Πολλές φορές έχουμε βρεθεί στη θέση να θέλουμε να στηρίξουμε έναν φίλο, συγγενή ή συνάδελφο που περνάει μια δύσκολη περίοδο. Η πρόθεσή μας είναι φυσικά καλή, και συχνά λέμε φράσεις όπως “έλα, σκέψου θετικά”, “όλα θα πάνε καλά”, “μην το σκέφτεσαι τόσο”. Όμως, αυτές οι φράσεις, όσο καλοπροαίρετες κι αν είναι, καμιά φορά μπορεί να κάνουν περισσότερο κακό παρά καλό.
Αυτό το φαινόμενο ονομάζεται τοξική θετικότητα. Πρόκειται για την πίεση να είμαστε διαρκώς χαρούμενοι, αισιόδοξοι και δυνατοί, ακόμη κι όταν βιώνουμε δύσκολα συναισθήματα. Είναι μια μορφή συναισθηματικής καταπίεσης που, αντί να προσφέρει ανακούφιση, ακυρώνει την εμπειρία του άλλου. Η τοξική θετικότητα έρχεται σε αντίθεση με την έννοια της συναισθηματικής αυθεντικότητας, δηλαδή της ικανότητας να αναγνωρίζεις και να αποδέχεσαι όλα τα συναισθήματα – θετικά και αρνητικά.
Γιατί το “σκέψου θετικά” δεν βοηθάει;
Όταν κάποιος βιώνει άγχος, απογοήτευση, στενοχώρια ή είχε απλώς μια δύσκολη ημέρα, έχει ανάγκη να νιώσει αποδοχή και κατανόηση, όχι πίεση να “ανέβει” ψυχολογικά. Με το να προτρέπουμε κάποιον να αγνοήσει ή να αλλάξει τα συναισθήματά του, είναι σαν να του λέμε: “Αυτό που νιώθεις δεν είναι εντάξει.”
Ωστόσο, η αποδοχή των συναισθημάτων είναι το πρώτο και πιο σημαντικό βήμα για να αρχίσει κάποιος να νιώθει καλύτερα.
Πώς μπορείς να βοηθήσεις πραγματικά:
1. Άκου χωρίς να διακόπτεις ή να “διορθώνεις”
Απλό αλλά δύσκολο. Δείξε ότι ακούς προσεκτικά. Ένα απλό “σε ακούω” ή “είμαι εδώ” είναι αρκετό. Μην προσπαθείς να δώσεις λύσεις αμέσως.
2. Η ενσυναίσθηση προηγείται… όχι οι συμβουλές
Το θέμα είναι ο άνθρωπος που θέλουμε να στηρίξουμε να ξέρει ότι είμαστε εκεί γι’ αυτόν και συμπάσχουμε. Ότι καταλαβαίνουμε ή προσπαθούμε να καταλάβουμε τι περνάει. Ότι δεν είναι μόνος.
3. Μην συγκρίνεις με άλλες καταστάσεις
Το να πεις “τουλάχιστον δεν έπαθες κάτι χειρότερο” ή “υπάρχουν και χειρότερα”, υποβαθμίζει την εμπειρία του άλλου. Είναι σημαντικό να εστιάζουμε στην ιστορία, στα συναισθήματα και την εμπειρία του συγκεκριμένου προσώπου, να μην κάνουμε συγκρίσεις ούτε γενικεύσεις.
4. “Πώς μπορώ να βοηθήσω;”
Μερικές φορές, αυτή η φράση αρκεί. Το να δώσεις χώρο στον άλλον να σου πει τι χρειάζεται είναι πολύ πιο χρήσιμο από μια έτοιμη απάντηση.
5. Αποδέξου το αρνητικό συναίσθημα
Θυμός, λύπη, απογοήτευση, άγχος — όλα έχουν θέση. Μη βιάζεσαι να “ανεβάσεις” τον άλλον. Η άρνηση των συναισθημάτων ή η προσπάθεια να τα ξεπεράσουμε γρήγορα δεν βοηθάει.
Δεν χρειάζεται να έχουμε τις “σωστές” λέξεις, απαντήσεις και συμβουλές για να στηρίξουμε κάποιον. Αρκεί να είμαστε παρόντες, με ενσυναίσθηση.
