Μισό αιώνα πριν πραγματοποιήθηκε η πρώτη κλήση κινητού τηλεφώνου! Τώρα πια δεν μπορούμε να φανταστούμε την καθημερινότητά μας χωρίς κινητό…
Σήμερα θα εστιάσουμε στο αν η χρήση κινητού τηλεφώνου έχει αλλάξει τον τρόπο λειτουργίας του εγκεφάλου μας! Είχατε σκεφτεί ποτέ ότι θα μπορούσε να έχει έναν τόσο μεγάλο αντίκτυπο;
Σκεφτείτε λίγο πόσο χρόνο ξοδεύετε κάθε μέρα στο κινητό σας. Μια πρόσφατη έκθεση έδειξε ότι οι ενήλικες στις ΗΠΑ ελέγχουν τα τηλέφωνά τους, κατά μέσο όρο, 344 φορές την ημέρα – μία φορά κάθε τέσσερα λεπτά – και περνούν σχεδόν τρεις ώρες την ημέρα στις συσκευές τους συνολικά. Το πρόβλημα για πολλούς από εμάς είναι ότι μια γρήγορη εργασία που σχετίζεται με το τηλέφωνο οδηγεί σε έναν γρήγορο έλεγχο των ροών ηλεκτρονικού ταχυδρομείου ή των μέσων κοινωνικής δικτύωσης και ξαφνικά βρισκόμαστε… αιχμάλωτοι ενός smartphone το οποίο -ως πολυεργαλείο- είναι πολύτιμο!
Είναι ένας φαύλος κύκλος. Όσο πιο χρήσιμα γίνονται τα τηλέφωνά μας τόσο περισσότερο τα χρησιμοποιούμε. Όμως, όσο περισσότερο τα χρησιμοποιούμε τόσο περισσότερο ανοίγουμε νευρικές οδούς στον εγκέφαλό μας που οδηγούν στο να σηκώνουμε τα τηλέφωνά μας για οποιαδήποτε εργασία έχουμε στη διάθεσή μας – και τόσο περισσότερο αισθανόμαστε την ανάγκη να ελέγξουμε το τηλέφωνό μας ακόμα και όταν δεν χρειάζεται. Πέρα από τις ανησυχίες για συγκεκριμένες πτυχές του υπερσυνδεδεμένου κόσμου μας –όπως τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης και τα ολοένα και πιο υπερρεαλιστικά φίλτρα ομορφιάς–, τι κάνουν στον εγκέφαλό μας η εξάρτησή μας από αυτές τις συσκευές; Είναι όλα άσχημα για εμάς ή υπάρχουν και κάποια θετικά;
Αυτό που γνωρίζουμε είναι ότι η απλή απόσπαση της προσοχής του ελέγχου ενός τηλεφώνου ή της προβολής μιας ειδοποίησης μπορεί να έχει αρνητικές συνέπειες. Γνωρίζουμε ότι, γενικά, το multitasking βλάπτει τη μνήμη και την απόδοση. Ένα από τα πιο επικίνδυνα παραδείγματα είναι η χρήση τηλεφώνου κατά την οδήγηση. Μια μελέτη διαπίστωσε ότι η απλή ομιλία στο τηλέφωνο, όχι η αποστολή μηνυμάτων, ήταν αρκετή για να κάνει τους οδηγούς πιο αργούς να αντιδράσουν στον δρόμο.
Πώς η παρουσία του κινητού επηρεάζει τον τρόπο που σκεφτόμαστε
Δεν είναι μόνο η χρήση ενός τηλεφώνου που έχει συνέπειες – η απλή παρουσία του μπορεί να επηρεάσει τον τρόπο που σκεφτόμαστε.
Σε μια πρόσφατη μελέτη οι ερευνητές ζήτησαν από τους συμμετέχοντες είτε να βάλουν τα τηλέφωνά τους δίπλα τους, ώστε να είναι ορατά (όπως σε ένα γραφείο), κοντά και μακριά (όπως σε μια τσάντα ή τσέπη) ή σε άλλο δωμάτιο. Στη συνέχεια, οι συμμετέχοντες ολοκλήρωσαν μια σειρά εργασιών για να δοκιμάσουν τις ικανότητές τους να επεξεργάζονται και να θυμούνται πληροφορίες, την επίλυση προβλημάτων και την εστίασή τους.
Διαπιστώθηκε ότι αποδίδουν πολύ καλύτερα όταν τα τηλέφωνά τους βρίσκονταν σε άλλο δωμάτιο αντί για κοντινό – είτε ορατό, είτε ενεργοποιημένο είτε όχι. Αυτό ίσχυε παρόλο που οι περισσότεροι από τους συμμετέχοντες ισχυρίστηκαν ότι δεν σκέφτονταν συνειδητά τις συσκευές τους! Η απλή εγγύτητα ενός τηλεφώνου, φαίνεται, συμβάλλει στη «διαρροή εγκεφάλων». Ο εγκέφαλός μας μπορεί υποσυνείδητα να εργάζεται σκληρά για να εμποδίσει την επιθυμία να ελέγχουμε τα τηλέφωνά μας ή να παρακολουθεί συνεχώς το περιβάλλον για να δούμε αν πρέπει να ελέγχουμε το τηλέφωνό μας (π.χ. να περιμένουμε μια ειδοποίηση). Είτε έτσι είτε αλλιώς, αυτή η εκτροπή της προσοχής μπορεί να κάνει πιο δύσκολη την εκτέλεση οτιδήποτε άλλου. Η μόνη «διόρθωση», βρήκαν οι ερευνητές, ήταν η τοποθέτηση της συσκευής σε ένα εντελώς διαφορετικό δωμάτιο.
Πώς απαντάμε;
Υπάρχει ένας αποδοτικός τρόπος με τον οποίο μπορούμε να… απαντήσουμε μετριάζοντας τις επιπτώσεις!
Όσοι πιστεύουν ότι ο εγκέφαλός μας έχει «περιορισμένους» πόρους είναι πιο πιθανό να βιώσουν το φαινόμενο της αυτοεκπληρούμενης προφητείας. Από την άλλη, συμβαίνει και το αντίστροφο: υπάρχουν εκείνοι που πιστεύουν ότι όσο περισσότερο αντιστεκόμαστε στον πειρασμό τόσο περισσότερο ενισχύουμε την ικανότητα να συνεχίσουμε να αντιστεκόμαστε στον πειρασμό – ότι ο εγκέφαλός μας έχει απεριόριστους πόρους. Η άσκηση αυτοελέγχου ή ψυχικής κόπωσης σε μια εργασία δεν επηρεάζει αρνητικά την απόδοση στην επόμενη.
Στην πραγματικότητα, είτε έχουμε περιορισμένη είτε μη περιορισμένη άποψη για τον εγκέφαλο μπορεί να είναι σε μεγάλο βαθμό πολιτιστική, δηλαδή οι άνθρωποι σε δυτικές χώρες μπορεί να είναι πιο πιθανό να πιστεύουν ότι το μυαλό είναι περιορισμένο σε σύγκριση με άλλους πολιτισμούς. Το να πιστέψουμε όμως ότι μπορούμε να αντισταθούμε και παράλληλα να πιστέψουμε ότι μπορούμε να βασιστούμε στις γνωστικές μας δυνάμεις αποδίδει!
