Η στιγμή που το παιδί σου παίρνει το δίπλωμα οδήγησης είναι ένα μεγάλο ορόσημο – για εκείνο, μια δήλωση ανεξαρτησίας· για σένα, ένα μείγμα υπερηφάνειας και… άγχους. Δεν είναι απλώς θέμα χειρισμού του τιμονιού, αλλά και στάσης ζωής στον δρόμο. Γιατί στην τελική, δεν αρκεί να ξέρει να οδηγεί σωστά. Πρέπει να μάθει να οδηγεί σωστά για όλους.
Εδώ μπαίνει η έννοια της οδηγικής ενσυναισθησης: η ικανότητα να αντιλαμβάνεσαι τις ανάγκες, τους φόβους, τα λάθη και τις ευαισθησίες των άλλων οδηγών, πεζών, ποδηλατών, ακόμη και ζώων στον δρόμο. Δεν είναι απλή ευγένεια – είναι στάση ζωής, και είναι κάτι που μαθαίνεται από το σπίτι.
1. Μίλα του όπως όταν του μάθαινες ποδήλατο
Θυμήσου πώς του έδινες οδηγίες όταν έμαθε να κάνει ποδήλατο. Δεν έλεγες απλώς «προχώρα». Του έλεγες να προσέχει τα άλλα παιδιά, να μην τρέχει σε ανηφόρες, να φοράει κράνος. Η ενσυναισθητική οδήγηση δεν είναι πολύ διαφορετική: πρόκειται για συνεχή επίγνωση του πού βρίσκεσαι, ποιον επηρεάζεις και πώς μπορείς να προστατέψεις τον εαυτό σου και τους άλλους.
Ξεκίνα λοιπόν από μια απλή κουβέντα. Όχι με διάθεση αυστηρού γονιού που φοβάται τα χειρότερα, αλλά σαν άνθρωπος που έχει δει τον δρόμο για πολλά χρόνια και θέλει να μεταφέρει εμπειρία. Μίλα του για το πώς νιώθεις όταν βλέπεις επικίνδυνους οδηγούς, για τις στιγμές που κάποιος σε βοήθησε με μια κίνηση στον δρόμο, για το πώς η ψυχραιμία σου έσωσε τη μέρα – ή τη ζωή κάποιου.
2. Βάλε την οδηγική συμπεριφορά στο πλαίσιο των σχέσεων
Οι έφηβοι και οι νέοι ενήλικες καταλαβαίνουν καλύτερα όταν συνδέσεις κάτι με ανθρώπινες σχέσεις. Πες του πως:
• Το να αφήνεις κάποιον να περάσει στο φανάρι δεν είναι αδυναμία – είναι ευγένεια.
• Το να μην απαντήσεις σε μια πρόκληση στον δρόμο δεν είναι ήττα – είναι ωριμότητα.
• Το να κρατάς απόσταση από το προπορευόμενο όχημα είναι σαν να σέβεσαι τον προσωπικό χώρο του άλλου.
Η ενσυναισθητική οδήγηση είναι σαν τις φιλίες: βασίζεται στον σεβασμό, την κατανόηση και την πρόθεση να μην βλάψεις.
3. Δώσε έμφαση στη σημασία των «μικρών» πραγμάτων
Πολλές συμπεριφορές που φαίνονται ασήμαντες μπορούν να έχουν μεγάλη σημασία. Για παράδειγμα:
• Το να σταματάς στις διαβάσεις χωρίς να κορνάρεις.
• Το να μη σπρώχνεις με το αυτοκίνητο όσους πάνε πιο αργά.
• Το να χαμηλώνεις τα φώτα για να μην στραβώνεις τους άλλους.
• Το να οδηγείς πιο αργά κοντά σε σχολεία ή νοσοκομεία.
Όλα αυτά είναι σημάδια ενός ανθρώπου που καταλαβαίνει πως δεν είναι μόνος του στον δρόμο. Και το παιδί σου, ακόμα κι αν δεν το πει, θα νιώσει περήφανο όταν συνειδητοποιήσει ότι έχει αυτή τη νοοτροπία.
4. Εξηγησέ του πώς ν’ αναγνωρίζει την κούραση, το στρες και τον θυμό στον δρόμο
Τα περισσότερα τροχαία δεν γίνονται γιατί κάποιος δεν ήξερε τον Κ.Ο.Κ., αλλά γιατί οδηγούσε θυμωμένος, κουρασμένος ή απρόσεκτος. Βοήθησέ τον να καταλάβει πότε είναι καλύτερα να μην οδηγήσει καν: όταν έχει νεύρα, όταν έχει πιει, όταν νιώθει πως δεν είναι «στον εαυτό του».
Μάθε του ότι δεν είναι ήρωας αν οδηγήσει κουρασμένος – είναι τυχερός αν φτάσει. Ότι δεν είναι μάγκας αν απαντήσει σε πρόκληση – είναι έξυπνος αν τη σβήσει. Και ότι το τιμόνι δεν είναι παιχνίδι – είναι ευθύνη.
5. Οργάνωσε του την πρώτη μεγάλη διαδρομή μαζί σου
Μια καλή ιδέα είναι να κάνετε μαζί ένα ταξίδι ή μια μεγάλη διαδρομή με τον νέο οδηγό στο τιμόνι. Χωρίς πίεση, χωρίς διακοπές κάθε τρία λεπτά με “πρόσεχε εκεί!”, αλλά με ήρεμες παρατηρήσεις, συζήτηση και κυρίως παρατήρηση του τι βλέπει, πώς σκέφτεται, πώς αντιδρά.
Είναι ευκαιρία να του δείξεις όχι μόνο πώς να οδηγεί, αλλά πώς να σκέφτεται σαν οδηγός με συναίσθηση του τι συμβαίνει γύρω του. Μπορείς να τον ρωτάς “πώς θα αντιδρούσες αν τώρα πεταγόταν πεζός;” ή “τι πιστεύεις ότι θα κάνει ο οδηγός μπροστά μας;” για να αναπτύξει προνοητικότητα και αναγνώριση προθέσεων.
6. Μίλα του για την ευθύνη απέναντι στους συνεπιβάτες του
Όταν το παιδί σου οδηγεί με φίλους, δεν οδηγεί μόνο για τον εαυτό του. Είναι υπεύθυνος για την ασφάλεια όλων. Εξήγησέ του πως:
• Δεν έχει καμία υποχρέωση να εντυπωσιάσει με ταχύτητα.
• Μπορεί να βάλει κανόνες στο αυτοκίνητο του – π.χ. “όχι μουσική στη διαπασών”, “όχι φωνές”, “κανένας δεν ανοίγει το παράθυρο χωρίς λόγο”.
• Έχει το δικαίωμα να πει όχι σε φίλο που του ζητάει να οδηγήσει κουρασμένος ή χωρίς ασφάλεια.
Η ενσυναισθητική οδήγηση ξεκινάει από τη συνείδηση της ευθύνης, όχι του ρόλου.
7. Και το σημαντικότερο: Γίνε εσύ το παράδειγμα
Κανένας οδηγός δε θα γίνει ενσυναισθητικός αν βλέπει τους γονείς του να βρίζουν, να τρέχουν, να μιλάνε στο κινητό ή να κορνάρουν νευρικά σε πεζούς. Η οδήγηση είναι ένα από τα μεγαλύτερα μαθήματα που παίρνει το παιδί από εμάς – όχι όταν του το εξηγούμε, αλλά όταν μας παρατηρεί να το κάνουμε.
Δείξε του με τη στάση σου πώς είναι να σέβεσαι τον δρόμο, να αναγνωρίζεις τις ανάγκες των άλλων και να οδηγείς σαν να έχεις επίγνωση ότι η ζωή δεν είναι πίστα. Είναι διαδρομή – και θες να φτάσουν όλοι.
***Η οδηγική ενσυναίσθηση δεν είναι απλώς καλός τρόπος. Είναι πολιτισμός. Είναι τρόπος να δείχνεις ότι νοιάζεσαι, ακόμα κι όταν κανείς δεν κοιτάει. Και αυτό το “μάθημα” που του δίνεις, μπορεί να γίνει το πιο πολύτιμο απ’ όλα.
Γιατί ναι, μπορεί να του μάθεις να παρκάρει τέλεια ή να αλλάζει λάστιχο. Αλλά αν του μάθεις να σέβεται τον άλλο οδηγό, πεζό ή αδέσποτο – τότε του έμαθες τα πάντα.
