Στις 16 Σεπτεμβρίου γιορτάζεται κάθε χρόνο η Παγκόσμια Ημέρα για τη Διατήρηση της Στιβάδας του Όζοντος, μια ημερομηνία που καθιερώθηκε από τον ΟΗΕ το 1994, σε ανάμνηση της υπογραφής του Πρωτοκόλλου του Μόντρεαλ (1987). Η συμφωνία αυτή θεωρείται ένα από τα πιο επιτυχημένα παραδείγματα διεθνούς συνεργασίας, καθώς ένωσε σχεδόν όλες τις χώρες του κόσμου με στόχο να περιοριστεί η χρήση ουσιών που καταστρέφουν το όζον.
Τι είναι το όζον και γιατί μας αφορά;
Η στιβάδα του όζοντος είναι ένα λεπτό στρώμα αερίων στην ανώτερη ατμόσφαιρα, περίπου 15–35 χιλιόμετρα πάνω από τη Γη. Παρόλο που είναι τόσο λεπτό, λειτουργεί σαν ασπίδα ζωής:
-
Φιλτράρει την επικίνδυνη υπεριώδη (UV) ακτινοβολία.
-
Προστατεύει ανθρώπους, ζώα και φυτά από βλάβες όπως καρκίνος του δέρματος, καταρράκτες, μειωμένη παραγωγή τροφίμων.
-
Διατηρεί την ισορροπία των οικοσυστημάτων.
Χωρίς αυτό, η ζωή όπως τη γνωρίζουμε θα ήταν αδύνατη.
Το «τρύπιο» όζον: από την απειλή στην ανάκαμψη
Στη δεκαετία του 1980, οι επιστήμονες παρατήρησαν μια τεράστια τρύπα στο όζον πάνω από την Ανταρκτική, εξαιτίας χημικών όπως τα CFCs (χλωροφθοράνθρακες), που χρησιμοποιούνταν σε ψυγεία, σπρέι και κλιματιστικά. Η είδηση τότε προκάλεσε παγκόσμιο σοκ.
Το Πρωτόκολλο του Μόντρεαλ λειτούργησε σαν παγκόσμια «συμφωνία διάσωσης» και πέτυχε: σήμερα η τρύπα στο όζον μικραίνει σταθερά, και ο ΟΗΕ εκτιμά ότι μέχρι το 2066 η στιβάδα θα έχει επανέλθει στα επίπεδα του 1980.
Fun Facts για το όζον
-
Το όζον δεν είναι «καλό» παντού: ψηλά στην ατμόσφαιρα μάς προστατεύει, αλλά κοντά στο έδαφος δημιουργεί νέφος και βλάπτει την υγεία.
-
Η τρύπα του όζοντος είναι μεγαλύτερη από την Ανταρκτική κάθε άνοιξη.
-
Το Πρωτόκολλο του Μόντρεαλ υπεγράφη από 198 χώρες, κάνοντάς το την πιο καθολική συμφωνία στην ιστορία του ΟΗΕ.
-
Η προστασία του όζοντος συνέβαλε επίσης στην καταπολέμηση της κλιματικής αλλαγής, γιατί οι CFCs είναι και πανίσχυρα αέρια του θερμοκηπίου.
-
Η επιστήμονας Σούζαν Σόλομον ήταν από τις πρώτες που αποκάλυψαν τον ρόλο των CFCs στη δημιουργία της τρύπας του όζοντος.
Και τώρα τι;
Η ιστορία της «τρύπας του όζοντος» δείχνει κάτι σπάνιο: ότι η παγκόσμια συνεργασία μπορεί να φέρει αποτέλεσμα. Από μια παγκόσμια απειλή, περάσαμε σε ένα success story που μας υπενθυμίζει πως τίποτα δεν είναι χαμένο αν δράσουμε έγκαιρα.
Η σημερινή μέρα δεν είναι μόνο για να θυμόμαστε. Είναι για να συνεχίσουμε να προστατεύουμε τον πλανήτη — από τις εκπομπές αερίων μέχρι τις καθημερινές μας επιλογές. Γιατί η «ασπίδα» μας πάνω στον ουρανό είναι συνδεδεμένη με την ίδια τη ζωή εδώ στη Γη.
5 τρόποι που η προστασία του όζοντος μας έσωσε
-
Λιγότεροι καρκίνοι του δέρματος
– Η μείωση της UV ακτινοβολίας προστατεύει εκατομμύρια ανθρώπους από μελανώματα και άλλες δερματικές παθήσεις. -
Περισσότερη αγροτική παραγωγή
– Η υπεριώδης ακτινοβολία μειώνει την ανάπτυξη φυτών και καλλιεργειών· η ανάκαμψη του όζοντος εξασφαλίζει καλύτερες σοδειές. -
Καθαρότερα οικοσυστήματα
– Η ισορροπία στους ωκεανούς και τα χερσαία οικοσυστήματα ενισχύεται, αφού το όζον προστατεύει φυτοπλαγκτόν και βιοποικιλότητα. -
Περιορισμός της κλιματικής αλλαγής
– Η απαγόρευση των CFCs δεν έσωσε μόνο το όζον, αλλά μείωσε και ισχυρά αέρια του θερμοκηπίου. -
Παγκόσμιο success story συνεργασίας
– Σπάνια 198 χώρες συμφωνούν και υλοποιούν κάτι τόσο φιλόδοξο· το Μόντρεαλ δείχνει ότι η διεθνής ενότητα μπορεί να αποδώσει.
.){kind=link}