Κάθε χρόνο, σε πολλές χώρες, οι άνθρωποι γιορτάζουν την 1η Απριλίου ημέρα με αθώες φάρσες και ψευδείς ιστορίες, δημιουργώντας μια ευχάριστη ατμόσφαιρα γεμάτη γέλια και εκπλήξεις. Πρόκειται για μια παιγνιώδη συνήθεια που, αν και κοινή παγκοσμίως, έχει εξελιχθεί με διαφορετικούς τρόπους σε κάθε πολιτισμό.
Η προέλευση του εθίμου είναι αβέβαιη και υπάρχουν αρκετές θεωρίες για το πώς ξεκίνησε. Μια από τις πιο επικρατούσες εκδοχές αναφέρει ότι το έθιμο έχει τις ρίζες του στους αρχαίους Κέλτες της Δύσης. Οι Κέλτες γιόρταζαν την Πρωταπριλιά, επειδή η άνοιξη έφερνε καλύτερες καιρικές συνθήκες, ιδανικές για το ψάρεμα. Ωστόσο, συχνά γύριζαν με άδεια χέρια και διηγούνταν ιστορίες για τα ψάρια που δεν είχαν καταφέρει να πιάσουν, κάνοντάς το έτσι ένα παιχνίδι που περιλάμβανε και ψέματα.
Μια άλλη εκδοχή τοποθετεί την αρχή του εθίμου στον Μεσαίωνα, όταν οι Γάλλοι γιόρταζαν την Πρωτοχρονιά την 1η Απριλίου, λόγω του Πάσχα. Το 1560 ή 1564 λέγεται ότι ο βασιλιάς Κάρολος Θ’ της Γαλλίας μετέφερε την αρχή του έτους στην 1η Ιανουαρίου, προκαλώντας σύγχυση στο λαό. Εκείνοι που ακολούθησαν την αλλαγή ημερολογίου άρχισαν να πειράζουν τους άλλους, που συνέχιζαν να γιορτάζουν την παλιά Πρωτοχρονιά, λέγοντας ψέματα, ή δίνοντάς τους ψεύτικα δώρα.
Η παράδοση μεταδόθηκε σε όλο τον κόσμο, κυρίως μέσω των μέσων ενημέρωσης, και ειδικά τον 20ο αιώνα, οι εφημερίδες και αργότερα τα ηλεκτρονικά μέσα ενημέρωσης άρχισαν να δημοσιεύουν επιτυχημένες φάρσες, εξαπατώντας τους αναγνώστες με διασκεδαστικές, αλλά και πειστικές, ειδήσεις. Σήμερα, με την εξάπλωση του διαδικτύου, η Πρωταπριλιά έχει επεκταθεί ακόμη περισσότερο, με τις «hoaxes» (ψεύτικες ειδήσεις) να είναι οι πιο κοινές διαδικτυακές φάρσες.
Στην Ελλάδα, το έθιμο της Πρωταπριλιάς έχει και την ιδιαίτερη τοπική του διάσταση. Αν και το έθιμο εισήχθη από τις Σταυροφορίες, στη χώρα μας έχει αποκτήσει τη δική του πολιτισμική ταυτότητα. Οι άνθρωποι λένε ψέματα με σκοπό να ξεγελάσουν τους άλλους, ενώ σε πολλές περιοχές πιστεύεται ότι όποιος καταφέρει να ξεγελάσει κάποιον, θα έχει καλή τύχη για το υπόλοιπο της χρονιάς.
Αξιοσημείωτο είναι ότι όσοι σχετίζονται με τη γεωργία, θεωρούν ότι ο «θύτης»- αυτός δηλαδή που θα πει τα καλύτερα ψέματα- θα έχει καλή σοδειά, ενώ το βρόχινο νερό της Πρωταπριλιάς φημίζεται για τις θεραπευτικές του ιδιότητες. Αντίθετα, το «θύμα» της φάρσας θεωρείται ότι θα έχει κακή τύχη για το υπόλοιπο της χρονιάς, και μάλιστα αν είναι παντρεμένο, θεωρείται ότι θα βιώσει χωρισμό ή απώλεια.
