Αραπκιλής Δημήτριος, Διαιτολόγος Διατροφολόγος με εξειδίκευση στη Μοριακή Γενετική και Ανοσολογία
https://www.instagram.com/arapkilis_dimitrios/
Η ανακάλυψη του γενετικού κώδικα ή αλλιώς DNA έγινε το 1953 απο από τους Watson & Crick. Ωστόσο στις αρχές του 21ου αιώνα, ο νέος επιστημονικός τομέας της επιγεννετικής έκανε την εμφάνιση του και βοήθησε να ξετυλιχθεί ο μίτος των δεδομένων, που θεωρούσαμε δεδομένα και το αναδημιούργησε με ένα πιο σύνθετο και ποικιλλόμορφο τρόπο.
Επιγενετική είναι όλες οι διεργασίες που επηρεάζουν την έκφραση των
γονιδίων, χωρίς όμως να αλλάζουν την αλληλουχία του DNA. Η επιγενετική έχει τρεις μηχανισμούς. Ο πρώτος μηχανισμός είναι η μεθυλίωση του DNA, δηλαδή η προσθήκη μιας ομάδας μεθυλίου στον 5 άνθρακα της κυτοσίνης(ένα συστατικό των νουκλεοτιδίων του DNA). Ο δεύτερος μηχανισμός είναι οι τροποποιήσεις των πρωτεϊνών που ευθύνονται για το «πακετάρισμα» του DNA στα χρωμοσώματα και τέλος η ύπαρξη μικρό-RNAs. Αυτοί οι μηχανισμοί αλλάζουν την έκφραση των γονιδίων, είτε ενεργοποιώντας, είτε απενεργοποιόντας αυτά τα γονίδια.
Υπάρχουν όμως θρεπτικά συστατικά που σχετίζονται με τις επιγενετικές
αλλαγές. Αυτά τα συστατικά είναι βιταμίνες όπως το φυλλικό οξύ, η Β12, η πυριδοξίνη(Β6), η ριβοφλαβίνη(Β2) και η βιταμίνη C. Αυτές οι θρεπτικές ουσίες παίζουν ρόλο στη μεθυλίωση του DNA, γιατί αποτελούν δότες μεθυλικών ομάδων.
Το φολλικό οξύ κετέχει τον πιο σημαντικό ρόλο στη σύνθεση και επιδιόρθωση του DNA, γι’ αυτό και δίνεται ιδιαίτερη σημασία στις εγκυμονούσες. Η έλλειψη του φυλλικού οξέος συνδέεται με δίαφορους τύπους καρκίνου, όπως του παχέος εντέρου, του προστάτη και του ήπατος. Το ίδιο ισχύει και για την έλλειψη βιταμίνης B12, καθώς συνδέεται και αυτή με τον καρκίνο του ήπατος.
Επίσης υπάρχουν και κάποιες άλλες ουσίες που μπορούν να επιδιορθώσουν τυχόν επιγενετικές αλλαγές που συμβαίνουν στα καρκινικά κύτταρα και να μειώσουν την εξάπλωση του όγκου. Αυτές οι ουσίες είναι η ρεσβερατρόλη, που βρίσκεται στα κόκκινα σταφύλια, ουσίες που βρίσκονται στο τσάι και το κακάο, όπως η επικατεχίνη και ο κουρκουμάς, καθώς και οι αντιοξειδωτικές πολυφαινόλες των φυτών. Επίσης η σουλφοραφάνη, που βρίσκεται στο μπρόκολο, προστατεύει το DNA και μειώνει αποτελεσματικά την ανάπτυξη καρκινικών κυττάρων. Ακόμα δυο ουσίες με αντικαρκινικές και αντιφλεγμονώδεις δράσεις είναι οι γενιστεΐνη και κουερσετίνη. Η κουερσετίνη βρίσκεται στα κρεμμύδια και στο κίτρο, ενώ η γενιστεΐνη είναι φυτοοιστρογόνο που βρίσκεται στη σόγια.
Συνδέεται όμως μια μεσογειακή διατροφή με ασθένειες;
Έρευνες έχουν δείξει ότι η μείωση των θερμιδών περιορίζει την έκφραση
γονιδίων που συνδέονται με φλεγμονές και άλλα φλεγμονώδη νοσήματα,
καθώς και με τη γήρανση των κυττάρων.
Τι είναι γήρανση;
Η γήρανση χαρακτηρίζεται από την προοδευτική μείωση της λειτουργικότητας όλων των βιολογικών συστημάτων του ανθρώπινου σώματος καθώς και των αμυντικών εφεδρειών του και ο οργανισμός γίνεται επιρρεπής σε ασθένεις. Η διατροφή είναι ένας επιγενετικός παράγοντας, καθώς μια χρόνια μη ισσοροπημένη διατροφή προκαλεί οξειδωτικό και μεταβολικό στρες, τα οποία συνδέονται με την εκδήλωση ασθενειών όπως ο διαβήτης, ο καρκίνος και η παχυσαρκία, αλλά και με την γήρανση. Οι επιγενετικές αλλαγές είναι ένας αμυντικός μηχανισμός με τη βοήθεια του οποίου η διατροφή επιδρά στο γονιδίωμα και προκαλεί μεταβολικό και οξειδωτικό στρες καθώς και γήρανση
των κυττάρων. Ο περιορισμός των θερμίδων καθυστερεί την εμφάνιση χρόνιων παθήσεων και μεγαλώνει το προσδόκιμο ζωής. Επιπλέον με τη μείωση των θερμίδων αναπτύσσεται και ένας άλλος μηχανισμός, αυτός της αυτοφαγίας, που αυτοκαταστρέφει τα επιβλαβή κύτταρα του οργανισμού και κάνει σίγουρη τη μακροζωία των υγειών κυττάρων.Ουσίες που συμβάλλουν στην αντιγήρανση βρίσκονται στα κόκκινα σταφύλια, στο κόκκινο κρασί, στα μούρα και στις φράουλες.
