Η ζωή και η καθημερινότητά μας είναι άρρηκτα συνδεδεμένη με τη φύση και το περιβάλλον. Ένας περίπατος στη φύση, η δροσιά που παράγει το πράσινο, οι καλές και ποιοτικές τροφές παίζουν σημαντικό ρόλο στην ψυχική και σωματική μας ευεξία. Γι’ αυτό τον λόγο, αν προκληθεί οποιαδήποτε αλλαγή, επηρεαζόμαστε, ακόμα κι όταν δεν το συνειδητοποιούμε.
Πυρκαγιές καταστρέφουν δάση, ξηρασίες απειλούν την καλλιέργεια τροφίμων, καταιγίδες προκαλούν πλημμύρες στις πόλεις, ταχύτατη άνοδος της στάθμης της θάλασσας: αυτά είναι μόνο μερικά από τα φαινόμενα που μας γεμίζουν ανησυχία για το μέλλον του πλανήτη. Τίτλοι όπως «Η Βενετία θα βυθιστεί πλήρως τις επόμενες δεκαετίες», ή «Το λιώσιμο των πάγων στην Αρκτική θα αλλάξει τον χάρτη της Γης» ενισχύουν το αίσθημα του επείγοντος και της επικείμενης καταστροφής, αυξάνοντας το άγχος σε πολλούς ανθρώπους.
Αυτή η ανησυχία που αφορά στην κλιματική κρίση και στις περιβαλλοντικές αλλαγές, γνωστή ως “eco anxiety”- στα ελληνικά οικολογικό άγχος- έχει κερδίσει την προσοχή των επιστημόνων, καθώς εμφανίζει σημαντική αύξηση. Όλο και περισσότεροι άνθρωποι απευθύνονται σε ψυχολόγους, καθώς νιώθουν φόβο για το περιβάλλον και τις επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής.
Τι είναι το οικολογικό άγχος;
Το οικολογικό άγχος έχει οριστεί από την Αμερικανική Ψυχολογική Εταιρία (APA) ως «ένας συνεχής φόβος για μια περιβαλλοντική καταστροφή», που θα επηρεάσει το μέλλον των επόμενων γενεών και την επιβίωση του ανθρώπινου είδους.
Δύο καθηγητές από το Πανεπιστήμιο του Yale, που ερευνούν αυτό το φαινόμενο, είναι ο Anthony Leiserowitz και η Sarah Lowe. Ο Leiserowitz, διευθυντής του Yale Program on Climate Change Communication, έχει αφιερώσει πάνω από είκοσι χρόνια στη μελέτη των ανησυχιών των Αμερικανών για την κλιματική αλλαγή. Οι έρευνές του δείχνουν ότι πολλοί άνθρωποι νιώθουν διαρκή ανησυχία για την υπερθέρμανση του πλανήτη.
Η Sarah Lowe, κλινική ψυχολόγος και καθηγήτρια στο Yale School of Public Health, έχει επίσης συνεισφέρει σημαντικά στην έρευνα. Σε μια πρόσφατη μελέτη της, κατέληξε στο συμπέρασμα ότι η συλλογική δράση μπορεί να αποτελέσει αντίδοτο στο οικολογικό άγχος, ιδιαίτερα για τους νέους. Τα ευρήματά της δείχνουν ότι τα άτομα που συμμετέχουν σε δράσεις για την προστασία του περιβάλλοντος, εμφανίζουν λιγότερα συμπτώματα άγχους και κατάθλιψης.
«Συχνά, αυτό το άγχος συνοδεύεται από σωματικές αντιδράσεις, όπως ταχυκαρδία ή δυσκολία στην αναπνοή, ενώ μπορεί να επηρεάσει αρνητικά τις κοινωνικές σχέσεις και τις επιδόσεις στην εργασία ή στο σχολείο», αναφέρουν οι επιστήμονες.
Μήπως το οικολογικό άγχος είναι μια παροδική μόδα;
Σε αντίθεση με άλλα είδη άγχους, το οικολογικό άγχος δεν είναι αβάσιμο. Οι απειλές είναι υπαρκτές και αντικειμενικές. Οι θεραπευτές πρέπει να αναγνωρίζουν αυτές τις ανησυχίες και να βοηθούν τους ανθρώπους να τις μετατρέψουν σε κινητήριο δύναμη για θετική αλλαγή.
Συμπτώματα του οικολογικού άγχους
-Έντονος φόβος ή άγχος για περιβαλλοντικά θέματα
-Δυσκολία συγκέντρωσης
-Αϋπνία ή κόπωση
-Απογοήτευση και θυμός για τους παγκόσμιους ηγέτες, που δεν κάνουν περισσότερα για το περιβάλλον
-Εμμονικές σκέψεις για τον κόσμο και το περιβάλλον
Πώς μπορούμε να αντιμετωπίσουμε το οικολογικό άγχος
- Ενημέρωση και Εκπαίδευση: Η κατανόηση των περιβαλλοντικών θεμάτων μπορεί να μειώσει την αβεβαιότητα και τον φόβο. Φροντίστε όμως να έχετε μόνο αξιόπιστες πηγές πληροφόρησης και αποφεύγετε ψευδείς ειδήσεις. Επίσης, αποφεύγετε να ακολουθείτε λογαριασμούς που μοιράζονται υποθετικά σενάρια περιβαλλοντικών καταστροφών στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης.
- Συλλογική Δράση: Το να συνδεθείτε με ανθρώπους που έχουν παρόμοια συναισθήματα και να ανταλλάξετε σκέψεις μαζί τους, θα σας βοηθήσει να αισθανθείτε υποστήριξη από το κοινωνικό σας περιβάλλον.
- Δραστηριότητες Αυτοφροντίδας: Η άσκηση, ο διαλογισμός και η επαφή με τη φύση μπορούν να βελτιώσουν την ψυχολογική ευεξία. Είναι σημαντικό να αναγνωρίσετε τις σκέψεις και τα συναισθήματα σχετικά με τις περιβαλλοντικές καταστροφές, δημιουργώντας χώρο για αυτές.
- Προγραμματισμός Δράσεων: Εστιάστε σε συγκεκριμένες, ρεαλιστικές δράσεις, που μπορείτε να αναλάβετε για να συμβάλλετε στην προστασία του περιβάλλοντος.
- Συζητήσεις με Ειδικούς: Η αναζήτηση υποστήριξης από ψυχολόγους ή ειδικούς μπορεί να βοηθήσει στη διαχείριση των ανησυχιών σας.
