Και γιατί αυτό λέει περισσότερα για εμάς παρά για τους άλλους.
Ξεκινάει πάντα αθώα. Βγαίνεις με κάποιον, όλα καλά, υπάρχει χημεία, γέλιο, φλερτ, ενδιαφέρον. Και ξαφνικά… κάτι γίνεται. Μπορεί να μιλήσει με «μωρουδίστικη» φωνή. Να πει «expresso». Να βγάλει από την τσάντα ένα παγούρι με glitter. Και τότε, χωρίς καμία λογική εξήγηση, το μυαλό σου κάνει ένα απλό «κλικ»: ick.
Αυτό το στιγμιαίο, σχεδόν σωματικό ξενέρωμα έχει γίνει viral φαινόμενο στα social — και πλέον έχει αποκτήσει επιστημονική βάση. Το “ick”, που πρωτοακούστηκε στη σειρά Ally McBeal και επανήλθε δυναμικά με τη Gen Z, δεν είναι απλώς μια εφηβική υπεραντίδραση. Είναι ένα σύμπτωμα που έχει τις ρίζες του στην εξελικτική ψυχολογία και στην προσωπικότητα του ίδιου του ατόμου που το νιώθει.
Τι λέει η επιστήμη
Μια πρόσφατη έρευνα από το Azusa Pacific University (σε δείγμα 125 ατόμων ηλικίας 24–72) δείχνει ότι το ick δεν είναι τόσο αθώο όσο νομίζαμε. Όσοι έχουν υψηλά στάνταρ σε σχέση με την τελειομανία, την ευαισθησία στην αηδία και τα ναρκισσιστικά στοιχεία, τείνουν να «ickάρουν» πολύ πιο εύκολα.
Και δεν είναι όλοι ίδιοι:
- Οι γυναίκες νιώθουν ick πιο συχνά — ιδίως όταν πρόκειται για σεξιστικά σχόλια, εκνευριστικούς τρόπους ομιλίας ή έλλειψη ενσυναίσθησης.
- Οι άντρες ενοχλούνται περισσότερο από επίδειξη, μάταιη συμπεριφορά ή υπερβολικά trendy look.
Η αντίδραση είναι σωματική, ενστικτώδης. Δεν περνάει από λογική επεξεργασία. Είναι αυτό το στιγμιαίο τράβηγμα προς τα πίσω που λέει: «Όχι. Όχι αυτό.»
Εξελικτικό ick: Όταν το μυαλό μας προστατεύει το DNA μας
Σύμφωνα με τους ψυχολόγους, το ick έχει εξελικτική βάση. Στις πρώτες κοινωνίες, οι άνθρωποι έπρεπε να αξιολογήσουν γρήγορα αν κάποιος είναι κατάλληλος για σύντροφος — όχι μόνο σε επίπεδο γούστου, αλλά σε επίπεδο επιβίωσης. Η κακή υγιεινή, η έλλειψη προσαρμοστικότητας, ο εγωκεντρισμός ή η ανοησία μπορούσαν να είναι επικίνδυνα. Και το σώμα ανέπτυξε μια πολύτιμη άμυνα: το ick.
Σήμερα δεν χρειάζεται να παλέψουμε με λύκους ή να καλλιεργούμε πατάτες για να φάμε. Αλλά το μυαλό μας εξακολουθεί να εντοπίζει υποψήφιους κινδύνους, απλώς με πιο σύγχρονους δείκτες:
- Το να λέει κάποιος «εγώ έτσι είμαι, δεν αλλάζω» από το πρώτο ραντεβού.
- Το να μασουλάει με ανοιχτό στόμα.
- Το να αναφέρει συνέχεια και να κάνει συγκρίσεις με πρώην σχέση.
- Το να διακόπτει συνέχεια τον άλλον.
Όλα αυτά, ακόμα κι αν δεν είναι αντικειμενικά «λάθη», λειτουργούν ως καμπανάκια ότι κάτι δεν πάει καλά — τουλάχιστον για εμάς.
Το ick ως προβολή: Μήπως τελικά είμαστε εμείς το πρόβλημα;
Αν και η επιστήμη μάς δικαιώνει κάπως, υπάρχει και η άλλη πλευρά: το ick ίσως λέει περισσότερα για εμάς παρά για το άτομο που το προκαλεί. Αν κάποιος απορρίπτει τους πάντες επειδή φοράνε Crocs, έχουν περίεργη γέλη στα μαλλιά ή λένε συχνά «τέλεια!», μήπως το πρόβλημα είναι αλλού;
- Μήπως υπάρχει φόβος οικειότητας;
- Μήπως το ick ενεργοποιείται ως μηχανισμός sabotage;
- Μήπως αναζητούμε έναν φανταστικό «τέλειο άνθρωπο» που απλώς δεν υπάρχει;
Ένας ψυχολόγος το είπε πολύ απλά: «Κάθε φορά που νιώθεις ick, κάνε την ερώτηση: θα με ενοχλούσε αυτό αν ήμουν ήδη ερωτευμένος/η;» Αν η απάντηση είναι όχι, τότε ίσως το ick είναι απλώς άμυνα.
Το cultural ick: Τα social media έχουν λόγο
Το TikTok και το Instagram έχουν αποθεώσει το ick. Υπάρχουν βίντεο με λίστες icks που αγγίζουν το όριο της γελοιότητας: «όταν κάποιος κυνηγάει μπαλόνι στον αέρα», «όταν περπατάει με flip flops και κάνει θόρυβο», «όταν το καλαμάκι του λυγίζει».
Αυτή η υπερανάδειξη του ick όμως καλλιεργεί μια κουλτούρα τοξικής τελειότητας. Ξαφνικά, το να είσαι απλώς… άνθρωπος γίνεται red flag. Και κάθε διαφορετικότητα, αδυναμία ή αμηχανία καταγράφεται ως λόγος απόρριψης.
Να το ακούς ή να το αγνοείς;
Η απάντηση είναι: εξαρτάται. Αν το ick προκύπτει από κάτι που παραβιάζει τα όριά σου, τα πιστεύω σου ή τη στοιχειώδη ευγένεια, τότε ναι — είναι σημάδι ότι πρέπει να απομακρυνθείς.
Αν όμως πρόκειται για λεπτομέρειες τύπου «είπε τρεις φορές τη λέξη “chill”», τότε ίσως χρειάζεται ένα εσωτερικό ξεκαθάρισμα προτεραιοτήτων. Δεν θα ερωτευτούμε κάποιον επειδή είναι τέλειος. Αλλά επειδή είναι αυθεντικός, ευγενής, αστείος, διαθέσιμος και πάνω απ’ όλα: άνθρωπος.
Τελικά;
Το ick δεν είναι κακό. Είναι εργαλείο. Μπορεί να μας προστατεύσει, μπορεί και να μας απομονώσει. Το θέμα είναι πότε είναι σημάδι και πότε είναι εμπόδιο.
Σε κάθε περίπτωση, δεν χρειάζεται να αγνοούμε το ένστικτό μας — αλλά καλό είναι να του ρίχνουμε κι ένα φως πριν το ακολουθήσουμε τυφλά.
Ή, όπως είπε και ο σοφός TikToker: «Ένα ick τη μέρα, το ραντεβού το κάνει πέρα. Αλλά δώσε του και μια δεύτερη ματιά, γιατί μπορεί απλώς να ήταν… άνθρωπος.»
