Όπως είπαμε και πριν ο Vilfredo Federico Damaso Pareto (1848-1923) ήταν ένας Ιταλός μηχανικός, κοινωνιολόγος, οικονομολόγος, πολιτικός επιστήμονας και φιλόσοφος.
Εισήγαγε την έννοια της «αποτελεσματικότητας κατά Pareto» και βοήθησε στην ανάπτυξη του τομέα της μικροοικονομίας.
Αν και το 1930 στις Ηνωμένες Πολιτείες, ο Δρ. Joseph M. Juran ήταν ο πρώτος που διατύπωσε μια καθολική αρχή την οποία αποκάλεσε κανόνα «των σημαντικών ολίγων και των ασήμαντων πολλών» (law of the vital few and the trivial many), η ονομασία «αρχή του Pareto» επικράτησε.
Η κληρονομιά που άφησε ο Pareto, ως οικονομολόγος, είναι σημαντική. Εν μέρει επειδή εξαιτίας του, το πεδίο εξελίχθηκε από αντικείμενο μελέτης της ηθικής φιλοσοφίας (όπως αντιμετωπίζεται από τον Adam Smith), σε αντικείμενο επιστημονικής έρευνας, με εντατική επεξεργασία δεδομένων και χρήση των μαθηματικών.
Τα βιβλία του είναι γεμάτα πίνακες στατιστικών στοιχείων, εξισώσεις, περίπλοκα διαγράμματα και γραφικές παραστάσεις, και μοιάζουν περισσότερο με αυτά της σύγχρονης οικονομίας παρά με τα περισσότερα κείμενα της εποχής του.
Αποτελεσματικό κατά Παρέτο
Το κατά Παρέτο αποτελεσματικό (ή κατά Παρέτο βέλτιστο) είναι εκείνο κατά το οποίο, μία μεταβολή στην τιμή ή στην ποσότητα βελτιώνει τη θέση κάποιου χωρίς όμως παράλληλα να χειροτερεύει τη θέση κάποιου άλλου.
Με λίγα λόγια, η κατά Παρέτο αποτελεσματικότητα μας βεβαιώνει ότι έχουμε βελτίωση της κοινωνικής ευημερίας στο σύνολό της, αφού έχουμε την καλυτέρευση ενός ατόμου ή μιας ομάδας ατόμων, χωρίς να χειροτερεύει η θέση κανενός άλλου.
Η Παρετιανή αποτελεσματικότητα, θεωρείται συνήθως ότι είναι μια απαραίτητη προϋπόθεση όταν μελετάμε την ευημερία που φέρνει ένας συγκεκριμένος μηχανισμός.
Αυτό, γιατί προφανώς και ανεξαρτήτως ιδεολογίας, είναι καλό πρώτα να μεγιστοποιείται η πίτα, πριν καθορίσουμε πώς θα μοιραστεί. Ένας μηχανισμός που αποτυγχάνει να την μεγιστοποιήσει είναι λοιπόν υποδεέστερος ενός μηχανισμού που προσφέρει το μέγιστο αποτέλεσμα με τα δεδομένα στοιχεία.
Αρχή του Pareto ή κανόνας του 80/20
Ο κανόνας του 80/20 είναι η βασική αρχή της ανάλυσης κατά Pareto και σημαίνει ότι το 80% των αποτελεσμάτων προκύπτουν από 20% των μέσων ή αιτίων.
Με άλλα λόγια, ο κανόνας 80-20 σημαίνει ότι, σε κάθε κατάσταση, λίγοι παράγοντες (20%) είναι ζωτικοί και πολλοί (80%) είναι επουσιώδεις.
Ο κανόνας 80-20 μπορεί να εφαρμοστεί σε οτιδήποτε, από την οικονομία και την επιστήμη του μάνατζμεντ μέχρι τον φυσικό κόσμο.
Μερικά παραδείγματα:
- Το 20% του αέρα είναι υπεύθυνο για τη ζωή στη γη, αφού αποτελείται από οξυγόνο και το υπόλοιπο 80% από άζωτο (αυτό που δεν φέρει ζωή).
- Οι υπεύθυνοι διαχείρισης έργων γνωρίζουν ότι 20% της εργασίας (το πρώτο 10% και το τελευταίο 10%) αναλώνουν 80% του χρόνου και των πόρων.
- Το 80% των μηχανικών καθυστερήσεων προέρχεται από το 20% των μηχανών μας.
- Μόνο το 20% των προϊόντων ή των υπηρεσιών μιας επιχείρησης δίνει το 80% των κερδών της.
- Το 80% των παραπόνων των πελατών προέρχεται από το 20% των προϊόντων ή των παροχών υπηρεσίας μίας επιχείρησης.
- Το 80% της μόλυνσης που οφείλεται στο κυκλοφοριακό προκαλείται από 20% των οχημάτων.
- Το 20% της διαφήμισης αποδίδει το 80% των αποτελεσμάτων της διαφημιστικής σας εκστρατείας.
Ασφαλώς, η αναλογία 80 προς 20 ισχύει, συνήθως, κατά προσέγγιση. Ωστόσο, πάντα καθιστά εμφανή την εξαιρετικά ανισομερή κατανομή αιτίων και αποτελεσμάτων ή μέσων και παραγώγων.
Τις πιο πολλές φορές, μάλιστα, η δυσαναλογία αυτή είναι ακόμη μεγαλύτερη: π.χ. ειδικά στον τραπεζικό κλάδο, 10% των πελατών μπορεί να αντιπροσωπεύει 90% των κερδών της επιχείρησης.
Εισάγοντας την Αρχή Pareto στη Ζωή μας
1. Κατανοώντας ότι το Λίγο Μπορεί να Είναι Αρκετό
Ο κανόνας του 80/20 περιλαμβάνει να μπορέσουμε να δούμε τη συνολική εικόνα, εντοπίζοντας το 20% των δραστηριοτήτων που μετρούν πραγματικά και να μας παράγουν το 80% των αποτελεσμάτων. Συγκεντρώνοντας την προσοχή μας στο καθοριστικό 20% μας βοηθά να πετυχαίνουμε περισσότερα, με λιγότερη προσπάθεια και σε αισθητά μικρότερα διαστήματα.
Η αρχή Pareto όμως δεν σχετίζεται με αποφυγή δραστηριοτήτων ή αναβλητικότητα. Ο πυρήνας της είναι άμεσα συνδεδεμένος με το να αποκτήσουμε γνώση πάνω στο ποιες προσπάθειές μας φέρνουν το μεγαλύτερο ποσοστό των θετικών αποτελεσμάτων στην καθημερινότητά μας.
2. Διαδικασία: Πετυχαίνοντας περισσότερα με λιγότερη Προσπάθεια
Ο τρόπος σκέψης της κοινωνίας μας περιλαμβάνει συνεχόμενες και πολλαπλές ευθύνες, πολλές φορές ευθύνες που δεν είναι καν δικές μας. Είναι αμέτρητες οι φορές που πιάνουμε τον εαυτό μας να ασχολείται με δραστηριότητες που στην ουσία δεν έχουν καμία αξία. Εδώ είναι που έρχεται η αρχή Pareto, η οποία μας διδάσκει ότι είναι απαραίτητο να εντοπίσουμε όχι μόνο το καθ’ αυτό 80/20, αλλά και την ποιότητά του. Σκοπός δεν είναι μόνο να συγκεντρωθούμε στο 20% αλλά πρώτα να κάνουμε ένα ειλικρινές ξεκαθάρισμα του ποιοτικού 80% της ζωής μας. Και αυτό δεν σχετίζεται μόνο με τον οικονομικό παράγοντα.
Ο Συνδυασμός Προσπάθειας – Ανταμοιβής
Υπάρχουν τεσσάρων ειδών προσεγγίσεις όταν πρόκειται να πετύχουμε αυτό που θέλουμε:
Χαμηλή Προσπάθεια, Χαμηλή Ανταμοιβή: Ξεκινάμε να προσπαθούμε την τελευταία στιγμή.
Υψηλή Προσπάθεια, Χαμηλή Ανταμοιβή: Ασχολούμαστε ατελείωτες ώρες με ένα θέμα χωρίς να πραγματοποιούμε ποιοτική δουλειά.
Υψηλή Προσπάθεια, Υψηλή Ανταμοιβή:Πετυχαίνουμε υψηλή απόδοση μετά από τεράστια επένδυση ενέργειας.
Χαμηλή Προσπάθεια, Υψηλή Ανταμοιβή: Επιλέγουμε τομείς κλειδιά, που μας εμπνέουν περισσότερο για δημιουργική δουλειά και ασχολούμαστε μαζί τους αποκομμένοι από αποσπάσεις και τις ώρες που είμαστε πιο παραγωγικοί.
Χρησιμοποιώντας την Αρχή Pareto στη Ζωή μας
Η αρχή Pareto δεν βοηθά μόνο στην αξιοποίηση χρόνου και παραγωγικότητας πάνω σε εργασιακά ζητήματα. Μπορεί να εφαρμοστεί σε τομείς ποικίλους και μάλιστα πιο σημαντικούς για την ψυχική μας υγεία.
- Συνήθειες: Ποιες είναι οι ρουτίνες που περικλείουν τη ζωή σου αυτή τη στιγμή; Υπάρχουν 20% συνήθειες και τελετουργικά που αποδίδουν το 80% σε κάποιο συγκεκριμένο τομέα;
- Σκέψεις: Παρατήρησε τις σκέψεις σου για μια μέρα. Ποιες σκέψεις σου παράγουν το ποιοτικότερο 80% της ημέρας σου;
- Συναισθήματα: Πώς αισθάνεσαι την κάθε μέρα σου; Υπάρχουν συναισθήματα που θα ήθελες να αλλάξεις ή να αντικαταστήσεις; Υπάρχει κάποιο είδος συναισθήματος που επηρεάζει δραστικά το πώς αντιμετωπίζεις τις καταστάσεις μέσα στην ημέρα;
- Εργασία: Ποιο είναι το 20% των δραστηριοτήτων στη δουλειά σου που σου προσφέρει το 80% της απόλαυσης; Υπάρχει κάποιος συγκεκριμένος αριθμός συνθηκών που απολαμβάνεις περισσότερο;
- Σχέσεις: Κάνε μια λίστα με όλους τους ανθρώπους που βλέπεις για περισσότερο χρόνο μέσα στην ημέρα και έπειτα μέσα στην εβδομάδα. Στη συνέχεια, γράψε δίπλα από το κάθε όνομα τον τρόπο με τον οποίο σε επηρεάζει. Εφάρμοσε την Αρχή Pareto.
- Στο 24ωρο: Κατάγραψε με αυστηρή προσέγγιση τις δραστηριότητές σου για ένα 24ωρο. Επίλεξε δύο κατηγορίες (μπορείς να τοποθετήσεις όσες θέλεις) οι οποίες είναι πιο σημαντικές για εσένα. Σαν παράδειγμα μπορείς να ορίσεις για αρχή:
- Παραγωγικότητα
2. Ευτυχία/Απόλαυση
Στη συνέχεια, δίπλα από την κάθε δραστηριότητα βαθμολόγησε σε κλίμακα 1 – 10 πόση παραγωγικότητα και πόση απόλαυση σου προσφέρει η καθεμία. Μπορεί για παράδειγμα μια επαγγελματική δραστηριότητα να σου προσφέρει μηδέν απόλαυση αλλά δέκα παραγωγικότητα. Να είσαι αντικειμενικός.
Σημείωση: Το πώς θα ορίσεις την κάθε λέξη αξιολόγησης είναι σημαντικό. Προσωπικά, όταν αναφέρομαι στην Παραγωγικότητα, την ορίζω ως ένα γενικότερο σύνολο που περιλαμβάνει επαγγελματική εξέλιξη, οικονομικά, projects, τυπικότητα σε χρονοδιαγράμματα.
Ο ορισμός λοιπόν είναι εντελώς υποκειμενικός.
Σημεία – Κλειδιά της Αρχής Pareto
- Οτιδήποτε είναι μετρήσιμο, είναι και διαχειρίσιμο
- Μειώνοντας την επένδυση χρόνου και ενέργειας από τομείς μικρής αξίας, μας επιτρέπει να ενεργοποιήσουμε περισσότερα ποιοτικά αποτελέσματα σε τομείς που ήδη υπάρχουν.
- Αντί να επενδύουμε το 80% του χρόνου μας για επίτευξη του 20% των αποτελεσμάτων, μπορούμε να επενδύσουμε την ίδια ενέργεια και χρόνο σε 4 άλλες δραστηριότητες που προσφέρουν το 80% των αποτελεσμάτων η καθεμία.
- Όταν δεν κάνουμε μια συνειδητή επιλογή στους τομείς που επενδύουμε την ενέργειά μας, κάνουμε επιλογή εναντίων δραστηριοτήτων που πιθανόν να προσφέρουν περισσότερα αποτελέσματα και πιο γρήγορα.
Κανόνας 80/20. Πού μπορεί να χρησιμοποιηθεί και από ποιους;
Ο κανόνας 80/20 μπορεί να εφαρμοστεί με απόλυτη επιτυχία σε ένα μεγάλο εύρος δραστηριοτήτων είτε επαγγελματικών είτε κοινωνικών. Συγκεκριμένα ο κανόνας 80/20 μπορεί να εφαρμοστεί:
1. από κάθε άνθρωπο μεμονωμένα,
2. από κάθε εταιρεία ή οργανισμό στο σύνολο των δραστηριοτήτων της (Marketing, Πωλήσεις, Παραγωγή, Logistics, Management, HR, Ποιότητα, κλπ),
3. από κάθε κοινωνική ομάδα,
4. από κάθε μορφή κοινωνίας.
Παράλληλα μπορεί να συμβάλλει, σε ατομικό ή συλλογικό επίπεδο, στην επίτευξη μεγαλύτερων αποτελεσμάτων με λιγότερο κόπο (μικρότερη δυνατή θυσία).
