Ως διατροφική ετικέτα ορίζεται οποιαδήποτε σήμανση ή περιγραφή, η οποία αναγράφεται πάνω στη συσκευασία ενός τροφίμου.
Η διατροφική ετικέτα περιλαμβάνει πληροφορίες χρήσιμες για τον καταναλωτή, καθώς τον
βοηθούν να κάνει την πιο κατάλληλη επιλογή για εκείνον αλλά ταυτόχρονα και την πιο υγιεινή ανάμεσα σε πληθώρα προϊόντων που είναι διαθέσιμα στην αγορά.
Όμως, πως πρέπει να διαβάζουμε σωστά μια διατροφική ετικέτα και τι είναι σημαντικό να
προσέχουμε;
– Συστατικά τροφίμων
Ένα από τα σημαντικότερα πράγματα που πρέπει να διαβάζουμε και να δίνουμε ιδιαίτερη
προσοχή σε μια διατροφική ετικέτα είναι τα συστατικά του τροφίμου. Πιο συγκεκριμένα, τα
συστατικά του τροφίμου αναγράφονται κατά φθίνουσα σειρά περιεκτικότητας ως προς το
βάρος, όπως αυτά καταγράφηκαν κατά τη στιγμή της αξιοποίησής τους στη διαδικασία
παρασκευής του τροφίμου. Για παράδειγμα, το συστατικό που αναγράφεται πρώτο
βρίσκεται σε μεγαλύτερη ποσότητα στο τρόφιμο, ενώ αυτό που αναγράφεται τελευταίο
βρίσκεται σε μικρότερη ποσότητα, αντίστοιχα. Τα τρόφιμα που χρειάζονται περισσότερο
προσοχή ως προς τα επιμέρους συστατικά είναι κυρίως τα επεξεργασμένα και τυποποιημένα προϊόντα, όπως για παράδειγμα τα δημητριακά πρωινού, οι μπάρες δημητριακών, το ψωμί, οι τορτίγιες, τα μπισκότα.
– Προσοχή στο είδος των δημητριακών
Αρχικά, όταν διαβάζουμε τον κατάλογο των συστατικών, θα πρέπει να προσέξουμε το είδος
των δημητριακών που χρησιμοποιήθηκε για την παρασκευή των συγκεκριμένων προϊόντων,
τη σειρά που βρίσκονται στον κατάλογο καθώς και το ποσοστό που περιέχεται το καθένα.
Για παράδειγμα, στο εμπόριο δεν αποτελούνται όλα τα προϊόντα ψωμιού ολικής άλεσης από
100% σιτάρι ολικής. Υπάρχουν, δηλαδή, προϊόντα τα οποία μπορεί να αποτελούνται από
100% σιτάρι ολικής άλεσης και άλλα που περιέχουν συνδυασμό σιταριών, με αποτέλεσμα να
αποτελούνται σε μικρότερο ποσοστό από σιτάρι που είναι ολικώς αλεσμένο, δηλαδή που
περιέχει τη φλούδα και το φύτρο του. Επομένως, καταλαβαίνουμε πως η ανάγνωση των
δημητριακών που περιέχει ένα προϊόν είναι σημαντική, καθώς είναι σαφώς πιο υγιεινό και
θρεπτικό να επιλέξουμε ένα προϊόν που αποτελείται 100% από σιτάρι ολικής παρά ένα που
περιέχει σιτάρι ολικής άλεσης σε ένα μικρό μόνο ποσοστό.
– Προσοχή στην περιεκτικότητα πρόσθετων σακχάρων
Επίσης, είναι σημαντικό κατά την ανάγνωση της διατροφικής ετικέτας να προσέξουμε εάν το
προϊόν περιέχει πρόσθετα σάκχαρα. Εδώ θα πρέπει να είμαστε ιδιαίτερα προσεκτικοί,
καθώς ένα προϊόν μπορεί να περιέχει φυσικά σάκχαρα, δηλαδή σάκχαρα που μπορεί να
προέρχονται από φυσικές τροφές, όπως για παράδειγμα από φρέσκα ή αποξηραμένα
φρούτα, και τα οποία δεν φαίνεται να έχουν αρνητική επίδραση στην υγεία μας. Ωστόσο, ένα προϊόν είναι πιθανό να περιέχει και ελεύθερα σάκχαρα, τα οποία συνήθως προστίθενται στο προϊόν κατά τη διαδικασία της παρασκευής του. Τα ελεύθερα σάκχαρα συστήνεται να
καταλαμβάνουν μόνο ένα 5-10% των ημερήσιων ενεργειακών αναγκών μας. Επομένως,
είναι καλό να ελέγχουμε στον κατάλογο των συστατικών για λέξεις όπως ζάχαρη, μέλι,
σιρόπι γλυκόζης, μελάσα, εκχύλισμα βύνης κριθαριού, ιμβερτοσάκχαρο κ.α., τα οποία δηλαδή υποδηλώνουν την προσθήκη ελεύθερων σακχάρων. Επιπλέον, θα πρέπει να προσέχουμε και τη σειρά στην οποία βρίσκονται τα ελεύθερα αυτά σάκχαρα στη λίστα των συστατικών, καθώς είναι διαφορετικό να βρίσκονται στην αρχή ή στο τέλος της λίστας, δηλαδή να βρίσκονται σε μεγάλη ή σε μικρή ποσότητα στο προϊόν, αντίστοιχα.
– Προσοχή στην παρουσία φοινικέλαιου
Τέλος, ένα ακόμα στοιχείο που πρέπει να ελέγχουμε στην ετικέτα, και συγκεκριμένα στη
λίστα των συστατικών, είναι η παρουσία ή όχι φοινικέλαιου. Το φοινικέλαιο, αποτελεί ένα
φυτικό έλαιο το οποίο έχει υψηλή περιεκτικότητα σε κορεσμένα λιπαρά οξέα και το οποίο
έχει φανεί πως μπορεί να επιδράσει αρνητικά την υγεία μας. Συγκεκριμένα, υπάρχουν
ενδείξεις πως η κατανάλωσή του πιθανώς αυξήσει την κακή χοληστερόλη (LDL-
χοληστερόλη) σε σχέση με την κατανάλωση άλλων φυτικών ελαίων που είναι χαμηλότερα
σε κορεσμένα λιπαρά οξέα όπως για παράδειγμα το ελαιόλαδο. Επίσης, εκτός από τις
πιθανές επιβλαβείς δράσεις του φοινικέλαιου στην υγεία μας, η παραγωγή του φαίνεται πως
έχει σημαντικά αρνητικό αντίκτυπο στο περιβάλλον. Επομένως, είναι προτιμότερο το
προϊόν που θα επιλέξετε να μην περιέχει φοινικέλαιο.
– Αλλεργιογόνες ουσίες
Στη λίστα των συστατικών, επίσης, περιλαμβάνονται υποχρεωτικά και τα συστατικά εκείνα
τα οποία προκαλούν αλλεργικές αντιδράσεις σε ορισμένα άτομα.
Πιο συγκεκριμένα, οι ουσίες που προκαλούν αλλεργικές αντιδράσεις είναι κυρίως οι εξής
παρακάτω: Δημητριακά που περιέχουν γλουτένη, όπως για παράδειγμα το σιτάρι, η σίκαλη,
το κριθάρι, η βρώμη ή υβριδικές ποικιλίες τους, καθώς και τα προϊόντα με βάση τα
δημητριακά αυτά, Γάλα και προϊόντα με βάση το γάλα (συμπεριλαμβανομένης της λακτόζης),
Αυγά και προϊόντα με βάση τα αυγά, Ψάρια και προϊόντα με βάση τα ψάρια, Μαλάκια και
προϊόντα με βάση τα μαλάκια, Σόγια και προϊόντα με βάση τη σόγια, Ξηροί καρποί με
κέλυφος, όπως για παράδειγμα τα αμύγδαλα, τα φουντούκια, τα καρύδια, τα κάσιους, καρύδια Βραζιλίας, φυστίκια κ.α, Σπόροι όπως το σουσάμι και προϊόντα με βάση το σουσάμι.
– Χρόνος ζωής προϊόντος
Στην ετικέτα των προϊόντων είναι υποχρεωτικό να αναγράφεται η ημερομηνία ελάχιστης διατηρησιμότητας ή η τελική ημερομηνία ανάλωσης. Στα προϊόντα που προμηθευόμαστε από τα ράφια του σούπερ-μάρκετ, δηλαδή τα προϊόντα που βρίσκονται εκτός ψυγείου όπως τα όσπρια, τα μακαρόνια κ.α., αναγράφεται συνήθως η φράση «ανάλωση κατά προτίμηση πριν από» κάποια ημερομηνία. Στην περίπτωση αυτή, η αναγραφόμενη ημερομηνία αφορά την ημερομηνία ελάχιστης διατηρησιμότητας του τροφίμου και υποδηλώνει την ημερομηνία μέχρι την οποία το προϊόν διατηρεί τις χαρακτηριστικές του ιδιότητες όπως η γεύση, το χρώμα, η οσμή ή τα θρεπτικά του συστατικά (π.χ. βιταμίνες), με την προϋπόθεση ότι βρίσκεται στις κατάλληλες συνθήκες αποθήκευσης.
