Τα αντιπυρηνικά αντισώματα (ANAs, γνωστά και ως αντιγονικός πυρηνικός παράγοντας ή ANF) αποτελούν μια ετερογενή ομάδα αυτοαντισωμάτων που στρέφονται κατά διαφόρων αντιγονικών συστατικών του πυρήνα (όπως του DNA, ιστονικών και μη πρωτεϊνών).
Η δοκιμασία ΑΝΑ μετρά το ποσοστό των αυτοαντισωμάτων, τα οποία επιτίθενται στον ανθρώπινο ιστό σαν να ήταν ξένο υλικό. Παρουσιάζονται σε υψηλότερο από το φυσιολογικό ποσοστό σε αυτοάνοσες ασθένειες.
Στον γενικό πληθυσμό, τα αυτοαντισώματα εμφανίζουν χαμηλούς τίτλους, αλλά σε ποσοστό περίπου 5% του πληθυσμού υπάρχει μια τάση προς αύξηση, από το οποίο περίπου το 2,5% έχει τελικά μια αυτοάνοση ασθένεια. Το τεστ Αντιπυρηνικών αντισωμάτων (ANA) είναι ένα από τα πρώτα τεστ που χρησιμοποιούν οι γιατροί όταν υποψιάζονται ότι ένας ασθενής μπορεί να εμφανίζει συμπτώματα Αυτοάνοσου Νοσήματος.
Συστάσεις αναζήτησης ΑΝΑ η εξέταση ΑΝΑ δεν ενδείκνυται:
τα ΑΝΑ δεν πρέπει να αναζητώνται παρά μόνο αν υπάρχει μεγάλη κλινική πιθανότητα για αυτοάνοσο νόσημα συνδετικού ιστού.
τα ΑΝΑ δεν βοηθούν στην διάγνωση της ρευματοειδούς
αρθρίτιδας ή της οστεοαρθρίτιδας.
τα ΑΝΑ δεν πρέπει να χρησιμοποιούνται στην αξιολόγηση της κούρασης ή του μυοσκελετικού πόνου (π.χ. οσφυαλγία, κ.ά.), εκτός αν συνοδεύεται από ένα ή περισσότερα κλινικά χαρακτηριστικά που αναφέρονται εν συνεχεία.
Η εξέταση ΑΝΑ ενδείκνυται στις ακόλουθες περιπτώσεις:
τα ΑΝΑ είναι ένα χρήσιμο διαγνωστικό εργαλείο αν το κλινικό ιστορικό και η φυσική εξέταση δείχνουν συμπτώματα και σημεία συμβατά με νόσημα συνδετικού ιστού (π.χ. συστηματικός ερυθηματώδης λύκος, σύνδρομο Sjögren, σκληρόδερμα πολυμυοσίτιδα/δερματομυοσίτιδα, κ.ά.).
Τα άτομα με τα προαναφερόμενα νοσήματα τυπικά παρουσιάζουν τουλάχιστον ένα από τα ακόλουθα κλινικά χαρακτηριστικά, εφόσον δεν ερμηνεύονται από άλλες αιτίες:
αρθρίτιδα
πλευρίτιδα ή περικαρδίτιδα
εξάνθημα φωτοευαίσθητο
εργαστηριακά ευρήματα νεφρικής διαταραχής (π.χ.
πρωτεϊνουρία, κ.ά.)
αιμολυτική αναιμία, λευκοπενία, αυτοάνοση
θρομβοπενία
αλλαγές στο δέρμα συμβατές με σκληροδερμία,
δερματομυοσίτιδα ή αγγειίτιδα
κλινικά και εργαστηριακά ευρήματα μυοσίτιδας
φαινόμενο Raynaud
νευρολογικά σημεία
Συγκέντρωση ΑΝΑ στο αίμα κάτω από 1:80 θεωρείται φυσιολογική. Η αυξημένη συγκέντρωση (θετικά ΑΝΑ) στο αίμα μπορεί να
οφείλεται σε κάποια από τις παρακάτω παθήσεις:
Μικτή νόσος του κολλαγόνου (95%)
Συστηματικός ερυθηματώδης λύκος (95%)
Φαρμακευτικός λύκος (100%)
Πολυμυοσίτιδα (30%)
Ρευματοειδής αρθρίτιδα (40-50%)
Σύνδρομο Sjögren (70%)
Σκληρόδερμα
Δερματομυοσίτιδα
Πρωτοπαθής χολική χολαγγειίτιδα (πρώην πρωτοπαθής
χολική κίρρωση)
Αυτοάνοση ηπατίτιδα
Δισκοειδής λύκος
Αντιφωσφολιπιδικό σύνδρομο
Νεανική ιδιοπαθής αρθρίτιδα
Ψωριασική αρθρίτιδα
Νεανική δερματομυοσίτιδα
Ιδιοπαθής θρομβοπενική πορφύρα
Σύνδρομο CREST (Calcinosis, Raynaud’s phenomena,
Esophageal dysmobility, Sclerodaktyly, Telangiectasias)
(60–90%)
Συστηματική σκλήρυνση (70-90%)
Θυρεοειδής (Νόσος του Graves, θυρεοειδίτιδα
Hashimoto)
Αυτοάνοση αιμολυτική αναιμία
Σακχαρώδης διαβήτης τύπου 1 (νεανικού τύπου ή
ινσουλινοεξαρτώμενος) (24-30%) και τύπου 2 (ενηλίκων)
(16-22%)
Οζώδης πολυαρτηριίτιδα
Λοιμώξεις (φυματίωση, σχιστοσωμίαση, λοιμώδης
μονοπυρήνωση, HIV, ηπατίτιδα C)
Καρκίνος (πνεύμονα, μαστού, κεφαλής και τραχήλου).
Συμπερασματικά
Περίπου το 20% των υγιών ανθρώπων είναι θετικοί για αντιπυρηνικά αντισώματα, ακόμα κι αν δεν έχουν αυτοάνοσο νόσημα.
Ένα αρνητικό τεστ ANA δεν αποκλείει την πιθανότητα ύπαρξης
Αυτοάνοσου Νοσήματος.
Ένα θετικό αποτέλεσμα της εξέτασης ΑΝΑ σημαίνει ότι πιθανό
είναι να υφίσταται αυτοάνοση νόσος, αλλά δεν μπορεί να
προσδιορίσει το είδος της νόσου, αν όντως υφίσταται.
