Όπως κάθε χρόνο, έτσι και φέτος, το Καστελλόριζο μετατρέπεται σε εστία δημιουργικής σκέψης, γνώσης και επιστημονικής έμπνευσης. Στο πλαίσιο του Φεστιβάλ Γρίφων, η Δρ. Αθανασία Αθανασίου μας μιλάει, μεταξύ άλλων, για τα έξυπνα και βιώσιμα υλικά και για το μεγαλύτερο ερευνητικό στοίχημα της ομάδας της στο Ιταλικό Ινστιτούτο Τεχνολογίας (ΙΙΤ).
Είστε κεντρική ομιλήτρια σε ένα μοναδικό φεστιβάλ που συνδέει την επιστήμη με την αναζήτηση, τον γρίφο και την ιδιαίτερη ατμόσφαιρα του Καστελλόριζου. Πώς μπορεί ένας γρίφος να λειτουργήσει ως «γέφυρα» ανάμεσα στην επιστήμη και το κοινό; Τι ρόλο παίζει η περιέργεια στην επιστημονική σκέψη;
Η περιέργεια είναι η κινητήρια δύναμη της επιστήμης. Διαμορφώνει τον τρόπο που οι επιστήμονες σκέφτονται και δρουν. Για να φτάσεις σε νέες ανακαλύψεις, πρέπει πρώτα να θέσεις τις σωστές ερωτήσεις. Έτσι και ένας γρίφος έχει τη δύναμη να σε βάζει στη διαδικασία να αναρωτηθείς, να υποθέσεις, να αναζητήσεις, να σκεφτείς πέρα από τα προφανή. Αυτό σκοπεύω να κάνω στο Καστελλόριζο· να θέσω τα κατάλληλα ερωτήματα, να δώσω μερικά «στοιχεία» απαντήσεων και να διεγείρω την περιέργεια γύρω από ζητήματα που σχετίζονται με το περιβάλλον, με το αποτύπωμα του ανθρώπου στον πλανήτη μας και με τις λύσεις που μπορούν να αναπτύξουν οι νέοι και οι μελλοντικές γενιές για έναν πιο καθαρό κόσμο. Ελπίζω το υπέροχο Καστελλόριζο και η μοναδική του ατμόσφαιρα να βοηθήσουν ώστε οι παρευρισκόμενοι να εμβαθύνουν, να εμπνευστούν και να φύγουν με νέα ερωτήματα που θα τους συνοδεύσουν σε μελλοντικές αναζητήσεις.
Ποιο μήνυμα θα θέλατε να περάσετε στα παιδιά και στους νέους που θα σας ακούσουν στο Καστελλόριζο;
Θα ήθελα να τους ενθαρρύνω να είναι υπεύθυνοι και να παίρνουν συνειδητές αποφάσεις για το μέλλον τους. Να σπουδάσουν ώστε να μπορούν να κατανοούν σε βάθος, να θέτουν ερωτήματα και να διατηρούν μια κριτική στάση μέσα σε αυτό το «τσουνάμι» πληροφοριών που δέχονται καθημερινά. Να δρουν, αλλά να θυμούνται πως η δράση έχει αξία μόνο όταν βασίζεται στην κατανόηση. Παράλληλα, να καλλιεργούν την κουλτούρα τους· να διαβάζουν βιβλία, να ακούν μουσική, να ταξιδεύουν. Όλα αυτά ενισχύουν τη δημιουργικότητα και την ικανότητα να βλέπουν τον κόσμο με ανοιχτό μυαλό. Και, κάτι πολύ σημαντικό, να μην αποφεύγουν τον κόπο∙ γιατί μέσα από την προσπάθεια γεννιέται η γνώση, η δημιουργικότητα και η δύναμη να αλλάξουν τον κόσμο.
Τι ήταν αυτό που σας ενέπνευσε να ακολουθήσετε τον δρόμο της Φυσικής και της Τεχνολογίας των Υλικών;
Σπούδασα Φυσική με την επιθυμία να κατανοήσω σε βάθος τον κόσμο και τα φαινόμενα γύρω μου. Στην πορεία με κέρδισε η Επιστήμη των Υλικών, καθώς μου έδωσε τη δυνατότητα να διερευνώ τις επιλογές που έχουν γίνει διαχρονικά στη χρήση των υλικών και να κατανοώ τον αντίκτυπό τους. Στο παρελθόν έγιναν και λάθη στις επιλογές αυτές, καθώς πολλά από τα υλικά που χρησιμοποιήθηκαν αποδείχθηκαν τοξικά ή επιβλαβή για τον πλανήτη. Σήμερα, όμως, η γνώση που έχουμε μας επιτρέπει να αναπτύσσουμε καλύτερα υλικά, με μεγαλύτερη ασφάλεια και σεβασμό προς το περιβάλλον. Η Τεχνολογία των Υλικών προσφέρει ένα ισχυρό εργαλείο για την ανάπτυξη απτών και καινοτόμων λύσεων που βελτιώνουν την ποιότητα ζωής, ενώ ταυτόχρονα υπηρετούν τη βιωσιμότητα και την αρμονία με το περιβάλλον.
Τι ορίζουμε σήμερα ως «έξυπνα υλικά» και πώς μπορούν να επηρεάσουν την καθημερινότητά μας; Ποια θεωρείτε την πιο ριζοσπαστική ή πρωτοποριακή εφαρμογή που έχει αναπτύξει η ομάδα σας μέχρι σήμερα;
Τα «έξυπνα υλικά» είναι υλικά που μπορούν να αλλάζουν ιδιότητες και λειτουργία ανάλογα με το περιβάλλον και την εφαρμογή τους. Για την ομάδα μου, έξυπνα υλικά είναι και τα βιώσιμα υλικά, που παραμένουν στην κυκλική αλυσίδα της ζωής, προσφέροντας λύσεις στην καθημερινότητα και στην τεχνολογία χωρίς να βλάπτουν τον πλανήτη. Ένα παράδειγμα είναι νέα ευέλικτα και βιοδιασπώμενα ηλεκτρονικά συστήματα, ένα μέρος από τα οποία, στο τέλος της ζωής τους, μπορεί να διασπαστεί σε νερό και διοξείδιο του άνθρακα, ενώ τα πολύτιμα μέταλλα μπορούν να ανακτηθούν, μειώνοντας την ανάγκη εξόρυξης και την περιβαλλοντική επιβάρυνση.
Η ομάδα μου έχει επίσης αναπτύξει υλικά για πολλές πρωτοποριακές εφαρμογές που βελτιώνουν τη ζωή μας και την υγεία του πλανήτη. Παραδείγματα είναι έξυπνα υλικά που απελευθερώνουν ελεγχόμενα μόρια για την επούλωση πληγών ή για την προστασία των κοραλλιών από μικροοργανισμούς και οξειδωτική λεύκανση. Αυτές οι εφαρμογές δείχνουν πώς η καινοτομία στα έξυπνα και βιώσιμα υλικά μπορεί να συνδέσει την τεχνολογία με την καθημερινή ζωή, προσφέροντας πρακτικές και φιλικές προς το περιβάλλον λύσεις.
Ποιο είναι το μεγαλύτερο ερευνητικό στοίχημα της ομάδας σας αυτή τη στιγμή στο ΙΙΤ;
Το να αντικαταστήσουμε υπάρχοντα και απαραίτητα υλικά που μολύνουν τον πλανήτη με βιώσιμες εναλλακτικές και να αναπτύξουμε νέες λύσεις που θα στηρίξουν το οικοσύστημα και άμεσα ή έμμεσα την ανθρώπινη ευημερία.
Κλείνοντας, η μεγαλύτερη ικανοποίηση που αντλείτε από το ερευνητικό σας έργο είναι…
Η μεγαλύτερη ικανοποίηση που αντλώ από το ερευνητικό μου έργο είναι να βλέπω τις λύσεις που αναπτύσσουμε να φτάνουν στην αγορά και να βελτιώνουν την καθημερινή ζωή με βιώσιμο τρόπο. Παράλληλα, με γεμίζει χαρά το να εμπνέω νέους επιστήμονες να στοχεύουν σε έρευνα αιχμής και σε ανακαλύψεις που μπορούν να κάνουν τον πλανήτη μας πιο βιώσιμο, μπορούν να ενισχύσουν τη βιοποικιλότητα και να βελτιώσουν την ποιότητα της ζωής μας.
info
Πληροφορίες για το 5ο Φεστιβάλ Γρίφων (17-19/10/2025) θα βρείτε εδώ https://kastellorizofestival.com/el/home/
