Κάθε χρόνο, κάπου ανάμεσα στα λαμπάκια, τα μελομακάρονα και τις λίστες με δώρα, εμφανίζεται μια σκιά που κανείς δεν μιλάει γι’ αυτή. Τη βλέπεις στα πρόσωπα των ανθρώπων όταν ακούγεται η φράση «πάμε κι εκείνο το βράδυ;» ή «μην ξεχάσεις ότι την άλλη εβδομάδα έχουμε…». Η χριστουγεννιάτικη πίεση. Το festive overwhelm. Το «λέω-ναι-σε-όλα-και-μετά-αναρωτιέμαι-γιατί-δεν-προλαβαίνω-ούτε-να-αναπνεύσω».
Γιατί μέσα στη λάμψη των γιορτών, υπάρχει και μια αλήθεια: πολλοί από εμάς νιώθουμε εξαντλημένοι πολύ πριν μπει ο Άι Βασίλης από την καμινάδα.
Δεν είναι μόνο οι δουλειές. Είναι οι προσδοκίες. Οι οικογενειακές συναντήσεις. Οι κοινωνικές υποχρεώσεις. Τα events. Το FOMO. Το «έλα μωρέ, είναι γιορτές, τι θα πει όχι;».
Και κάπως έτσι, η πιο “μαγική” εποχή του χρόνου μας βρίσκει να τρέχουμε πανικόβλητοι να χωρέσουμε τη ζωή μας στο πρόγραμμα των άλλων.
Αλλά φέτος; Φέτος μπορούμε να κάνουμε κάτι επαναστατικό:
να πούμε όχι.
Και να το εννοούμε.
Γιατί είναι τόσο δύσκολο να πεις όχι – ειδικά στις γιορτές;
Δεν είναι ότι δεν ξέρεις τι θέλεις. Είναι ότι έχεις εκπαιδευτεί — από παιδί σχεδόν — να είσαι «καλό παιδί». Καλός άνθρωπος. Συνεργάσιμος. Να μη χαλάς χατίρια. Να είσαι εκεί.
Πολλοί από εμάς συνδέσαμε τη συμμόρφωση με την καλοσύνη. Κι έτσι, η άρνηση μοιάζει με έλλειψη ευγένειας, ακόμη κι όταν η ψυχολογία μας, το σώμα μας, ο χρόνος μας και τα όριά μας ουρλιάζουν ότι δεν αντέχουμε άλλο.
Αλλά όχι σημαίνει… κάτι πολύ διαφορετικό από αυτό που νομίζεις.
Όχι σημαίνει:
«Τιμώ τις ανάγκες μου. Προστατεύω την ενέργειά μου. Δεν προδίδω τις αξίες μου.»
Και αυτό — στα δικά μας χρόνια — είναι πράξη αυτοσεβασμού.
1. Ξαναγράφεις το “όχι” μέσα σου
Το όχι δεν είναι αγένεια. Δεν είναι άρνηση αγάπης. Δεν είναι έλλειψη ενδιαφέροντος.
Το όχι είναι ευθυγράμμιση.
Με τον χρόνο σου.
Με την ψυχική σου υγεία.
Με αυτά που πραγματικά έχουν αξία για σένα.
Αν λες ναι σε κάτι που σε βαραίνει, λες όχι σε κάτι που σε ανακουφίζει.
Αν λες ναι από υποχρέωση, λες όχι στη δική σου ανάγκη για ηρεμία.
Αν λες ναι για να μην απογοητεύσεις τους άλλους, απογοητεύεις τον εαυτό σου.
Πιάσε λοιπόν χαρτί και γράψε τρεις λέξεις-αξίες σου για φέτος:
ηρεμία, χρόνος, αυθεντικότητα, οικογένεια, ισορροπία, υγεία — διάλεξε τις δικές σου.
Και μετά ρώτα: «Αυτό που μου ζητάνε, υπηρετεί αυτές τις αξίες;»
Αν όχι… τότε ξέρεις την απάντηση.
2. Ζήτα χρόνο. Μην απαντάς στο λεπτό.
Το μεγαλύτερο λάθος που κάνουμε όταν παλεύουμε με την ενοχή του «όχι», είναι ότι απαντάμε γρήγορα. Πριν προλάβουμε να ακούσουμε τον εαυτό μας.
Η μαγική φράση είναι απλή:
-
«Να το σκεφτώ και να σου πω;»
-
«Δώσε μου λίγο χρόνο να δω το πρόγραμμά μου.»
-
«Επιστρέφω σε λίγο με απάντηση.»
Αυτή η μικρή παύση — αυτό το tiny time-out — είναι game changer.
Γιατί σου επιτρέπει να δεις καθαρά: Θέλω; Μπορώ; Μου ταιριάζει; Ή απλώς νιώθω ότι πρέπει;
Και πολλές φορές, το «πρέπει» δεν αντέχει το φως μιας πραγματικής σκέψης.
3. Ξεκίνα να λες όχι… στα μικρά
Το να αρνηθείς ένα τεράστιο οικογενειακό τραπέζι ή μια επαγγελματική έξοδο ίσως σου φανεί βουνό.
Ξεκίνα λοιπόν από αλλού:
– Από το φιλικό «έλα μωρέ, μια στιγμή είναι» που τελικά δεν είναι ποτέ μία στιγμή.
– Από την πρόσκληση για καφέ που δεν έχεις καμία διάθεση να πας.
– Από το τηλεφώνημα που δεν θέλεις να σηκώσεις εκείνη τη στιγμή.
Εξάσκηση.
Μυς είναι και το όχι. Όσο το δουλεύεις, τόσο δυναμώνει.
Κι όταν έρθει η «μεγάλη» στιγμή — εκείνη που αφορά πραγματικά τα όριά σου — θα έχεις αποκτήσει τη φωνή για να το πεις καθαρά, χωρίς τρέμουλο, χωρίς ενοχή, χωρίς να χρειάζεται να απολογηθείς.
4. Θυμήσου: δεν χρωστάς εξηγήσεις
Ένα όχι δεν χρειάζεται PowerPoint παρουσίαση.
Δεν χρειάζεται ιστορία.
Δεν χρειάζεται δράμα.
Ένα απλό:
«Δυστυχώς δεν μπορώ»
ή
«Φέτος κρατάω το πρόγραμμα πιο ήσυχο»
είναι αρκετό.
Όποιος σε αγαπά, σε καταλαβαίνει.
Όποιος παρεξηγείται επειδή προστάτευσες την ψυχική σου υγεία, δεν σε παρεξηγεί για το όχι. Σε παρεξηγεί γιατί μέχρι τώρα έλεγες ναι.
Η αλήθεια; Τα Χριστούγεννα δεν χρειάζονται ηρωισμούς. Χρειάζονται χώρο.
Χώρο για να νιώσεις.
Χώρο για να ξεκουραστείς.
Χώρο για να είσαι με αυτούς που αγαπάς — και με τον εαυτό σου.
Χώρο για να ζήσεις, όχι να επιβιώσεις.
Φέτος, κάνε το δώρο στον εαυτό σου.
Πες όχι σε ό,τι σε βαραίνει.
Πες ναι σε ό,τι σε γαληνεύει.
Και πάρε πίσω τον έλεγχο — της διάθεσης, του χρόνου και της γιορτής σου.
