Η κλιματική αλλαγή δεν απειλεί μόνο το περιβάλλον· διαμορφώνει και την ψυχική μας ισορροπία. Οι όροι “eco-anxiety” και “climate anxiety” εμφανίζονται πλέον σταθερά στη διεθνή βιβλιογραφία, καθώς οι ερευνητές καταγράφουν τις επιπτώσεις του περιβαλλοντικού φόβου στην καθημερινή ζωή, στις αποφάσεις και —όλο και πιο συχνά— στη δυναμική των σχέσεων.
Τι δείχνουν οι πιο πρόσφατες έρευνες
Μία από τις νεότερες μελέτες, που δημοσιεύτηκε στο BMC Psychology, εξέτασε πώς η εμπειρία ακραίων καιρικών φαινομένων επηρεάζει τα επίπεδα περιβαλλοντικού άγχους. Τα δεδομένα έδειξαν ότι όσοι συμμετέχοντες είχαν ζήσει γεγονότα όπως πλημμύρες ή παρατεταμένους καύσωνες εμφάνιζαν σημαντικά υψηλότερα επίπεδα eco-anxiety, ανεξάρτητα από ηλικία ή κοινωνικοοικονομικό υπόβαθρο.
Μια έρευνα από το Πανεπιστήμιο του Λουξεμβούργου ανέλυσε τη σχέση του περιβαλλοντικού άγχους με δύο διαστάσεις της ευτυχίας: τη συναισθηματική (affective happiness) και την ικανοποίηση από τη ζωή (life satisfaction). Τα αποτελέσματα ήταν ενδιαφέροντα:
– Το eco-anxiety συνδέεται θετικά με τις έντονες συναισθηματικές αντιδράσεις στην καθημερινότητα.
– Δεν φαίνεται όμως να μειώνει τη συνολική ικανοποίηση από τη ζωή.
Ακόμη πιο ενδιαφέρον: η εγγύτητα σε ακραία καιρικά φαινόμενα δεν άλλαζε αυτή τη σχέση. Το άγχος για το περιβάλλον εμφανίστηκε ως διαρκής ψυχική κατάσταση, όχι ως στιγμιαία αντίδραση σε ένα περιστατικό, κυρίως στους νέους. Ένα άρθρο που δημοσιεύτηκε πρόσφατα στο Frontiers in Psychiatry ανέδειξε ότι το περιβαλλοντικό άγχος είναι ευρέως διαδεδομένο σε εφήβους και νέους ενήλικες, με πολλούς να το βιώνουν ως χρόνιο, επηρεάζοντας τον ύπνο και την αίσθηση ασφάλειας για το μέλλον.
Πώς εισχωρεί στις σχέσεις
Το eco-anxiety δεν εμφανίζεται μεμονωμένα· «αντηχεί» μέσα στη σχέση, επηρεάζοντας την οικειότητα, τη σύνδεση και τις κοινές αποφάσεις.
1. Συναισθηματική φόρτιση που μεταφέρεται
Όταν ένας ή και οι δύο σύντροφοι βιώνουν έντονη ανησυχία για το μέλλον του πλανήτη, η συναισθηματική ένταση συχνά διαχέεται σε καθημερινές συζητήσεις: από τις αποφάσεις για οικονομικά θέματα έως το αν αξίζει να κάνουν οικογένεια. Η ψυχική κόπωση αυξάνεται και το ζευγάρι μπορεί να δυσκολεύεται να κρατήσει «προσωπικό χώρο».
2. Ανάγκη για δράση vs. αίσθηση αδυναμίας
Πολλοί διοχετεύουν το άγχος σε δράση (π.χ. αλλαγές στον τρόπο ζωής, περιβαλλοντικές δράσεις). Άλλοι όμως «παγώνουν» ψυχολογικά και νιώθουν ότι τίποτα δεν έχει νόημα.
Αυτή η διάσταση μέσα στο ζευγάρι μπορεί να γίνει είτε πηγή τριβής είτε μοχλός σύγκλισης. Τα στοιχεία δείχνουν ότι οι γυναίκες συχνά αναλαμβάνουν μεγαλύτερο συναισθηματικό και οργανωτικό φορτίο.
3. Νέα αρχιτεκτονική του κοινού μέλλοντος
Το άγχος για το περιβάλλον μπορεί να επηρεάσει αποφάσεις όπως: αν θα αποκτήσουν παιδιά, σε ποιο μέρος θα ζουν, ποιον τρόπο ζωής θα ακολουθήσουν. Σε πολλά ζευγάρια, αυτό οδηγεί σε επαναδιαπραγμάτευση αξιών και προτεραιοτήτων.
4. Στρατηγικές αντιμετώπισης και σχέση
Όπως δείχνουν οι μελέτες, όσοι βιώνουν eco-anxiety στρέφονται συχνά σε δημιουργικές διόδους και στο journaling ως καθημερινή εκτόνωση. Για μια σχέση, αυτό σημαίνει ότι η αλληλοκατανόηση, η οριοθέτηση και η ενεργητική ακρόαση είναι κρίσιμα εργαλεία για να μη μετατραπεί το άγχος σε απομάκρυνση.
Πώς σχεδιάζουμε το μέλλον της σχέσης μας;
Το Echo Anxiety μπορεί να λειτουργήσει ως γέφυρα ή ως βάρος, ανάλογα με το πώς το διαχειρίζεται το ζευγάρι.
Ζευγάρια που μοιράζονται τις ίδιες ανησυχίες συχνά χτίζουν μια κοινή «αποστολή»: μικρές καθημερινές αλλαγές, κοινό οικολογικό αποτύπωμα, κοινούς στόχους για το μέλλον.
Όσα διαφέρουν σε επίπεδο φόβου ή προτεραιοτήτων μπορεί να βιώσουν συγκρούσεις — αλλά οι ειδικοί τονίζουν ότι αυτό μπορεί επίσης να ανοίξει τον δρόμο για βαθύτερη επικοινωνία και αναθεώρηση του πώς συνδεόμαστε.
Η κλιματική κρίση δεν είναι μόνο κοινωνικό ή πολιτικό ζήτημα· είναι ζήτημα σχέσεων. Οι πιο πρόσφατες έρευνες δείχνουν ότι το περιβαλλοντικό άγχος επηρεάζει όχι μόνο το άτομο αλλά και τις σχέσεις, διαμορφώνοντας τον τρόπο με τον οποίο αγαπάμε, δεσμευόμαστε και σχεδιάζουμε το κοινό μας αύριο.
