Εμβόλια γρίπης & Αυτοάνοσα νοσήματα

Η μόλυνση από γρίπη μπορεί να προκαλέσει ήπια έως σοβαρή ασθένεια και μπορεί να οδηγήσει ακόμη και σε θάνατο. Ο καλύτερος τρόπος πρόληψης της μόλυνσης είναι ο εμβολιασμός κατά της γρίπης.

Οι επιπλοκές της λοίμωξης από γρίπη δεν είναι μόνο συνέπεια οξείας λοίμωξης αλλά μπορεί επίσης να εμφανιστούν ως όψιμη αυτοάνοση απόκριση. Η γρίπη δεν εμπλέκεται συχνά ως έναυσμα για αυτοάνοσα νοσήματα, αλλά αναφορές περιπτώσεων αυτοάνοσων ανεπιθύμητων
ενεργειών έχουν δημοσιευτεί ακόμη και μετά τον αντιγριπικό εμβολιασμό.
Από τις αρχές του 1800 τα εμβόλια έχουν σώσει πολλές ζωές προλαμβάνοντας θανατηφόρες λοιμώξεις, με άλλα λόγια τα εμβόλια έχουν αναμφίβολα αποφέρει συντριπτικά οφέλη στην ανθρωπότητα και θεωρούνται ασφαλή και αποτελεσματικά.

Ωστόσο, κατά τη διάρκεια των δύο τελευταίων δεκαετιών, υπάρχει αυξανόμενη ευαισθητοποίηση για πιθανές ανεπιθύμητες ενέργειες που σχετίζονται με τους εμβολιασμούς. Διαπιστώθηκε δηλαδή, ότι είναι δυνατόν, περιστασιακά να διεγείρουν την παραγωγή αυτοαντισωμάτων ή ακόμη και ένα σύνδρομο που ορίστηκε πρόσφατα, γνωστό ως αυτοάνοσο/φλεγμονώδες σύνδρομο που προκαλείται από ανοσοενισχυτικoύς
παράγοντες. Τέτοιες ανεπιθύμητες αντιδράσεις στα εμβόλια μπορεί να θεωρηθούν ως αποτέλεσμα της αλληλεπίδρασης μεταξύ της ευαισθησίας του εμβολιασμένου ατόμου και των διαφόρων συστατικών του εμβολίου.

Μεταξύ των μηχανισμών που εμπλέκονται σε αυτές τις αντιδράσεις είναι ο μοριακός μιμητισμός. Ο μοριακός μιμητισμός αναφέρεται σε μια σημαντική ομοιότητα μεταξύ
ορισμένων παθογόνων στοιχείων που περιέχονται στο εμβόλιο και συγκεκριμένων ανθρώπινων πρωτεϊνών. Αυτή η ομοιότητα μπορεί να οδηγήσει σε ανοσοδιασταυρούμενη
αντιδραστικότητα, όπου η αντίδραση του ανοσοποιητικού συστήματος προς τα παθογόνα αντιγόνα μπορεί να βλάψει τις παρόμοιες ανθρώπινες πρωτεΐνες, προκαλώντας ουσιαστικά αυτοάνοση νόσο.

Υπάρχουν σπάνια δεδομένα σχετικά με την αυτοάνοση απόκριση μετά το εμβόλιο εποχικής/γρίπης Α (H1N1) σε ασθενείς με αυτοάνοση φλεγμονώδη ρευματική νόσο.
Πραγματοποιήθηκε μια προοπτική μελέτη με παρακολούθηση 6 μηνών. Ο στόχος της μελέτης ήταν να προσδιοριστεί η αυτοάνοση απόκριση σε μια μεγάλη ομάδα ασθενών με AIRD που εμβολιάστηκαν κατά της εποχικής γρίπης ή/και της γρίπης H1N1. Αναζητήθηκαν διάφορα αυτοαντισώματα όπως:[αντιπυρηνικά αντισώματα (ANA), (anti-ENA), αντικαρδιολιπίνη (aCL) αντισώματα IgG/IgM, αντι-βήτα 2-γλυκοπρωτεΐνη I (anti-β2GPI)].
Αναφέρουμε ότι μετά τη χορήγηση του εποχικού εμβολίου/H1N1 υπήρξαν ως επί το πλείστον παροδικές αλλαγές στην παραγωγή αυτοαντισωμάτων σε ασθενείς με AIRD και σε υγιείς συμμετέχοντες. Ωστόσο, ένα μικρό υποσύνολο ασθενών, ειδικά ασθενείς με ANA, είχαν τάση προς ανάπτυξη αντι-ΕΝΑ. Αν και δεν παρατηρήθηκαν πειστικές διαφορές μεταξύ των εποχιακών και των εμβολίων κατά του H1N1, τα αποτελέσματά μας υποδηλώνουν ότι μπορεί να υπάρχει μια ελαφρά τάση του εμβολίου H1N1 προς την επαγωγή aCL (αντισώματα έναντι καρδιολιπινών).

Συμπερασματικά
Αν και τα εποχιακά εμβόλια και τα εμβόλια H1N1 είναι ασφαλή και αποτελεσματικά, έχουν τη δυνατότητα να προκαλέσουν αυτοαντισώματα και πιθανώς τη δημιουργία κάποιου αυτοάνοσου νοσήματος. Απαιτείται περαιτέρω έρευνα και πιθανή μελλοντική ανάπτυξη καλύτερων, ασφαλέστερων εμβολίων.

Ελένη Κομνηνού
Ειδική Ρευματολόγος, Clinical Assistant Professor of University of Nicosia, Επιστημονικά Υπεύθυνη Ρευματολογικού Τμήματος Metropolitan General, Διευθύντρια Κλινικής “Αυτοάνοσων Ρευματικών Νοσημάτων" Metropolitan General, Υπεύθυνη Τμήματος “Αυτοάνοσων Ρευματικών Νοσημάτων και Κύησης" ΜΗΤΕΡΑ