Κάθε 1η Δεκεμβρίου, ο κόσμος φοράει μια κόκκινη κορδέλα και θυμάται: θυμάται ζωές που χάθηκαν, ιστορίες που σημάδεψαν μια ολόκληρη εποχή, αλλά και τα τεράστια βήματα που έκανε η επιστήμη απέναντι σε έναν ιό που, στα ’80s, σήμαινε σχεδόν βέβαιη απώλεια. Σήμερα, η Παγκόσμια Ημέρα κατά του AIDS δεν είναι απλώς μια επέτειος· είναι μια υπενθύμιση ότι η μάχη συνεχίζεται, αλλά και μια απόδειξη ότι η ελπίδα είναι πια πραγματική.
Πώς ξεκίνησαν όλα — τα πρώτα χρόνια της επιδημίας
Το 1981 καταγράφονται επίσημα στις ΗΠΑ τα πρώτα ανεξήγητα περιστατικά σοβαρής ανοσοανεπάρκειας σε νεαρούς άνδρες. Κάτι καινούργιο, κάτι αόρατο και επικίνδυνο, είχε εμφανιστεί — και σύντομα ονομάστηκε AIDS.
Δύο χρόνια αργότερα, το 1983, ερευνητές του Ινστιτούτου Παστέρ στο Παρίσι κατάφεραν να απομονώσουν τον ιό που βρίσκεται πίσω από την ασθένεια. Τον HIV. Πίσω από αυτή την εφεύρεση, όμως, υπήρξε ήδη μια σιωπηλή πανδημία που εξαπλωνόταν.
Και όμως, ο HIV είχε «περάσει» στον άνθρωπο πολύ νωρίτερα — πιθανότατα από πιθήκους, ήδη από τις αρχές του 20ού αιώνα. Χρειάστηκαν δεκαετίες για να το καταλάβουμε. Αλλά όταν το καταλάβαμε… ήταν αργά.
Οι δεκαετίες του φόβου: όταν το AIDS ήταν συνώνυμο της απώλειας
Στα ’80s και τα ’90s, το AIDS έγινε παγκόσμιο τρόμος. Δεν υπήρχε θεραπεία. Δεν υπήρχε καν επίσημη ενημέρωση. Το στίγμα τεράστιο — και η παραπληροφόρηση ακόμα μεγαλύτερη.
Το 2004 καταγράφηκε το πιο σκοτεινό σημείο της επιδημίας:
πάνω από 2,1 εκατομμύρια άνθρωποι πέθαναν εκείνη τη χρονιά.
Από την αρχή της επιδημίας έως σήμερα:
-
91 εκατομμύρια άνθρωποι έχουν μολυνθεί
-
44 εκατομμύρια έχουν πεθάνει
Πρόκειται για μια από τις πιο καταστροφικές υγειονομικές κρίσεις της σύγχρονης ιστορίας.
Πώς μεταδίδεται – και πώς δεν μεταδίδεται
Ο HIV μεταδίδεται μόνο όταν υγρά όπως αίμα, σπέρμα, κολπικά υγρά ή μητρικό γάλα έρθουν σε επαφή με τον οργανισμό κάποιου άλλου μέσω βλεννογόνων ή πληγών.
Μεταδίδεται:
-
με σεξουαλική επαφή χωρίς προφύλαξη
-
με κοινή χρήση βελονών
-
με μεταγγίσεις μολυσμένου αίματος
-
από μητέρα σε παιδί κατά την κύηση, τον τοκετό ή τον θηλασμό
ΔΕΝ μεταδίδεται με αγκαλιές, φιλία, ιδρώτα, μαχαιροπίρουνα, τουαλέτες, πισίνες, τρόφιμα ή κουνούπια.
Η γνώση και η αλήθεια σώζουν ζωές. Το στίγμα και η άγνοια τις καταστρέφουν.
Η επανάσταση της θεραπείας: από τον φόβο στη διαχείριση
Σήμερα, η εικόνα έχει αλλάξει ριζικά. Με τα σύγχρονα αντιρετροϊκά φάρμακα (ART):
✨ Ο HIV γίνεται χρόνια και διαχειρίσιμη νόσος
✨ Ένα άτομο μπορεί να ζήσει φυσιολογικά, με προσδόκιμο ζωής κοντά στο κανονικό
✨ Όταν η θεραπεία καταστέλλει τον ιό, ένα άτομο ΔΕΝ μεταδίδει (U=U: Undetectable = Untransmittable)
Το 2023, οι θάνατοι μειώθηκαν σε περίπου 630.000 παγκοσμίως — σχεδόν το 1/4 σε σχέση με το 2004.
Οι νέες μολύνσεις μειώθηκαν, αλλά παραμένουν υψηλές: 1,3 εκατομμύρια το 2024.
Η μάχη δεν τελείωσε — αλλά έχει αλλάξει στρατόπεδο. Σήμερα έχουμε εργαλεία. Αυτό που λείπει είναι η πρόσβαση, η ενημέρωση και η κατάρριψη του στίγματος.
Η εικόνα στην Ελλάδα
Σύμφωνα με τα πιο πρόσφατα στοιχεία του 2025:
-
21.815 καταγεγραμμένα περιστατικά HIV συνολικά
-
4.795 περιπτώσεις AIDS
-
3.721 θάνατοι
-
11.549 άνθρωποι σε θεραπεία σήμερα
Τα στοιχεία δείχνουν κάτι σημαντικό:
Η Ελλάδα έχει κάνει πρόοδο, αλλά χρειάζεται ακόμα καλύτερη ενημέρωση — και κυρίως, λιγότερο φόβο γύρω από τον HIV.
Γιατί η 1η Δεκεμβρίου έχει ακόμη σημασία
Γιατί θυμίζει ότι:
-
Ο HIV δεν έχει εξαφανιστεί.
-
Η πρόληψη (προφυλακτικό, PrEP, τεστ) είναι το πιο ισχυρό όπλο.
-
Η θεραπεία σώζει ζωές.
-
Το στίγμα παραμένει ο μεγαλύτερος εχθρός.
Και κυρίως: ότι όσοι ζουν με HIV δεν χρειάζονται τον οίκτο μας — χρειάζονται σεβασμό, ενημέρωση, ισότητα και πρόσβαση.
Τι κρατάμε σήμερα
Η ιστορία του AIDS είναι μια ιστορία ανθρώπων. Απώλειες, επιστήμη, αγώνας, εξέλιξη. Μια ιστορία που ξεκίνησε στο σκοτάδι αλλά συνεχίζεται με φως.
Η Παγκόσμια Ημέρα κατά του AIDS δεν είναι για να φοβόμαστε. Είναι για να θυμόμαστε. Να ενημερωνόμαστε. Να στεκόμαστε δίπλα — όχι απέναντι.
Και πάνω από όλα, είναι μια μέρα για να δίνει ελπίδα.
Γιατί σήμερα, περισσότερο από ποτέ, η ελπίδα υπάρχει.
