Από κοινωνική «ταμπέλα» στην Κίνα, σε παγκόσμιο κύμα ανεξαρτησίας
Στην καρδιά της Κίνας, μια λέξη που κάποτε ήταν προσβολή, εξελίσσεται σήμερα σε σύμβολο δύναμης και αυτονομίας. Ο όρος “Zhong-nu”, που σημαίνει κυριολεκτικά “υπολειπόμενη γυναίκα”, χρησιμοποιήθηκε αρχικά για να περιγράψει τις ανύπαντρες γυναίκες άνω των 27 ετών — γυναίκες που, σύμφωνα με την παραδοσιακή αντίληψη, “έχασαν το τρένο” του γάμου.
Αυτό το “στίγμα” μετατράπηκε σε κάτι πολύ πιο μεγάλο: ένα σιωπηλό αλλά αυξανόμενο κοινωνικό κίνημα, που πλέον ξεπερνά τα σύνορα της Κίνας και αρχίζει να έχει αντίκτυπο και στη Δύση.
Πώς ξεκίνησαν όλα
Η ιδέα της “υπολειπόμενης γυναίκας” αναδείχθηκε στα τέλη της δεκαετίας του 2000 από κρατικά μέσα ενημέρωσης στην Κίνα. Η κυβέρνηση, λόγω της μείωσης των γεννήσεων, άρχισε να προωθεί την ιδέα ότι οι γυναίκες πρέπει να παντρεύονται νωρίς, ιδανικά πριν τα 30. Όσες καθυστερούσαν θεωρούνταν δύσκολες, υπερβολικά επιλεκτικές ή ανεπιθύμητες.
Αυτές οι γυναίκες που είχαν την ταμπέλα της “αποτυχημένης”, ήταν συχνά μορφωμένες, οικονομικά ανεξάρτητες και επιτυχημένες επαγγελματικά. Αντί, λοιπόν, να υποκύψουν στην κοινωνική πίεση, άρχισαν να μιλούν — πρώτα μεταξύ τους και μετά δημόσια, μέσα από social media και blogs.
Η ντροπή που έγινε περηφάνια
Η λέξη “Zhong-nu” σήμερα χρησιμοποιείται από πολλές γυναίκες περήφανα, ως δήλωση ταυτότητας. Δηλώνει πως δεν χρειάζεται να συμμορφωθούν με τα κοινωνικά “πρέπει”.
Το φαινόμενο έχει πάρει διαστάσεις κινήματος. Πολλές γυναίκες πλέον αρνούνται συνειδητά και χωρίς φόβο ή ντροπή τον γάμο ή τη μητρότητα, επιθυμώντας να ορίσουν οι ίδιες τη ζωή τους.
Και τι σχέση έχει όλο αυτό με τη Δύση;
Ίσως να νομίζεις ότι κάτι τέτοιο αφορά μόνο την Κίνα. Κι όμως, το φαινόμενο Zhong-nu επηρεάζει – και αντικατοπτρίζεται – όλο και περισσότερο και στις δυτικές κοινωνίες. Πώς;
1. Αυτονομία vs Κοινωνική Πίεση
Παρόλο που στη Δύση δεν υπάρχει επίσημη “καμπάνια” για να ωθεί τις γυναίκες να παντρεύονται, η κοινωνική πίεση είναι ακόμη υπαρκτή — ωστόσο είναι πιο συγκαλυμμένη. Η ιδέα ότι “κάτι πάει στραβά” αν μια γυναίκα είναι 40 και μόνη, δεν έχει εκλείψει.
Το Zhong-nu λειτουργεί σαν καθρέφτης. Φέρνει στο προσκήνιο ότι η ελευθερία επιλογής δεν είναι δεδομένη, ακόμα και σε “προοδευτικές” κοινωνίες. Και πολλές γυναίκες στη Δύση αρχίζουν να αναγνωρίζουν τον εαυτό τους μέσα σε αυτή την κινεζική πραγματικότητα.
2. Διεθνής γυναικεία αλληλεγγύη
Το κίνημα των Zhong-nu έχει βρει συμμάχους σε παρόμοια κινήματα/τάσεις της Δύσης, όπως το “single positivity”. Έτσι, ξεκινά ένας παγκόσμιος διάλογος, όπου γυναίκες από διαφορετικές ηπείρους συνειδητοποιούν ότι αντιμετωπίζουν παρόμοιες προσδοκίες — και αποφασίζουν να τις αμφισβητήσουν.
3. Αλλαγή αφηγήματος στην ποπ κουλτούρα
Το θέμα έχει περάσει και στον κινηματογράφο και στις τηλεοπτικές σειρές. Η ηρωίδα που δεν “ψάχνει τον έναν” αλλά χτίζει τη ζωή της μόνη της, γίνεται όλο και πιο συχνή. Η εικόνα της “σύγχρονης γυναίκας” επαναπροσδιορίζεται.
Τι σημαίνει τελικά αυτό το φαινόμενο;
Το Zhong-nu δεν είναι απλώς ένα κοινωνικό πρόβλημα της Κίνας. Είναι ένα παγκόσμιο σύμβολο. Ένας τρόπος να μιλήσουμε για τις επιλογές, τα στερεότυπα και την ελευθερία των γυναικών — είτε ζουν στο Πεκίνο είτε στο Παρίσι, είτε σε κάποιο ελληνικό χωριό.
Και ίσως καταφέρει να αλλάξει όχι μόνο την κινεζική κοινωνία, αλλά και το πώς βλέπουμε όλοι – γυναίκες και άνδρες – τις έννοιες της επιτυχίας και της οικογένειας.
