Η ρύπανση στους ωκεανούς από τα πλαστικά είναι ένα από τα σοβαρότερα περιβαλλοντικά προβλήματα του πλανήτη. Περίπου 11 εκατομμύρια τόνοι πλαστικών απορριμμάτων καταλήγουν κάθε χρόνο στους ωκεανούς. Τα συμβατικά πλαστικά χρειάζονται εκατοντάδες χρόνια για να διασπαστούν και στο μεταξύ διαλύονται σε μικροπλαστικά, τα οποία εισέρχονται στην τροφική αλυσίδα και απειλούν την υγεία ανθρώπων και οικοσυστημάτων.
Μπορεί η επιστήμη να δώσει λύση; Οι νέες εξελίξεις στον τομέα των βιοδιασπώμενων και πιο “φιλικών” πλαστικών υπόσχονται να αλλάξουν τα δεδομένα.
Καινοτόμα υλικά δίνουν ελπίδα
1. Πλαστικό που διαλύεται στη θάλασσα – Ιαπωνία
Επιστήμονες από το RIKEN και το Πανεπιστήμιο του Τόκιο ανέπτυξαν ένα νέο πολυμερές που διαλύεται μέσα σε θαλασσινό νερό σε λιγότερο από μία ώρα, υπό συνθήκες κίνησης. Το υλικό αυτό δημιουργείται από υδρόφιλα μόρια που αποδομούνται γρήγορα χωρίς να παράγουν μικροπλαστικά.
2. Βιοδιασπώμενο πολυμερές PEA – Νότια Κορέα
Μια άλλη εξέλιξη έρχεται από το Korea Research Institute of Chemical Technology, όπου ερευνητές ανέπτυξαν ένα πολυμερές βασισμένο σε polyester‑amide (PEA), που αποδομείται έως και 92% μέσα σε έναν χρόνο σε θαλάσσιες συνθήκες. Το υλικό παρασκευάζεται από φυσικά συστατικά, όπως το καστορέλαιο, και συνδυάζει ανθεκτικότητα με ταχεία βιοδιάσπαση.
Προκλήσεις πριν την ευρεία χρήση
Παρόλο που τα νέα υλικά είναι πολλά υποσχόμενα, υπάρχουν σημαντικά εμπόδια που πρέπει να ξεπεραστούν:
Εργαστηριακές συνθήκες vs. φυσικό περιβάλλον: Η αποδόμηση των υλικών δοκιμάζεται σε ελεγχόμενο περιβάλλον. Στον ωκεανό, οι συνθήκες είναι πολύ πιο σύνθετες — ρεύματα, θερμοκρασίες, βακτήρια και βάθος μπορούν να επηρεάσουν τη διάσπαση.
Κόστος: Τα περισσότερα από αυτά τα υλικά βρίσκονται ακόμη σε πιλοτικό στάδιο. Η μετάβαση σε μαζική παραγωγή απαιτεί επενδύσεις και μείωση του κόστους.
Πιστοποίηση και πρότυπα: Χρειάζονται αυστηρά πρότυπα για να διασφαλιστεί ότι τα νέα υλικά είναι πραγματικά φιλικά προς το περιβάλλον.
Ενημέρωση καταναλωτών: Ακόμα και τα πιο «πράσινα» πλαστικά πρέπει να απορρίπτονται σωστά. Αν δεν οδηγηθούν σε περιβάλλον που επιτρέπει τη διάσπασή τους, παραμένουν ρυπογόνα.
Μπορεί η καινοτομία να κάνει τη διαφορά;
Η απάντηση είναι: ναι, αλλά όχι από μόνη της. Η επόμενη γενιά πλαστικών μπορεί να βοηθήσει σημαντικά στη μείωση της θαλάσσιας ρύπανσης, αρκεί να ενταχθεί σε ένα ευρύτερο πλαίσιο δράσης που περιλαμβάνει μεταξύ άλλων ενίσχυση της ανακύκλωσης και της επαναχρησιμοποίησης, νομοθετικές παρεμβάσεις και ενίσχυση πράσινων επιχειρήσεων,
εκπαίδευση και ενεργοποίηση των πολιτών
Η επιστήμη μάς προσφέρει πλέον τα εργαλεία για να αλλάξουμε πορεία. Αλλά, το αν θα τα αξιοποιήσουμε έγκαιρα εξαρτάται από όλους μας.
