To τριήμερο που ακολουθεί κλείνει με τη Καθαρά Δευτέρα. Τι πραγματικά ξέρετε για τη συγκεκριμένη ημέρα πέρα από το πέταγμα του χαρταετού και τα νόστιμα σαρακοστιανά που θα πρωταγωνιστήσουν στο τραπέζι μας και φέτος;
– Η Καθαρά Δευτέρα οδηγεί στην κάθαρση, διώχνοντας κάθε είδους απόλαυση, που υπόσχεται το καρναβάλι. Γι’ αυτό και κατά πολλούς λαογράφους είναι ο επίλογος των βακχικών εορτών της Αποκριάς.
– Είναι η πρώτη ημέρα της μεγάλης Σαρακοστής, στο τραπέζι κάθε ελληνικού σπιτιού πρωταγωνιστούν νηστίσιμα πιάτα, για αποτοξίνωση από το πλούσιο φαγοπότι της Αποκριάς.
Γιατί τρώμε λαγάνα;
Η λαγάνα είναι άζυμος άρτος, ψωμί δηλαδή χωρίς προζύμι. Η παρασκευή της είναι ακριβώς ίδια με τα “άζυμα”, τον άρτο δηλαδή που προσέφερε ο Θεός στους Ισραηλίτες για να τους βοηθήσει, κατά την έξοδο τους από την Αίγυπτο. Έτσι, ξεκινάει η νηστεία των τροφών.
Γιατί πετάμε χαρταετό;
Το πρωί της Καθαράς Δευτέρας ο ουρανός γεμίζει από πολύχρωμους χαρταετούς, που τραβούν τα βλέμματα και μας ταξιδεύουν στον ουρανό. Το έθιμο του χαρταετού την πρώτη μέρα της Σαρακοστής συμβολίζει τη θεωρία ότι το ανθρώπινο πνεύμα είναι πλασμένο για να πετά ελεύθερο στον ουρανό!
Καλά Κούλουμα! ΟΚ, αλλά τι σημαίνει;
Οι απόψεις διίστανται. Με την ονομασία Κούλουμα χαρακτηρίζεται ο υπαίθριος πανηγυρισμός της Καθαράς Δευτέρας. Η γιορτή αυτή κάποιοι υποστηρίζουν ότι έχει αθηναϊκή καταγωγή, ενώ άλλοι βυζαντινή. Στην Αθήνα, από πολλές δεκαετίες πριν τον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, τα Κούλουμα γιορτάζονταν στις πλαγιές του λόφου του Φιλοπάππου, όπου οι Αθηναίοι γιόρταζαν τρώγοντας και πίνοντας καθισμένοι στους βράχους από το μεσημέρι μέχρι τη δύση του ήλιου. Οι περισσότεροι χόρευαν με την παρέα τους υπό τους ήχους πλανόδιων μουσικών είτε δημοτικούς είτε λαϊκούς χορούς υπό τους ήχους της λατέρνας.
Η λέξη «Κούλουμα» σύμφωνα με την πρώτη εκδοχή προήλθε από τον αναγραμματισμό της λατινικής λέξης «cumulus», που σημαίνει σωρός, αφθονία ή επίλογος, υποδηλώνοντας έτσι το πολύ φαγοπότι με χορό ή το τέλος της Αποκριάς. Η δεύτερη εκδοχή θέλει τον όρο «Κούλουμα» να είναι καθαρά αθηναϊκός και να προέρχεται από τις κολώνες του ναού του Ολυμπίου Διός που τις αποκαλούσαν στη νεότερη ιστορία οι Αθηναίοι columna, χωρίς όμως αυτό και να προσδιορίζει την αρχή της γιορτής που πιθανολογείται πως ξεκινά κατά την περίοδο της Τουρκοκρατίας.
