Η ανάπτυξη του εγκεφάλου ανδρών και γυναικών επηρεάζεται κυρίως από τη βιολογία ή από την κοινωνία;
Μετά την κατάρριψη πολλών μύθων σχετικά με τον ανδρικό και γυναικείο εγκέφαλο, τα ερευνητικά ενδιαφέροντα της νευροεπιστήμονα Gina Rippon περιλαμβάνουν τα “κενά” των φύλων στην επιστήμη. Ειδικότερα, η Τζίνα Ρίπον ανακάλυψε ότι δεν υπήρχε επαρκής έρευνα πίσω από την καθιερωμένη πεποίθηση ότι ο ανδρικός και ο γυναικείος εγκέφαλος είναι βιολογικά διαφορετικοί.
Το Tales of the Synapse, μια σειρά podcast με έμφαση στην επιστήμη του εγκεφάλου, η παραγωγή του οποίου γίνεται σε συνεργασία με το Nature Neuroscience, παρουσιάζει επιστήμονες από όλο τον κόσμο που μιλούν για τα ταξίδια της καριέρας τους, τις συνεργασίες και τον κοινωνικό αντίκτυπο της έρευνάς τους.
Στο τέταρτο επεισόδιο της σειράς podcast Tales from the Synapse, η Ρίπον διερευνά τον ρόλο της κοινωνικής προετοιμασίας για να εξηγήσει γιατί αγόρια και κορίτσια μπορεί να ανταποκρίνονται διαφορετικά σε ροζ και μπλε αντικείμενα, γιατί τα κορίτσια εννέα ετών αποφεύγουν τα παιχνίδια που απευθύνονται σε παιδιά που «εργάζονται πολύ, πολύ σκληρά» κ.α. Η Ρίπον ενδιαφέρεται επίσης για το γιατί οι γυναίκες εξακολουθούν να υποεκπροσωπούνται στην επιστήμη ακόμη και σε χώρες που ισχυρίζονται ότι είναι ίσες ως προς το φύλο.
Και αν δεν υπάρχουν στοιχεία που να αποδεικνύουν ότι υπάρχει ανδρικός εγκέφαλος ή γυναικείος εγκέφαλος, από πού προέρχονται αυτές οι διαφορές;
Μελετώντας νέα ευρήματα σχετικά με το πώς λειτουργεί ο εγκέφαλος και πώς αλληλεπιδρά με τον έξω κόσμο, εστίασε στις επιρροές που μπορεί να οδήγησαν στις διαφορές που βλέπουμε στο χάσμα μεταξύ των δύο φύλων. Το βιβλίο της ονομάστηκε The Gendered Brain, γιατί ήταν στην πραγματικότητα το αποτέλεσμα της ιδέας ότι εάν υπάρχουν έμφυλες επιρροές στον έξω κόσμο, τότε αυτές θα έχουν διαφορετικά αποτελέσματα στον αναπτυσσόμενο εγκέφαλο.
Και είναι αυτές οι έμφυλες επιρροές στις οποίες πρέπει να δώσουμε μεγάλη προσοχή στην προσπάθεια να κατανοήσουμε τις διαφορές μεταξύ των φύλων, αντί να υποθέσουμε ότι αυτές οι διαφορές προέρχονται από κάποια ουσιαστική (βιολογική) διαφορά μεταξύ ανδρών και γυναικών.
Τα μικροσκοπικά κοινωνικά σφουγγάρια
Ένας από τους τομείς με τους οποίους ασχολήθηκε η επιστήμονας ήταν η ανάπτυξη της έμφυλης συμπεριφοράς σε πολύ μικρά παιδιά. Ένα από τα πράγματα που μάθαμε με την έλευση των νέων τεχνικών απεικόνισης του εγκεφάλου, είναι ότι τα μωρά είναι μικροσκοπικά κοινωνικά σφουγγάρια. Όπως επισημαίνει, τώρα ξέρουμε ότι τα μωρά φτάνουν με καλά ρυθμισμένο κοινωνικό ραντάρ στον κόσμο και ίσως ακόμη και το κοινωνικό ραντάρ τους εντοπίζει τις διαφορές εκ των προτέρων!
Έτσι, από πολύ νωρίς, μέσα σε λίγες ώρες από τη γέννησή τους, τα παιδιά ανταποκρίνονται διαφορετικά στον ήχο της μητρικής τους γλώσσας, στην όψη ενός προσώπου κτλ. Και πολύ γρήγορα, αρχίζουν να διαφοροποιούν το πρόσωπο ενός φροντιστή από άλλα πρόσωπα και διαφορετικά είδη ήχων.
Μέσα στους πρώτους 18 μήνες ζωής τους, αγόρια και κορίτσια διαπιστώνουν την “ταυτότητά τους” με την έννοια ότι γνωρίζουν π.χ. τα είδη παιχνιδιών που τους δίνονται για να παίξουν και αυτό σημαίνει ότι θα είναι καλοί και θα απολαύσουν αυτού του είδους τις δεξιότητες!
Τα παιδιά παίρνουν από νωρίς το μήνυμα ότι αυτά είναι τα είδη παιχνιδιών και δεξιοτήτων με τα οποία αναμένεται να ασχοληθούν. Υπάρχει, λοιπόν, κάποιο είδος προκατάληψης αναφορικά με το φύλο σε σχέση με το πόσο καλά ανταποκρίνονται διαφορετικά άτομα στην κοινωνικοποίηση κτλ. Και κάπως έτσι φτάνουμε σε κορίτσια έξι ετών που δεν θα παίζουν με παιχνίδια που είχαν περιγραφεί ότι απευθύνονται σε πολύ έξυπνα άτομα, επειδή δεν πιστεύουν ότι είναι πραγματικά πολύ έξυπνα.
Τι θέλουν οι άλλοι από μας;
Δεν έχουμε μόνο την αίσθηση του εαυτού μας, έχουμε και την αίσθηση των άλλων ανθρώπων. Και αυτό σημαίνει ότι μπορούμε να καταλάβουμε τι μπορεί να γνωρίζουν οι άλλοι άνθρωποι, πώς μπορεί να συμπεριφέρονται, τι μπορεί να σκέφτονται για εμάς και τι να περιμένουν από εμάς. Και δημιουργούμε κοινωνικά σενάρια που σχετίζονται με αυτό. Το συμπέρασμα; Οι άνθρωποι παρατηρώντας και κάνοντας αυτοκριτική τείνουν να αποσύρονται από καταστάσεις εάν αισθάνονται ότι είναι πιθανό να αντιμετωπίσουν μια αρνητική εμπειρία.
