Μια αποκάλυψη που ξεκίνησε από ευρωπαϊκά εργαστήρια και έφτασε μέχρι τα γραφεία κυβερνήσεων φέρνει πλέον στο φως ένα κενό ασφαλείας που κανείς δεν περίμενε: ένας δότης σπέρματος, ο οποίος εν αγνοία του έφερε μια σοβαρή γενετική μετάλλαξη που αυξάνει θεαματικά τον κίνδυνο καρκίνου, φαίνεται ότι έχει γίνει ο βιολογικός πατέρας τουλάχιστον 197 παιδιών σε διάφορες χώρες της Ευρώπης.
Και ναι — σύμφωνα με το δημοσίευμα που κυκλοφόρησε, το συγκεκριμένο γενετικό υλικό χρησιμοποιήθηκε και στην Ελλάδα.
Τι αποκαλύφθηκε
Η υπόθεση είδε το φως της δημοσιότητας ύστερα από μια μεγάλη έρευνα που παρουσίασε το BBC.
Το κρίσιμο στοιχείο;
Ο δότης δεν είχε ποτέ εξεταστεί για τη συγκεκριμένη μετάλλαξη, επειδή οι έλεγχοι που επιβάλλονται σε πολλές χώρες της Ευρώπης δεν περιλαμβάνουν ακόμη γενετικό screening τέτοιου εύρους.
Αυτό σημαίνει ότι:
-
Η μετάλλαξη μπορούσε να μεταβιβαστεί σε όλα τα παιδιά που γεννήθηκαν από το σπέρμα του.
-
Ορισμένα παιδιά έχουν ήδη εμφανίσει προβλήματα υγείας.
-
Μόνο ένα μικρό ποσοστό όσων φέρουν τη μετάλλαξη ενδέχεται να μην νοσήσει κατά τη διάρκεια της ζωής του.
Με άλλα λόγια, μια απλή ιατρική “παράλειψη” έγινε ένα πανευρωπαϊκό ντόμινο συνεπειών, αγγίζοντας δεκάδες οικογένειες — και δημιουργώντας ένα ζήτημα που δεν πρέπει να ξανασυμβεί.
Πού βρίσκεται το πραγματικό πρόβλημα;
Η υπόθεση δεν αφορά έναν άνθρωπο, αλλά ένα σύστημα.
Το σύστημα δωρεών σε πολλές ευρωπαϊκές χώρες:
-
δεν απαιτεί εκτεταμένο γενετικό έλεγχο,
-
δεν παρακολουθεί τον αριθμό απογόνων ανά δότη (κάτι που οδηγεί σε εκατοντάδες παιδιά από το ίδιο γενετικό υλικό),
-
δεν έχει ενιαία ευρωπαϊκή βάση δεδομένων,
-
επιτρέπει την εξαγωγή δόσεων σε πολλές χώρες χωρίς διαφάνεια.
Με λίγα λόγια: πολλές χώρες εφαρμόζουν κανόνες του 1990 σε ένα 2025 που κινείται με την ταχύτητα της γενετικής ιατρικής.
Γιατί αφορά όλες τις οικογένειες (και όχι μόνο όσες κατέφυγαν σε δωρεά)
Η δωρεά σπέρματος δεν είναι “εξαίρεση”.
Είναι μια απόλυτα σύγχρονη, χρήσιμη και επιστημονικά ασφαλής πρακτική — όταν το σύστημα λειτουργεί σωστά.
Η υπόθεση αυτή, όμως, ανοίγει μια μεγάλη συζήτηση:
-
Πρέπει να γίνονται υποχρεωτικά γενετικά τεστ στους δότες;
-
Πόσα παιδιά επιτρέπεται να προέρχονται από έναν δότη ώστε να αποφεύγονται κίνδυνοι και αιφνιδιασμοί;
-
Ποιος ενημερώνει τις οικογένειες όταν αποκαλυφθεί μια μετάλλαξη;
-
Ποια χώρα αναλαμβάνει την ευθύνη όταν το σπέρμα κυκλοφορεί διασυνοριακά;
Αυτά δεν είναι θεωρητικά ερωτήματα.
Είναι οι βάσεις για να υπάρχει πραγματική προστασία, διαφάνεια και εμπιστοσύνη.
Και τώρα τι;
Η υπόθεση έχει ήδη προκαλέσει κυβερνητικές συζητήσεις σε πολλές ευρωπαϊκές χώρες, καθώς και πιέσεις για:
-
ενιαίο ευρωπαϊκό πρωτόκολλο ελέγχου δοτών,
-
γενετικό screening πριν από οποιαδήποτε χρήση,
-
καταγραφή των παιδιών που γεννιούνται από κάθε δότη,
-
υποχρεωτική ενημέρωση οικογενειών αν προκύψει μελλοντικός κίνδυνος.
Η Ευρώπη καλείται να αποφασίσει αν η ασφάλεια στη γονεϊκότητα είναι θέμα τύχης — ή θέμα συστήματος.
Και η απάντηση, ευτυχώς, μοιάζει να αλλάζει.
