Μήπως είσαι κι εσύ ένας “φαινομενικά χαρούμενος” άνθρωπος;

Γιατί γελάμε όταν πονάμε; Και πόση αλήθεια κρύβεται πίσω από ένα “όλα καλά”;

Πόσες φορές έχεις ακούσει κάποιον να λέει “εντάξει μωρέ, όλα καλά, δεν έγινε και τίποτα”; Υπάρχουν γύρω μας άνθρωποι που δείχνουν πάντα χαρούμενοι, δυνατοί, ανεπηρέαστοι. Κι όμως, πίσω από αυτή την εικόνα, μπορεί να κρύβονται συναισθήματα που ποτέ δεν εκφράστηκαν ανοιχτά.

Ο “φαινομενικά χαρούμενος άνθρωπος” δεν είναι ψεύτικος. Απλώς έχει μάθει να φοράει ένα χαμόγελο σαν πανοπλία. Συχνά, είναι εκείνος που γελάει δυνατά, λέει αστεία, κάνει τους γύρω του να νιώθουν άνετα… και όμως, μέσα του μπορεί να κουβαλάει τη θλίψη χρόνων.

Χαμογελάς άρα είσαι καλά. Όχι πάντα!

Η κοινωνία μάς έχει μάθει ότι το να είσαι καλά είναι σχεδόν υποχρεωτικό. Από μικροί ακούμε φράσεις όπως “μην κλαις”, “χαμογέλα λίγο”, “πρέπει να είσαι δυνατός”. Κι έτσι, πολλοί άνθρωποι μαθαίνουν να καλύπτουν τα συναισθήματά τους με ένα χαμόγελο — όχι επειδή είναι όντως καλά, αλλά επειδή φοβούνται να φανούν “αδύναμοι”. Σύμφωνα με μελέτη του 2022 (Sage Journals), όταν οι άνθρωποι χαμογελούν ενώ δεν το νιώθουν, ενδέχεται να αντιμετωπίζουν κοινωνικά οφέλη (μεγαλύτερη αποδοχή), αλλά και μεγάλη ψυχική επιβάρυνση (αυξημένο στρες και εσωτερική σύγκρουση).

Το χιούμορ ως άμυνα και η μοναξιά πίσω από το “όλα καλά”

Το χιούμορ είναι ένας υπέροχος τρόπος να αντιμετωπίζουμε τα δύσκολα. Είναι όμως και μηχανισμός άμυνας. Πολλοί “χαρούμενοι” άνθρωποι χρησιμοποιούν το χιούμορ για να προστατευτούν από τη δική τους ευαλωτότητα.

Ένα από τα πιο σιωπηλά κομμάτια αυτού του φαινομένου είναι η συναισθηματική απομόνωση. Όταν κάποιος δείχνει συνεχώς ότι είναι ο δυνατός, οι άλλοι σταματούν να τον ρωτούν αν είναι καλά. Και όσο πιο πολύ φαίνεσαι καλά, τόσο λιγότερος χώρος σου δίνεται να δείξεις ότι δεν είσαι. Αυτό που επιβεβαιώνεται και από νεότερες μελέτες είναι ότι το υποχρεωτικό χαμόγελο δεν μας κάνει απαραίτητα να νιώθουμε καλύτερα — απλώς κάνει τους άλλους να νιώθουν πιο άνετα μαζί μας. Δηλαδή, βολεύει τους άλλους, όχι εμάς.

Toxic positivity: Όταν η θετικότητα γίνεται τοξική

Η έννοια της τοξικής θετικότητας είναι πλέον αναγνωρισμένη και ερευνητικά. Πρόκειται για τη συνήθεια να αποφεύγουμε κάθε αρνητικό συναίσθημα, ακόμα κι αν είναι φυσιολογικό.
Μία μελέτη του 2024 με τίτλο “Toxic Positivity and Its Role among Young Adult Workers” (Lau Ung Mui & Saili, 2024) διαπίστωσε ότι η κουλτούρα του “πάντα να είσαι θετικός/η” δημιουργεί μη ρεαλιστικές προσδοκίες για μόνιμη χαρά και καθιστά δύσκολη την έκφραση αρνητικών συναισθημάτων. Η υπερβολική θετικότητα οδηγεί σε εσωτερική πίεση, έλλειψη αυθεντικότητας, ακόμα και συναισθηματική κόπωση, όταν αισθανόμαστε ότι πρέπει συνεχώς να καλύπτουμε ή να απορρίπτουμε τον πόνο και την απογοήτευση.

Στην πράξη…

Αν βλέπεις κάποιον να γελάει συνέχεια, μην το θεωρείς απόδειξη ευτυχίας. Ρώτα τον με ειλικρίνεια πώς είναι. Και φρόντισε να είσαι καλός ακροατής…

Αν είσαι εσύ αυτός ο “χαρούμενος” τύπος δώσε στον εαυτό σου την “άδεια” να μην είσαι. Να δείξεις αδυναμία. Να ζητήσεις μια αγκαλιά. Να πεις στον εαυτό σου “δεν είμαι καλά, αλλά δεν χρειάζεται να προσποιηθώ ότι είμαι”.

Τελικά, δεν είναι η χαρά που μας συνδέει με τους άλλους, είναι η αλήθεια. Και μπορεί πολλές φορές να είναι δύσκολο όμως είναι και απελευθερωτικό να αφήσουμε τους άλλους να μας δουν όπως ακριβώς είμαστε.