Σε μια χώρα που αγαπάει βαθιά τα βιβλία, όπως η Ιαπωνία, υπάρχει μια πρωτότυπη τάση που κερδίζει τις εντυπώσεις: οι βιβλιοθήκες χωρίς βιβλία.
Ακούγεται αντιφατικό, αλλά πρόκειται για ένα κοινωνικό πείραμα που δίνει έμφαση όχι στα βιβλία, αλλά στην ανταλλαγή ιδεών, στις συζητήσεις και στην ανθρώπινη επαφή, με στόχο να αντιμετωπίσει την αποξένωση και τη μοναξιά που πολλοί βιώνουν στις σύγχρονες ασιατικές πόλεις.
Τι είναι οι “Βιβλιοθήκες Χωρίς Βιβλία”
Οι “βιβλιοθήκες χωρίς βιβλία” λειτουργούν ως χώροι κοινωνικοποίησης και ανταλλαγής ιδεών. Δεν δανείζεσαι βιβλία, αλλά έχεις την ευκαιρία να συζητήσεις για ιδέες, να μοιραστείς ιστορίες και εμπειρίες. Επίσης, μπορείς να λάβεις μέρος σε ομαδικές δραστηριότητες, να παρακολουθήσεις ενδιαφέροντα σεμινάρια και παρουσιάσεις. Υπάρχουν κάποιες φορές βιβλία, αλλά είναι δευτερεύοντα, καθώς το επίκεντρο είναι η ανθρώπινη αλληλεπίδραση.
Γιατί εμφανίστηκαν αυτές οι βιβλιοθήκες
Η Ιαπωνία αντιμετωπίζει σοβαρά κοινωνικά ζητήματα, όπως:
Mοναξιά και απομόνωση: Σύμφωνα με την ιαπωνική κυβέρνηση, πάνω από το 20% των ανθρώπων στις πόλεις νιώθουν έντονη κοινωνική αποξένωση.
Η γήρανση του πληθυσμού: Οι ηλικιωμένοι που ζουν μόνοι και οι νέοι που εργάζονται πολλές ώρες και δεν έχουν ικανοποιητική κοινωνική ζωή οδηγούν στη δημιουργία νέων χώρων κοινωνικοποίησης και αλληλεπίδρασης.
Αυτές οι βιβλιοθήκες λειτουργούν ως “γέφυρες” που φέρνουν ανθρώπους κοντά — όχι μόνο για να διαβάσουν, αλλά για να συναντηθούν, να μοιραστούν σκέψεις και να χτίσουν κοινότητες.
Πώς λειτουργούν
Συναντήσεις και συζητήσεις: Οι επισκέπτες συμμετέχουν σε θεματικές ομάδες π.χ. για ποίηση, επιστήμη, ιστορία, ή ακόμη και απλές κουβέντες για καθημερινά θέματα.
Σεμινάρια και εργαστήρια: Προσφέρονται μαθήματα για προσωπική ανάπτυξη, τεχνικές χαλάρωσης, μαθήματα γλώσσας και μαγειρικής.
Εκδηλώσεις κοινωνικής δικτύωσης: Τακτικές συναντήσεις που βοηθούν να γνωριστούν άνθρωποι διαφορετικών ηλικιών και υπόβαθρων.
Για παράδειγμα, στο Τόκιο, το Social Library Project λειτουργεί σε μια περιοχή με πολλούς ηλικιωμένους και μοναχικούς νέους. Οι διοργανωτές αναφέρουν πως πολλοί επισκέπτες δηλώνουν ότι αισθάνονται πιο ενεργοί, λιγότερο απομονωμένοι και πιο αισιόδοξοι μετά την επίσκεψή τους.
Η δύναμη της σύνδεσης
Έρευνα του Πανεπιστημίου του Κιότο (2022) έδειξε ότι οι άνθρωποι που συμμετέχουν σε κοινωνικά κέντρα όπως αυτές οι βιβλιοθήκες έχουν:
Μείωση κατά 25% των δεικτών κατάθλιψης
Βελτίωση στην αίσθηση της κοινωνικής υποστήριξης
Αύξηση της γνωστικής λειτουργίας μέσω των διαδραστικών δραστηριοτήτων
Η ιδέα εξαπλώνεται
Η ιδέα των “βιβλιοθηκών χωρίς βιβλία” έχει ήδη υιοθετηθεί από αρκετές χώρες. Στις Ηνωμένες Πολιτείες, το “The Living Room” στο Σιάτλ προσφέρει χώρους για συζητήσεις και εργαστήρια χωρίς παραδοσιακά βιβλία, ενώ το “Idea Store” στο Λονδίνο λειτουργεί ως κέντρο κοινωνικής αλληλεπίδρασης με έμφαση στην ανταλλαγή γνώσεων και εμπειριών. Παρόμοιες πρωτοβουλίες έχουν ξεκινήσει σε πόλεις της Ευρώπης, όπως στο Άμστερνταμ και στη Βαρσοβία, αποδεικνύοντας πως η ανάγκη για ανθρώπινη σύνδεση μέσα από δημιουργικές και ανοιχτές κοινότητες είναι μια παγκόσμια τάση που ξεπερνά τα όρια των βιβλίων.
Ήξερες ότι…
-Η Ιαπωνία ίδρυσε το πρώτο “Υπουργείο Μοναξιάς” στον κόσμο το 2021. Η απόφαση ήταν μια απάντηση στην αυξανόμενη κοινωνική απομόνωση και τις ψυχολογικές επιπτώσεις της πανδημίας.
-Το φαινόμενο “hikikomori” — άτομα που αποσύρονται κοινωνικά και ζουν απομονωμένα — επηρεάζει πάνω από 1 εκατομμύριο Ιάπωνες.
-Στην Ιαπωνία οι άνθρωποι άνω των 65 ετών έφτασαν τα 36,25 εκατομμύρια το 2024, αντιστοιχώντας στο 29.3% του συνολικού πληθυσμού. Το 2024, οι γεννήσεις έπεσαν στις 720,988 που είναι ο χαμηλότερος αριθμός γεννήσεων από το 1899!
