Φαντάσου μια μέρα χωρίς κορναρίσματα. Χωρίς μποτιλιάρισμα. Χωρίς καυσαέριο να σου θολώνει τον ουρανό. Φαντάσου μια πόλη όπου δεν ψάχνεις μανιωδώς για πάρκινγκ, δεν κολλάς στο φανάρι, δεν βρίζεις την κίνηση. Αυτή είναι η υπόσχεση —και το ερώτημα— της σημερινής Παγκόσμιας Ημέρας Χωρίς Αυτοκίνητο: πώς θα ήταν η ζωή μας αν πατούσαμε φρένο στη συνήθεια που λέγεται “τρέχω με το αμάξι παντού”;
Μια πόλη που ανασαίνει
Οι πόλεις μας σήμερα είναι χτισμένες γύρω από το αυτοκίνητο. Δρόμοι, λεωφόροιες, πάρκινγκ, βενζινάδικα. Κι όμως, η εικόνα ενός κέντρου χωρίς αυτοκίνητα δεν είναι ουτοπία. Σε πόλεις όπως η Κοπεγχάγη ή το Άμστερνταμ, οι άνθρωποι κυκλοφορούν κυρίως με ποδήλατο ή μέσα μαζικής μεταφοράς. Ο αέρας είναι καθαρότερος, οι πλατείες γεμάτες παιδιά, τα πεζοδρόμια πιο ανθρώπινα.
Αν έλειπε το αυτοκίνητο από την καθημερινότητά μας, η Αθήνα θα έμοιαζε περισσότερο με… πόλη που ανήκει στους ανθρώπους, όχι στα οχήματα. Θα είχαμε περισσότερους πεζόδρομους, πάρκα, χώρους για περπάτημα. Θα ξαναβρίσκαμε τον ρυθμό μας στο φυσικό μας βήμα, όχι στον ρυθμό της μηχανής.
Το κόστος και η ελευθερία
Βέβαια, το αυτοκίνητο δεν είναι απλά ένα μεταφορικό μέσο. Είναι ελευθερία. Είναι το “πάω όπου θέλω, όποτε θέλω”. Για τους γονείς, είναι το μόνο εργαλείο για να προλάβουν τις δραστηριότητες των παιδιών. Για όσους μένουν εκτός κέντρου, είναι σωσίβιο. Χωρίς αυτοκίνητο, η καθημερινότητα θα απαιτούσε καλύτερα λεωφορεία, μετρό που φτάνει πραγματικά παντού, δίκτυα ποδηλάτου που να μην είναι επικίνδυνα.
Αν δεν υπήρχε το αυτοκίνητο, θα κερδίζαμε υγεία και ηρεμία, αλλά θα έπρεπε να επανασχεδιάσουμε από την αρχή τον τρόπο που μετακινούμαστε. Κι αυτό είναι το μεγάλο στοίχημα: μπορεί μια κοινωνία να αλλάξει τόσο βαθιά;
Η ψυχολογία της κίνησης
Σκέψου κάτι: πόσο χρόνο ξοδεύεις κολλημένος στην κίνηση; Σε πόσες συναντήσεις έχεις πάει εκνευρισμένος πριν καν ξεκινήσει η κουβέντα; Πόσες φορές έχεις πει «δεν πάω γιατί δεν παρκάρω»; Το αυτοκίνητο δεν μας μεταφέρει μόνο· μας φτιάχνει και τη διάθεση (ή τη χαλάει). Μια ζωή χωρίς αυτό θα είχε σίγουρα λιγότερα νεύρα — κι ίσως περισσότερη σύνδεση με τον γύρω κόσμο.
Και η Ελλάδα;
Στην Ελλάδα, όπου το αυτοκίνητο συχνά είναι “προέκταση” του εαυτού μας, η μετάβαση σε μια καθημερινότητα χωρίς αυτό φαντάζει αδιανόητη. Κι όμως, κάθε χρόνο, η Παγκόσμια Ημέρα Χωρίς Αυτοκίνητο μάς υπενθυμίζει ότι υπάρχει κι άλλος δρόμος: να αφήσουμε το αμάξι στο σπίτι έστω για μία μέρα και να περπατήσουμε, να πάρουμε το μετρό, να δούμε την πόλη αλλιώς. Μια μικρή εμπειρία που μπορεί να μας αλλάξει την οπτική.
Το ερώτημα που μένει
Μπορούμε στ’ αλήθεια να φανταστούμε τη ζωή μας χωρίς αυτοκίνητο; Ίσως η απάντηση δεν είναι «ναι ή όχι», αλλά «με λιγότερο». Με πιο έξυπνη χρήση, με εναλλακτικά μέσα, με πόλεις που επενδύουν στον άνθρωπο κι όχι στο μέταλλο. Γιατί στο τέλος της ημέρας, το αυτοκίνητο δεν είναι εχθρός. Εχθρός είναι η υπερβολή.
Και ίσως η πιο μεγάλη αλήθεια είναι αυτή: το να αφήσεις το αμάξι έστω για λίγο πίσω, δεν σημαίνει ότι μένεις στάσιμος. Σημαίνει ότι αρχίζεις να κινείσαι διαφορετικά — και πιο ελεύθερα.
-
Ήξερες ότι η Παγκόσμια Ημέρα Χωρίς Αυτοκίνητο ξεκίνησε τη δεκαετία του ’90 στη Γαλλία και σήμερα γιορτάζεται σε περισσότερες από 1.500 πόλεις παγκοσμίως;
-
Ήξερες ότι το 40% της ατμοσφαιρικής ρύπανσης στις πόλεις προέρχεται από τα αυτοκίνητα;
-
Ήξερες ότι στο Λονδίνο, οι οδηγοί περνούν κατά μέσο όρο 148 ώρες τον χρόνο κολλημένοι στην κίνηση;
-
Ήξερες ότι στην Κοπεγχάγη, πάνω από το 60% των κατοίκων πηγαίνει στη δουλειά ή στο σχολείο με ποδήλατο;
-
Ήξερες ότι αν αφήναμε το αυτοκίνητο στο σπίτι μόνο μία μέρα την εβδομάδα, θα μειώναμε τις εκπομπές CO₂ κατά σχεδόν 10% σε ετήσια βάση;
-
Ήξερες ότι το περπάτημα μόλις 30 λεπτά τη μέρα μειώνει τον κίνδυνο καρδιακών παθήσεων και βελτιώνει την ψυχική διάθεση — και είναι η πιο απλή εναλλακτική στο αυτοκίνητο;
