Συνήθως ο Αύγουστος είναι για τους περισσότερους μήνας διακοπών. Πώς όμως φτάσαμε ως εδώ; Έκαναν πάντα οι άνθρωποι καλοκαιρινές διακοπές;
Οι εξοχικές κατοικίες αναφέρονται ήδη από τη μινωική εποχή. Κατά την αρχαιότητα οι Ρωμαίοι διαχώριζαν τις αστικές από τις εξοχικές κατοικίες και υπάρχει η αναφορά του Βοκάκιου στο στο «Δεκαήμερο» πως κάποιοι άνθρωποι κατάφεραν να σωθούν την εποχή της πανούκλας τον 14ο αι., καταφεύγοντας σε εξοχικές κατοικίες.
Οι θρησκείες αποτελούσαν λόγο ταξιδιών…
Έως τον ύστερο Μεσαίωνα, γίνονταν μετακινήσεις και ταξίδια για θρησκευτικούς λόγους. Ο Χριστιανισμός, όπως και ο Βουδισμός και το Ισλάμ παρακινούσαν τους πιστούς για προσκυνηματικά ταξίδια σε άλλους τόπους.
Πώς ταξίδευαν
Οι οικονομικά ασθενείς συνήθιζαν να ταξιδεύουν με τα πόδια. Στη διαδρομή μάλιστα έκαναν αγροτικές εργασίες μέχρι να καταφέρουν κάποια στιγμή να φτάσουν στον ιερό προορισμό τους. Λέγεται ότι επιστρέφοντας συνήθιζαν να πουλάνε κάτι “ιερό” από τον τόπο που επισκέφθηκαν σε ανθρώπους ανώτερων τάξεων… και κάπως έτσι εξασφάλιζαν το ταξίδι της επιστροφής τους.
Ταξίδια για εκπαιδευτικούς λόγους
Φτάνουμε στον 17 ο αιώνα όπου η χρυσή νεολαία από τη Βρετανία ταξίδευε με σκοπό τη μάθηση και τη διεύρυνση του πνευματικού της ορίζοντα. Ταξιδεύουν στην Ευρώπη κάνοντας το γνωστό “The Grand Tour” ακολουθούμενοι από μέλη του υπηρετικού προσωπικού της οικογένειάς τους. Την ίδια τακτική ακολουθούν και προνομιούχοι νέοι από τη Γερμανία, τη Γαλλία, τη Δανία, τις Κάτω Χώρες κ.α. Το ταξίδι τους μπορούσε να διαρκέσει ακόμα και χρόνια και έρχονταν σε επαφή με τον δυτικό πολιτισμό και τις ρίζες του, επιστρέφοντας με πολλές νέες γνώσεις και ιδέες.
Διακοπές: ένας νέος, μαγικός όρος!
Μέχρι τα μέσα του 19ου αιώνα ο όρος «διακοπές» αναφερόταν στην παύση των δικαστικών διαδικασιών και των πανεπιστημίων. Τις διακοπές όπως τις ξέρουμε σήμερα τις οφείλουμε στη Βιομηχανική Επανάσταση. Τότε η ανάγκη για ελεύθερο χρόνο ήρθε δυναμικά στο προσκήνιο. Οι πρώτοι που έκαναν διακοπές ήταν οι ιδιοκτήτες εργοστασίων και οι έμποροι.
Ο μαζικός τουρισμός και ο ευφυής Τόμας Κουκ
Η ανάπτυξη των σιδηροδρόμων σηματοδοτεί την έναρξη του μαζικού τουρισμού. Ο Τόμας Κουκ βλέποντας τις προοπτικές που ανοίγονταν, χωρίς να χάσει χρόνο, συνάπτει συμφωνία με την εταιρία σιδηροδρόμων Midland Counties και αρχίζει να αγοράζει μεγάλο αριθμό εισιτηρίων σε χαμηλότερη τιμή από αυτήν που μπορούσε να βρει κάποιος ο οποίος επιθυμούσε να ταξιδέψει μόνος του. Η πρώτη φορά που εφαρμόστηκε αυτή η πρακτική ήταν στις 5 Ιουλίου του 1841 για τη μεταφορά μιας ομάδας υποστηρικτών του κινήματος των αντιαλκοολιστών στο Λάφμπορο. Αργότερα στο παιχνίδι μπήκαν οι μονοήμερες εκδρομές και τα ολιγοήμερα ταξίδια… και οι “διακοπές των φτωχών” ήταν πια γεγονός. Η ίδρυση από τον Thomas Cook του πρώτου ταξιδιωτικού πρακτορείου, που αναλάμβανε να πουλήσει πακέτα διακοπών, περιλαμβανομένων μετακινήσεων αλλά και κουπονιών διαμονής αποτελεί τη βάση του τουρισμού όπως τον ξέρουμε σήμερα.
Η πρώτη οργανωμένη εκδρομή
Η πρώτη μεγάλη οργανωμένη «εκδρομή» πραγματοποιήθηκε το 1851 με αφορμή τη Μεγάλη Διεθνή Βιομηχανική Εκθεση στο Λονδίνο και τέσσερα χρόνια αργότερα, το 1855, ο Τόμας Κουκ, διοργάνωσε την πρώτη μαζική εκδρομή στο εξωτερικό με αφορμή τη Διεθνή Έκθεση στο Παρίσι. Τον επόμενο χρόνο θα ξεκινήσει «Ο Γύρος της Ευρώπης».
Τα μπάνια του λαού
«Δεν θα χαλάσουμε τα μπάνια του λαού». Την ιστορική φράση είχε πει ο Ανδρέας Παπανδρέου τη δεκαετία του ’80 όταν είχε ερωτηθεί για την πιθανότητα πρόωρων εκλογών μέσα στο καλοκαίρι.
Ήξερες ότι…
– Οι σημερινοί τουρίστες κάνουν ταξίδια και εκδρομές που βασίζονται στο Grand Tour και επισκέπτονται τα μέρη που αυτό υπεδείκνυε ως άξια προσοχής!
– Οι αρχαίοι Έλληνες έβρισκαν αφορμές να κάνουν εκδρομές με προορισμούς υπαίθρια θέατρα, μαντεία και ιερατεία, θερινούς αγώνες κ.α.
– Η πρώτη επίσημη θερινή κατασκήνωση για παιδιά ιδρύθηκε στην Ζυρίχη στα μέσα του 19ου αιώνα από έναν επίσκοπο. Στη συνέχεια υποστηρίχθηκε από τον θεσμό του προσκοπισμού.
– Μέχρι τον Β’ παγκόσμιο πόλεμο οι διακοπές ήταν προνόμιο των εύπορων. Η Γαλήνη Μουτάφη, καθηγήτρια και συγγραφέας του βιβλίου «Έρευνες για τον τουρισμό στην Ελλάδα και την Κύπρο» αναφέρει χαρακτηριστικά: «Μέχρι τότε διακοπές έκαναν μόνο μέλη της ελίτ, κυρίως άνδρες, διότι ο τουρισμός προϋπέθετε χρήματα, πολιτισμικό κεφάλαιο και γνώσεις. Σημαντικοί παράγοντες που ώθησαν τον παραθερισμό ήταν η ανάπτυξη των μέσων μαζικής μεταφοράς, η αύξηση της κινητικότητας των ανθρώπων, η αύξηση του εισοδήματος, η μείωση της εργάσιμης εβδομάδας, τα εργασιακά δικαιώματα (σύνταξη) κ.ά. Με φορείς πρώτα τη μεσαία τάξη και στη συνέχεια τα κατώτερα στρώματα, με τη συμμετοχή γυναικών, οι οποίες άρχισαν ”καθυστερημένα” να ταξιδεύουν, ο τουρισμός μετά τον πόλεμο αποκτά νέο περιεχόμενο».
– Μετά τη δεκαετία του ’50 στην Ελλάδα ο τουρισμός έχει σημειώνει μεγάλη άνοδο και αρχίζει η αξιοποίηση των νησιών μας.
