Τα τελευταία χρόνια όλοι λίγο πολύ, έχουμε ακούσει τη λέξη gentrification – εξευγενισμός.
Μία ευρεία συζήτηση έχει ανοίξει σχετικά με τον εξευγενισμό στις αστικές γειτονιές, πώς γίνεται, πώς επηρεάζει την αγορά και την οικονομία μιας περιοχής αλλά και τους κατοίκους της.
Τι είναι όμως το gentrification;
Εξευγενισμός είναι η αλλαγή στα κοινωνικοοικονομικά και εθνογραφικά χαρακτηριστικά μιας υποβαθμισμένης γειτονιάς. Πολλοί παράγοντες συμβάλλουν στον εξευγενισμό. Ένας είναι η απότομη εισροή κεφαλαίου ή η αύξηση των θέσεων εργασίας σε μια πόλη που έχει ως αποτέλεσμα την απότομη αύξηση του πληθυσμού. Η αναδιαμορφωμένη αγορά στέγασης είναι συχνά ένα από τα πρώτα σημάδια του εξευγενισμού σε κάποια γειτονιά, καθώς άνθρωποι με μεσαία ή μεγάλα εισοδήματα εισρέουν κατά μεγάλους αριθμούς στην πόλη. Ωστόσο, η αιτία για την αναβάθμιση δεν είναι πάντα οργανική. Συγκεκριμένες τακτικές που προσφέρουν κίνητρα σε οικογένειες με μεσο-ανώτερα και υψηλά εισοδήματα να μετακομίσουν σε όχι πολύ ασφαλείς περιοχές, συχνά σε πόλεις, μπορούν να προκαλέσουν αναβάθμιση.
Στον δημόσιο διάλογο το gentrification παρουσιάζεται ως κάτι αρνητικό.
Ποια είναι όμως τα αρνητικά του σημεία;
- Αυξημένο Κόστος Ζωής. Καθώς ο εξευγενισμός συχνά οδηγεί σε υψηλότερο κόστος διαβίωσης, τόσο τα πολυτελή κτίρια όσο και τα μοντέρνα καταστήματα έχουν ως αποτέλεσμα ακριβότερη στέγαση και διατροφή. Ακόμα κι αν οι αρχικοί κάτοικοι μιας περιοχής μπορούν να καλύψουν τα έξοδα στέγασής τους, το συνολικό κόστος διαβίωσης μπορεί να αυξηθεί τόσο πολύ που να μην μπορούν να παραμείνουν εκεί.
- Απομάκρυνση Μόνιμων Κατοίκων. Με το κόστος ζωής να ανεβαίνει, ενώ κατά κύριο λόγο τα εισοδήματα να παραμένουν όπως και πριν χαμηλά, οι μόνιμοι κάτοικοι αναγκάζονται να αφήσουν τη γειτονιά τους.
- Η Στέγαση δεν είναι προσιτή. Σε ορισμένες περιπτώσεις, μπορεί να κατεδαφιστούν πιο παλιές πολυκατοικίες που όμως είχαν προσιτές τιμές για να δώσουν χώρο σε νέες που όπως είναι λογικό θα είναι ακριβότερες. Ακόμα κι αν μια πολυκατοικία με προσιτές τιμές δεν κατεδαφιστεί, λόγω της αίγλης που αποκτάει η περιοχή, μπορεί τα ενοίκια να αυξηθούν σε τέτοιο βαθμό όπου οι παλιοί της κάτοικοι με χαμηλά εισοδήματα δεν μπορούν να ανταπεξέλθουν.
Γενικότερα, ο όρος gentrification-εξευγενισμός, μπορεί να φέρει μία αρνητική χροιά και συχνά αντιμετωπίζεται ως μία αρνητική συνθήκη. Όπως όλα όμως, ο εξευγενισμός έχει πέρα από αρνητικές και θετικές συνέπειες.
Ποια είναι τα θετικά του σημεία;
- Η γειτονιά ξαναζωντανεύει. Η γειτονιά αλλάζει με τρόπο που βελτιώνει την ποιότητα ζωής των κατοίκων της. Νέα καταστήματα, γειτονιές που προηγουμένως μπορεί είχαν κενά καταστήματα, γεμίζουν με καφετέριες, καταστήματα ρούχων ή άλλα μαγαζιά και επιχειρήσεις. Αυτές οι νέες επιχειρήσεις μπορούν να αναζωογονήσουν μια γειτονιά και να προσφέρουν νέα ζωή και πόρους σε μια περιοχή που υφίσταται πτώση ή είναι φτωχή.
- Μείωση εγκληματικότητας. Μια γειτονιά με χαμηλά ποσοστά εγκληματικότητας παρέχει στους κατοίκους της μια αίσθηση ασφάλειας και ηρεμίας. Μερικές μελέτες λοιπόν, δείχνουν ότι η αναβάθμιση μπορεί να μειώσει τα ποσοστά εγκληματικότητας και να βελτιώσει τη δημόσια ασφάλεια. Για παράδειγμα, μια μελέτη από το MIT που δημοσιεύτηκε το 2017 δείχνει ότι μετά την αναβάθμιση των ενοικιαζόμενων κατοικιών στο Cambridge της Μασαχουσέτης τα ποσοστά εγκληματικότητας μειώθηκαν κατά 16%. Η μείωση της εγκληματικότητας μπορεί να οφείλεται σε πολλούς παράγοντες, όπως οι άνθρωποι και οι επιχειρήσεις που αποφασίζουν να επενδύσουν στην κοινότητα και τη δημόσια ασφάλεια.
- Περισσότερες επιλογές για διασκέδαση. Με τα νέα μαγαζιά να ανοίγουν στη γειτονιά όπως εστιατόρια και καφετέριες, αυξάνονται και οι επιλογές για διασκέδαση. Οι ντόπιοι δηλαδή μπορεί να έχουν νέες επιλογές για ψώνια, ψυχαγωγία και σημεία συνάντησης. Επιπλέον, η γειτονιά με τον δικό της χαρακτήρα μπορεί να επηρεάσει τα εστιατόρια και τα καταστήματα, κάτι που μπορεί να συμβάλει στην ποικιλομορφία τους.
Τελικά ο εξευγενισμός είναι καλό ή κακό πράγμα;
Ο εξευγενισμός δεν είναι απαραίτητα θετικός αλλά ούτε και αρνητικός. Οι συνέπειες που μπορεί να έχει μπορεί να είναι εξίσου θετικές όσο και αρνητικές. Το ιδανικό είναι οι γειτονιές να αναβαθμίζονται και να συμβαδίζουν με την εποχή αλλά πάντα λαμβάνοντας υπόψη τους κατοίκους, την ιστορία και τον χαρακτήρα τους.
