Έχετε ακούσει ποτέ τον όρο “αφαντασία”; Είναι η αδυναμία να δημιουργήσουμε εικόνες με το μυαλό μας…
Πρόκειται για μία νευρολογική πάθηση κατά την οποία το άτομο δεν μπορεί να φανταστεί/οπτικοποιήσει πράγματα.
Τα επιστημονικά στοιχεία
Οι μηχανισμοί πίσω από την αφαντασία δεν έχουν ακόμα ανακαλυφθεί πλήρως. Κάποιος με αφαντασία, όταν προσπαθήσει να φανταστεί κάτι, «βλέπει» ένα σκοτεινό κενό. Η νεροεπιστήμονας Tara Swart εξηγεί ότι πρόκειται για μια περίπλοκη κατάσταση και η επίδρασή της στους ανθρώπους ποικίλλει.
Η επιστήμονας επισημαίνει ότι η αφαντασία μπορεί να εμφανιστεί και ως μια ανικανότητα να αναγνωρίσουμε πρόσωπα, να διαμορφώσουμε οπτικές αναμνήσεις και να φανταστούμε κάτι που δεν έχουμε ξαναδεί στο παρελθόν. Πάντως η αφαντασία δεν επηρεάζει τη νοημοσύνη.
Μία εξήγηση για την εμφάνισή της είναι ότι ενδέχεται να έχει σχέση με τη γέννηση και την εγκεφαλική ανάπτυξη.
Αν και οι περισσότεροι άνθρωποι γεννιούνται με αφαντασία, υπάρχουν αναφορές που δείχνουν ότι μπορεί να είναι και επίκτητη, είτε μετά από χειρουργική επέμβαση, τραυματισμό είτε ως αποτέλεσμα ψυχικής διαταραχής όπως κατάθλιψη, άγχος ή διαταραχή μετατραυματικού στρες.
Ο πρώτος καταγεγραμμένος ασθενής
Ο πρώτος ασθενής με αφαντασία ήταν ένας 65χρονος συνταξιούχος που επισκέφθηκε το 2005 τον νευρολόγο Άνταμ Ζέμαν του Πανεπιστημίου του Έξετερ στη Βρετανία. Ο γιατρός τότε είχε χαρακτηριστικά αναφέρει στην προσπάθειά του να περιγράψει το πρόβλημα που αντιμετώπιζε ότι η φαντασία του είχε ξαφνικά «τυφλωθεί».
Ο Δρ Ζέμαν δεν είχε συγκεκριμένη απάντηση να δώσει, όμως το περιστατικό προκάλεσε την περιέργειά του και γι’ αυτό χρησιμοποιήθηκε η τεχνολογία της μαγνητικής τομογραφίας, με σκοπό να αποτυπωθούν πιθανές ανωμαλίες στην εγκεφαλική του δραστηριότητα.
Στο μικροσκόπιο…
Ο ΜΧ, όπως ήταν τα αρχικά του ασθενούς, είχε καλές επιδόσεις σε τεστ μνήμης και άλλων γνωσιακών ικανοτήτων. Όταν του ζητήθηκε να κατονομάσει διάσημα πρόσωπα που εμφανίζονταν σε φωτογραφίες, συγκεκριμένες περιοχές ενεργοποιούνταν στον εγκέφαλό του, οι ίδιες περιοχές που δραστηριοποιούνται και σε άλλους ανθρώπους όταν κοιτάζουν πρόσωπα. Δεν συνέβη όμως το ίδιο όταν ο ασθενής έπρεπε να διαβάσει διάσημα ονόματα και να φανταστεί τα πρόσωπά τους.
Ο MX ωστόσο μπορούσε να απαντήσει σε ερωτήσεις που απαιτούσαν οπτική φαντασία, κάτι που σημαίνει ότι ο εγκέφαλός του είχε βρει κάποιον άλλο τρόπο για να επιλύει οπτικά προβλήματα.
Ο Δρ Ζέμαν παρουσίασε την περίπτωση το 2010 στην επιθεώρηση Neuropsychologia. Η μελέτη έγινε το αντικείμενο άρθρου στο περιοδικό Discover και αρκετοί αναγνώστες επικοινώνησαν με τον αρθρογράφο Καρλ Ζίμερ για να αναφέρουν ότι είχαν κι εκείνοι το ίδιο πρόβλημα.
