Δεν χρειάζεται να είσαι φανατικός οικολόγος για να αγαπήσεις τις χελώνες. Αρκεί να έχεις σταθεί μια φορά στην παραλία και να έχεις δει τα μικρά τους να τρέχουν προς τη θάλασσα, σαν να τις καλεί κάτι αρχαίο, δυνατό και αναπόφευκτο. Κι ας μην έχουν ιδέα τι θα συναντήσουν εκεί. Είναι μικρές, ευάλωτες, αλλά… γεννημένες με αποστολή.
Η 23η Μαΐου, Παγκόσμια Ημέρα Χελώνας (World Turtle Day), έχει καθιερωθεί από την οργάνωση American Tortoise Rescue για να μας θυμίζει ότι το πιο αργό ζώο του πλανήτη δεν έχει πια χρόνο. Οι θαλάσσιες, χερσαίες και ημιυδρόβιες χελώνες απειλούνται όλο και περισσότερο από ανθρώπινες δραστηριότητες, την κλιματική αλλαγή, τη ρύπανση και τη λαθροθηρία.
Αλλά αυτό το άρθρο δεν είναι μόνο για τα στατιστικά. Είναι για το γιατί ο κόσμος χρειάζεται τις χελώνες.
Πλάσματα με παρελθόν… 200 εκατομμυρίων ετών
Οι χελώνες προϋπήρχαν των δεινοσαύρων. Έχουν επιβιώσει ηφαιστειακών εκρήξεων, εποχών παγετώνων, φυσικών καταστροφών. Και τώρα, το πιο επικίνδυνο εμπόδιό τους είναι… εμείς. Τα πλαστικά στις θάλασσες, οι παραλίες που γίνονται beach bar, η ανθρώπινη αδιαφορία.
Η πιο γνωστή στην Ελλάδα είναι η Caretta caretta, η θαλάσσια χελώνα που έρχεται κάθε χρόνο να γεννήσει στις παραλίες του Ιονίου. Και κάθε αυγό που δεν φτάνει στη θάλασσα, κάθε μικρή χελώνα που μπερδεύεται από τα φώτα ή χάνεται στα δίχτυα, είναι μια χαμένη μάχη σε έναν πόλεμο που δεν θα έπρεπε να υπάρχει.
Αργές, αλλά απαραίτητες
Οι χελώνες, είτε είναι του γλυκού νερού, της ξηράς ή της θάλασσας, παίζουν κρίσιμο ρόλο στα οικοσυστήματα. Οι θαλάσσιες χελώνες διατηρούν την ισορροπία στους κοραλλιογενείς υφάλους και στις θαλάσσιες λιβάδες. Οι χερσαίες διασπείρουν σπόρους, ελέγχουν πληθυσμούς εντόμων, και ενισχύουν τη βιοποικιλότητα.
Δεν είναι «απλώς ένα ζώο». Είναι οικολογικοί μηχανισμοί ακριβείας, χτισμένοι με σοφία εκατομμυρίων ετών. Και κάθε φορά που καταστρέφουμε τον βιότοπό τους, γκρεμίζουμε κομμάτι του ίδιου μας του περιβάλλοντος.
Τι μπορείς να κάνεις;
Δεν χρειάζεται να γίνεις εθελοντής του WWF ή να μετακομίσεις στη Ζάκυνθο για να βοηθήσεις. Αρκεί να:
-
Μειώσεις τη χρήση πλαστικού, ειδικά στις παραλίες.
-
Σεβαστείς τις παραλίες ωοτοκίας, αποφεύγοντας τη χρήση φώτων τη νύχτα και την κίνηση πάνω στην άμμο όπου υπάρχουν φωλιές.
-
Υποστηρίξεις οργανώσεις που προστατεύουν τις χελώνες (π.χ. ΑΡΧΕΛΩΝ).
-
Μιλήσεις γι’ αυτές. Ναι, ακόμα και ένα story στο Instagram μπορεί να κάνει κάποιον να ψάξει και να μάθει.
Το μάθημα της χελώνας
Οι χελώνες μάς θυμίζουν κάτι που ξεχνάμε: ότι η σταθερότητα, η επιμονή και ο σεβασμός στην κατεύθυνση είναι τρόπος ζωής. Δεν χρειάζεται να τρέχεις πάντα, ούτε να φαίνεσαι. Αρκεί να ξέρεις πού πας. Κι όπως στον μύθο με τον λαγό, η χελώνα κερδίζει γιατί δεν σταματά ποτέ.
Μπορεί να μην μιλάνε, να μην σε κοιτάνε με μάτια υγρά, να μην σε ακολουθούν όπως τα σκυλιά. Αλλά είναι εκεί. Σαν σημεία στίξης στη φύση. Κι αν τις χάσουμε, η ιστορία θα γίνει ασύντακτη.
Ήξερες ότι…
-
Η Caretta caretta επιστρέφει πάντα στην ίδια παραλία για να γεννήσει, ακόμα κι αν έχει περάσει 20 χρόνια από την τελευταία φορά.
-
Οι χελώνες μπορούν να ζήσουν πάνω από 100 χρόνια, με είδη όπως η γιγαντιαία Aldabra να φτάνουν και τα 150!
-
Τα μικρά χελωνάκια καθοδηγούνται από το φως της σελήνης για να βρουν τη θάλασσα – και τα φώτα της πόλης τα μπερδεύουν, με τραγικά αποτελέσματα.
-
Η λέξη “χελώνα” προέρχεται από το αρχαίο ελληνικό χελώνη, και έχει σχέση με τη ρίζα “χέλυς” που σημαίνει «σκληρό καβούκι».
-
Υπάρχουν χελώνες που μπορούν να αναπνέουν και από τον… πρωκτό τους. Ναι, καλά διάβασες. Ορισμένα είδη απορροφούν οξυγόνο από το πίσω μέρος του σώματός τους, βοηθώντας τους να μείνουν κάτω από το νερό για ώρες!
