Μας το είπαν από όταν ήμασταν πολύ μικροί.
Πριν μάθουμε να διαβάζουμε.
Πριν καταλάβουμε τι σημαίνει «θέλω», «αντέχω», «δεν μπορώ».
«Να είσαι καλό παιδί, για να σου φέρει δώρο ο Άγιος Βασίλης».
Και κάπως έτσι, χωρίς να το καταλάβουμε, μπήκε το πρώτο αντάλλαγμα στη ζωή μας.
Η πρώτη συνθήκη.
Η πρώτη ιδέα ότι η αγάπη, η επιβράβευση, η αποδοχή δεν δίνονται απλώς. Κερδίζονται.
Δεν ήταν κακό.
Ήταν αθώο.
Ήταν γιορτινό.
Ήταν ένα παραμύθι.
Αλλά τα παραμύθια, όταν επαναλαμβάνονται, γίνονται κανόνες.
Και εμείς μεγαλώσαμε με έναν αόρατο εσωτερικό Άγιο Βασίλη να μας παρακολουθεί.
Να κρατάει σημειώσεις.
Να τσεκάρει συμπεριφορές.
Να αποφασίζει αν «αξίζουμε».
Από το «καλό παιδί» στον «καλό άνθρωπο»
Στην αρχή ήταν απλό.
Να μην κάνεις φασαρία.
Να μη θυμώσεις.
Να μη ζητήσεις πολλά.
Να είσαι ευγενικός. Υπάκουος. Ήσυχος.
Μεγαλώνοντας, οι κανόνες άλλαξαν μορφή, αλλά όχι ουσία.
Να είσαι καλός μαθητής.
Να είσαι καλός φίλος.
Να είσαι καλός σύντροφος.
Να είσαι καλός εργαζόμενος.
Να είσαι καλός γονιός.
Να είσαι καλός άνθρωπος.
Πάντα καλός.
Σχεδόν ποτέ αληθινός.
Γιατί κανείς δεν μας έμαθε τι κάνουμε όταν κουραζόμαστε.
Όταν θυμώνουμε.
Όταν δεν χωράμε πια στον ρόλο.
Μας έμαθαν μόνο ότι, αν χαλάσουμε την εικόνα, ίσως δεν έρθει το δώρο.
Το πρόβλημα δεν ήταν ο Άγιος Βασίλης
Ας το ξεκαθαρίσουμε.
Το πρόβλημα δεν ήταν το παραμύθι.
Το πρόβλημα ήταν ότι δεν μας είπαν ποτέ πότε τελειώνει.
Κανείς δεν μας πήρε στην άκρη, μεγαλώνοντας, για να μας πει:
«Ξέρεις κάτι; Δεν χρειάζεται πια να είσαι καλός για να αξίζεις».
Έτσι, πολλοί από εμάς μπήκαμε στην ενήλικη ζωή με μια περίεργη σύγχυση:
-
Να θέλουμε να είμαστε αποδεκτοί, αλλά όχι ορατοί.
-
Να προσφέρουμε, αλλά να μην ζητάμε.
-
Να αντέχουμε, αλλά να μην μιλάμε.
Και κάπου εκεί, το “καλό παιδί” έγινε “άνθρωπος που δεν λέει όχι”.
Η καλοσύνη ως καθήκον
Υπάρχει διαφορά ανάμεσα στην καλοσύνη και στην υποχρέωση να είσαι καλός.
Η καλοσύνη έχει επιλογή.
Το «πρέπει να είμαι καλός» έχει φόβο.
Φόβο ότι:
-
αν θυμώσεις, θα απορριφθείς
-
αν απογοητεύσεις, δεν θα αγαπηθείς
-
αν βάλεις όρια, θα μείνεις μόνος
Και έτσι, πολλοί άνθρωποι έμαθαν να επιβιώνουν μέσα από την ευγένεια.
Να διαχειρίζονται τα πάντα με χαμόγελο.
Να λένε «δεν πειράζει» ενώ πειράζει.
Να λένε «είμαι καλά» ενώ δεν είναι.
Όχι γιατί είναι ψεύτικοι.
Αλλά γιατί έτσι έμαθαν να είναι ασφαλείς.
Οι γιορτές το κάνουν πιο έντονο
Τα Χριστούγεννα δεν φέρνουν μόνο φώτα.
Φέρνουν και προσδοκίες.
Να είμαστε χαρούμενοι.
Να είμαστε ευγνώμονες.
Να είμαστε οικογενειακοί.
Να είμαστε ενωμένοι.
Να είμαστε… καλοί.
Και αν δεν είμαστε;
Αν είμαστε κουρασμένοι;
Αν πενθούμε;
Αν απλώς δεν αντέχουμε άλλο;
Τότε έρχεται εκείνη η παλιά φωνή:
«Κάνε λίγο ακόμα υπομονή. Μη χαλάσεις τη στιγμή. Να είσαι καλός».
Και κάπως έτσι, οι γιορτές γίνονται για πολλούς μια σιωπηλή δοκιμασία αντοχής.
Τι θα πει να είσαι «αρκετός» χωρίς αντάλλαγμα
Ίσως το πιο ριζοσπαστικό πράγμα που μπορούμε να κάνουμε μεγαλώνοντας είναι αυτό:
να αποσυνδέσουμε την αξία μας από τη συμπεριφορά μας.
Να δεχτούμε ότι:
-
δεν είμαστε λιγότερο καλοί όταν θυμώνουμε
-
δεν είμαστε λιγότερο άξιοι όταν αποτυγχάνουμε
-
δεν είμαστε λιγότερο αγαπητοί όταν λέμε όχι
Ότι δεν χρειάζεται να είμαστε «καλοί» για να αξίζουμε.
Χρειάζεται να είμαστε αληθινοί.
Τι μπορούμε να κάνουμε αλλιώς τώρα
Όχι, δεν θα ξαναγράψουμε την παιδική μας ηλικία.
Αλλά μπορούμε να ξαναγράψουμε τον εσωτερικό κανόνα.
Φέτος, ίσως:
-
να μην πιέσουμε τον εαυτό μας να είναι χαρούμενος
-
να μην ανταμείψουμε τη σιωπή μας με ενοχές
-
να μη νιώσουμε υποχρέωση να είμαστε «εύκολοι»
Ίσως το πιο ώριμο δώρο να είναι αυτό:
να επιτρέψουμε στον εαυτό μας να είναι άνθρωπος, όχι ρόλος.
Και αν είμαστε γονείς;
Τότε έχουμε μια σπουδαία ευκαιρία.
Να πούμε στα παιδιά μας ότι ο Άγιος Βασίλης φέρνει δώρα επειδή είναι γιορτή.
Όχι επειδή ήταν καλά.
Όχι επειδή δεν θύμωσαν.
Όχι επειδή υπάκουσαν.
Να τους μάθουμε ότι η αγάπη δεν είναι συναλλαγή.
Ότι δεν χάνεται όταν δυσκολεύονται.
Ότι δεν αποσύρεται όταν κάνουν λάθος.
Ίσως έτσι, κάποια παιδιά να μεγαλώσουν χωρίς να χρειάζεται να αποδείξουν την αξία τους.
Ένα τελευταίο πράγμα
Αν μεγάλωσες πιστεύοντας ότι πρέπει να είσαι καλός για να σου φέρουν δώρο,
δεν φταις που δυσκολεύεσαι να ξεκουραστείς.
Δεν φταις που ζητάς άδεια για να υπάρξεις.
Δεν φταις που νιώθεις ενοχές όταν βάζεις τον εαυτό σου πρώτα.
Απλώς έμαθες νωρίς ότι η αγάπη έχει όρους.
Και ίσως φέτος, το πιο γενναίο πράγμα που μπορείς να κάνεις,
είναι να τους αμφισβητήσεις.
Όχι για να γίνεις λιγότερο καλός.
Αλλά για να γίνεις περισσότερο εσύ.
