα, κάνεις παρόμοια πράγματα. Ο εγκέφαλος «σκανάρει» την επανάληψη χωρίς να δίνει τόση σημασία. Δεν γράφει νέα μνήμη. Δεν δημιουργείται «πλούσιος χρόνος». Και όσο λιγότερα συμβαίνουν, τόσο πιο γρήγορα σου φαίνεται πως περνούν.

Όταν η καθημερινότητα γίνεται fast forward

Σκέψου την εξής εικόνα: Έχεις δει ποτέ ταινία σε fast forward, εκεί που όλα μοιάζουν γνώριμα αλλά περνάνε φευγαλέα; Έτσι βιώνεις την εβδομάδα σου. Όταν δεν έχεις ενδιάμεσα σημεία αναφοράς, όλα μετατρέπονται σε ένα θολό σύνολο από μέρες που μοιάζουν. Αν όμως κάνεις κάτι διαφορετικό, τότε το μυαλό σταματάει. Εστιάζει. Και τότε, ο χρόνος… ανοίγει.

Γιατί σου φαίνεται ότι οι διακοπές πέρασαν «γρήγορα αλλά έντονα»; Γιατί εκεί υπήρχαν πρωτόγνωρες εμπειρίες. Καινούργια τοπία. Άγνωστα γεύματα. Διαφορετικοί ήχοι. Το μυαλό, σε τέτοιες στιγμές, πατάει pause – και μετά record. Και καταγράφει πλούσια μνήμη.

Τελικά, γιατί νιώθουμε ότι ο χρόνος περνά πιο γρήγορα όσο μεγαλώνουμε;

Γιατί οι εμπειρίες μας παύουν να είναι καινούργιες. Γιατί κουραζόμαστε. Γιατί το multitasking μάς κάνει να χάνουμε παρόντα στιγμιότυπα. Γιατί μετράμε τις μέρες με «υποχρεώσεις» και όχι με «στιγμές». Και γιατί, όσο περνά ο καιρός, το ποσοστό της ζωής που έχουμε ήδη ζήσει μεγαλώνει. Όταν είσαι 10 ετών, ένα καλοκαίρι είναι το 10% της ζωής σου. Όταν είσαι 40, είναι μόλις το 2,5%. Η ίδια διάρκεια, λιγότερη αίσθηση.

Και τώρα τι κάνεις; Μπορείς να τον “επιβραδύνεις”;

Αν νομίζεις πως δεν μπορείς να κάνεις τίποτα, κάνεις λάθος. Δεν μπορείς να ελέγξεις τον χρόνο, αλλά μπορείς να αλλάξεις την αντίληψή σου για εκείνον.

✔ Κάνε νέα πράγματα – ακόμα και μικρά

Μάθε ένα νέο άθλημα. Πήγαινε από διαφορετικό δρόμο για τη δουλειά. Πήγαινε για φαγητό σε μέρος που δεν έχεις ξαναπάει. Μικρές αλλαγές δημιουργούν νέα δεδομένα στον εγκέφαλο. Νέες μνήμες = αίσθηση πιο αργού χρόνου.

✔ Σταμάτα να τρέχεις συνεχώς

Όχι, δεν είναι ανάγκη να προλάβεις όλα τα mails πριν το μεσημέρι. Κάνε ένα πράγμα τη φορά. Δώσε προσοχή. Ζήσε πιο συνειδητά.

✔ Κάνε πράγματα που σε απορροφούν

Χάνεσαι όταν ζωγραφίζεις; Στον κήπο; Όταν παίζεις μουσική; Αυτές είναι στιγμές που ο χρόνος σταματάει να έχει σημασία – και άρα, γίνεται πιο γεμάτος.

✔ Απόφυγε την παγίδα του autopilot

Το χειρότερο δεν είναι να περνά ο χρόνος. Το χειρότερο είναι να μην το καταλαβαίνεις.

Άρα, μήπως τελικά η λύση δεν είναι να προλάβεις τον χρόνο, αλλά να τον γεμίσεις;

Το πρόβλημα δεν είναι ότι μεγαλώνουμε. Είναι ότι σταματάμε να ζούμε με περιέργεια. Σταματάμε να παρατηρούμε. Πάψε να μετράς μόνο «τι έκανες» σήμερα. Ρώτα και: τι ένιωσες σήμερα; Τι σου έκανε εντύπωση; Πού χαμογέλασες; Πότε κοίταξες έξω από το παράθυρο και δεν σκεφτόσουν τίποτα;

Ο χρόνος, λένε, είναι σαν τη ζωή: δεν μετράει η ποσότητα, αλλά η ποιότητα. Κι όταν του δώσεις κάτι να θυμάται, επιβραδύνει. Όχι γιατί αλλάζει ο χρόνος – αλλά γιατί άλλαξες εσύ.

Tip of the Day: Μπορεί να μην μπορείς να σταματήσεις τον χρόνο, αλλά μπορείς να τον τιμάς. Και όσο τον παρατηρείς, όσο τον γεμίζεις με ζωή, τόσο πιο αργά – και όμορφα – θα περνά. Όπως τότε, που ήσουν παιδί και ένα απόγευμα έμοιαζε με αιωνιότητα.

Και να θυμάσαι: ο χρόνος δεν τρέχει – εσύ τον αφήνεις να προσπερνά.